SAMENLEVING, FEITEN EN PROBLEMEN
1
,INHOUDSOPGAVE
INLEIDING ................................................................................................................................................................ 3
HISTORIEK EN EVOLUTIE VAN DE WELVAARTSSTAAT (H2) ................................................................................... 11
WELVAART, ECONOMISCHE GROEI EN LEVENSOMSTANDIGHEDEN (H3) ............................................................. 26
DEMOGRAFIE (H4)................................................................................................................................................. 44
ARBEIDSMARKT (H5) ............................................................................................................................................. 63
GASTLES: DE SOCIALE ORGANISATIE VAN DE WELVAARTSSTAAT ........................................................................ 88
INSTRUMENTEN VAN HET SOCIAAL BELEID, MET EEN FOCUS OP DE SOCIALE ZEKERHEID (H8) .......................... 97
DE INKOMSTEN VAN DE WELVAARTSSTAAT (H7) ............................................................................................... 113
ARMOEDE, ONGELIJKHEID EN HERVERDELING (H9) ........................................................................................... 134
LEZING: “IS ER NOG WERK VOOR LAAGGESCHOOLDEN IN BELGIË?” ................................................................. 158
SAMENVATTING EN BESLUIT............................................................................................................................... 160
2
,INLEIDING
1 DE ORDENING VAN DE SAMENLEVING
o Welfare state / Estado del Bienestar : begrip dat ontstaan is na WOII
o Verzorgingsstaat / welzijnssamenleving / Welsyn Staat : de staat zorgt voor de burgers (bv.
tijdelijke werkloosheidsuitkering)
o Sociale investeringsstaat / actieve welvaartsstaat : de staat investeert in de burgers / de staat
activeert mensen om een verantwoordelijke rol op te nemen in de samenleving
o Sociale markteconomie / welfare capitalism / gemengde economie
o Welvaartsdemocratie : de nadruk ligt op de democratie
o Consumptiemaatschappij / overvloedmaatschappij : kapitalisme werkt alleen maar dankzij
consumptie (welvaartovervloed)
2 CORONA EN DE WELVAARTSSTAAT
o In 2008: dip door de economische crisis (‘de grote depressie’)
o In 2020: dip door coronacrisis
o Het is de welvaartsstaat (overheid) die ervoor zorgt dat de samenleving toch blijft draaien
3
, 3 DE WELVAARTSSTAAT
o Welvaartsstaat stut de economie en de getroffen burgers en herinnert ons aan…
→ Sociaal Pact 1944: De droom dat kapitalistische groei en sociale herverdeling zouden
leiden tot betere leefomstandigheden voor iedereen
o De welvaartsstaat gaat over welvaart en verdeling door middel van:
- Vrije markteconomie
- Met belangrijke sociale correcties (sociale zekerheid, arbeidsrecht, fiscaliteit,
gezondheidszorgen, onderwijs, kinderopvang, …)
- En wederzijdse afhankelijkheid tussen het sociale en het economische : méér dan sociale
correcties achteraf !
“The welfare state is an essential basis for human flourishing in capitalist society and an
essential basis for capitalist flourishing in human society” (Garland 2014)
3.1 GROTE UITDAGINGEN VANDAAG
o Armoede niet opgelost (DSWS hoofdstuk 9)
o Ongelijkheid neemt in veel welvaartsstaten toe (DSWS hoofdstuk 9)
Corona vergroot de ongelijkheid
Mensen die niet getroffen werden,
hebben kunnen sparen
Mensen die wel getroffen werden, zijn
armer geworden
4
1
,INHOUDSOPGAVE
INLEIDING ................................................................................................................................................................ 3
HISTORIEK EN EVOLUTIE VAN DE WELVAARTSSTAAT (H2) ................................................................................... 11
WELVAART, ECONOMISCHE GROEI EN LEVENSOMSTANDIGHEDEN (H3) ............................................................. 26
DEMOGRAFIE (H4)................................................................................................................................................. 44
ARBEIDSMARKT (H5) ............................................................................................................................................. 63
GASTLES: DE SOCIALE ORGANISATIE VAN DE WELVAARTSSTAAT ........................................................................ 88
INSTRUMENTEN VAN HET SOCIAAL BELEID, MET EEN FOCUS OP DE SOCIALE ZEKERHEID (H8) .......................... 97
DE INKOMSTEN VAN DE WELVAARTSSTAAT (H7) ............................................................................................... 113
ARMOEDE, ONGELIJKHEID EN HERVERDELING (H9) ........................................................................................... 134
LEZING: “IS ER NOG WERK VOOR LAAGGESCHOOLDEN IN BELGIË?” ................................................................. 158
SAMENVATTING EN BESLUIT............................................................................................................................... 160
2
,INLEIDING
1 DE ORDENING VAN DE SAMENLEVING
o Welfare state / Estado del Bienestar : begrip dat ontstaan is na WOII
o Verzorgingsstaat / welzijnssamenleving / Welsyn Staat : de staat zorgt voor de burgers (bv.
tijdelijke werkloosheidsuitkering)
o Sociale investeringsstaat / actieve welvaartsstaat : de staat investeert in de burgers / de staat
activeert mensen om een verantwoordelijke rol op te nemen in de samenleving
o Sociale markteconomie / welfare capitalism / gemengde economie
o Welvaartsdemocratie : de nadruk ligt op de democratie
o Consumptiemaatschappij / overvloedmaatschappij : kapitalisme werkt alleen maar dankzij
consumptie (welvaartovervloed)
2 CORONA EN DE WELVAARTSSTAAT
o In 2008: dip door de economische crisis (‘de grote depressie’)
o In 2020: dip door coronacrisis
o Het is de welvaartsstaat (overheid) die ervoor zorgt dat de samenleving toch blijft draaien
3
, 3 DE WELVAARTSSTAAT
o Welvaartsstaat stut de economie en de getroffen burgers en herinnert ons aan…
→ Sociaal Pact 1944: De droom dat kapitalistische groei en sociale herverdeling zouden
leiden tot betere leefomstandigheden voor iedereen
o De welvaartsstaat gaat over welvaart en verdeling door middel van:
- Vrije markteconomie
- Met belangrijke sociale correcties (sociale zekerheid, arbeidsrecht, fiscaliteit,
gezondheidszorgen, onderwijs, kinderopvang, …)
- En wederzijdse afhankelijkheid tussen het sociale en het economische : méér dan sociale
correcties achteraf !
“The welfare state is an essential basis for human flourishing in capitalist society and an
essential basis for capitalist flourishing in human society” (Garland 2014)
3.1 GROTE UITDAGINGEN VANDAAG
o Armoede niet opgelost (DSWS hoofdstuk 9)
o Ongelijkheid neemt in veel welvaartsstaten toe (DSWS hoofdstuk 9)
Corona vergroot de ongelijkheid
Mensen die niet getroffen werden,
hebben kunnen sparen
Mensen die wel getroffen werden, zijn
armer geworden
4
