Leerpad A : Diversiteit
1. Diversiteit en diversiteitsbenadering
Centrale vraag : “wanneer beschouwen we verschillen als een verrijking en
wanneer als problematisch voor de betrokkenen én de maatschappij”
Hiërarchie = relaties kunnen boven- en onderschikkend zijn
Breuklijn = kwalitatief verschil tussen mensen, groepen of deelgebieden
Beide combineren = vier soorten sociale verschillen
Hiërarchie
Breuklijn Neen Ja
Neen Sociale differentiatie Sociale ongelijkheid
Ja Sociale fragmentatie Sociale uitsluiting
Sociale differentiatie
- Geen hiërarchie of breuklijn
- De verschillen worden gezien als verrijking van de samenleving
- bv. verschil in haar- en oogkleur
Sociale fragmentering
- Geen hiërarchie, wel een breuklijn
- Bijvoorbeeld een subcultuur, Joodse buurt of supportersclub : zijn
evenwaardig maar hebben wel een aantal afspraken
- Het verschil wordt nog altijd als een verrijking gezien
Sociale ongelijkheid
- Wél hiërarchie, geen breuklijn
- Bijvoorbeeld beroepenhiërarchie (beroepenpiramide) die samenloopt met
inkomensverdeling
Sociale uitsluiting
- Zowel hiërarchie als breuklijn
- Armoede = meervoudige sociale-uitsluiting
Emancipatie = verschuiving van het ene sociale verschil naar het ander, je
moet proberen in sociale differentiatie of fragmentering te komen
, 2. Superdiversiteit als nieuwe sociale realiteit
Superdiversiteit = multiculturele samenleving = normalisering van
diversiteit
Impact migratie het sterkt in grotere steden > ‘majority-minority cities’:
steden waar meerderheid bevolking bestaat uit waaier van minderheden
Kwantitatieve benadering van superdiversiteit : overal stijgt etnisch-culturele
diversiteit in cijfers
Wat beïnvloed de kwantitatieve stijging van superdiversiteit
- Volmigratie (=mensen met een migratieachtergrond laten familieleden
overkomen)
- Asielmigratie
- Globalisering
- Val van het ijzeren Gordijn tussen West- en Oost Europa
- Uitbreiding van Europese Unie (sterkte Oost-Europese immigratie uit
landen als Polen of Bulgarije)
Wat valt op :
o Meer diversiteit in steden, minder in gemeenten
o Inwoners met migratieachtergrond geleidelijk de meerderheid van
de stadsbewoners
o Etnisch-culturele diversiteit het grootst bij kinderen
o Oudere stadsbewoners zijn autochtoon
Kwalitatieve benadering van superdiversiteit : diversiteit binnen de diversiteit
Wat beïnvloed de kwalitatieve stijging van superdiversiteit
- Toename aantal nationaliteiten in de steden
- Toename aantal talen
- Religieuze diversiteit
- Diversiteit aan migratiemotieven (economie, familiale redenen…)
- Diversiteit aan verblijfsstatuten (asielzoeker, politiek vluchteling…)
- Verschillen in sociaal – economische positie
- Groeiend transnationalisme waarbij migranten contact houden met
netwerk van familie, vrienden en kennissen over de grenzen heen
Kruispuntdenken = meervoudig kijken naar een persoon ‘diversity
within’
- Legt de nadruk op de meervoudige identiteit van het individu
- Je identiteit is meerlagig en met verschillende dimensies
- Meerdere identiteiten kunnen op een bepaald moment van belang zijn,
terwijl anderen er totaal niet toe doen
- Én – én verhaal niet of – of
, 3. Cultuur
Cultuur (met grote C)
Schilderkunst, literatuur, muziek, theater, dans & architectuur
cultuur (met kleine c)
Geheel van voorstellingen, opvattingen, kennis, waarden en
normen dat mensen zich als lid van een samenleving of een groep
verwerven door leerprocessen
De patronen van denken, voelen en handelen die we hebben
aangeleerd
Cultuur op micro- (gezin), meso- (school) en macroniveau (Vlaanderen)
Cultuur (aangeleerd – veranderlijk – geprogrammeerd) <-> natuur (aangeboren
- onveranderlijk)
= nurture <–> nature
Persoonlijkheid =
mengeling cultuur
en menselijke
natuur
(aangeleerd +
aangeboren)
Cultuur = aangeleerd
Menselijke natuur = aangeboren
Figuur : 3 niveaus van mentale programmering volgens Hofstede en Hofstede
1. Diversiteit en diversiteitsbenadering
Centrale vraag : “wanneer beschouwen we verschillen als een verrijking en
wanneer als problematisch voor de betrokkenen én de maatschappij”
Hiërarchie = relaties kunnen boven- en onderschikkend zijn
Breuklijn = kwalitatief verschil tussen mensen, groepen of deelgebieden
Beide combineren = vier soorten sociale verschillen
Hiërarchie
Breuklijn Neen Ja
Neen Sociale differentiatie Sociale ongelijkheid
Ja Sociale fragmentatie Sociale uitsluiting
Sociale differentiatie
- Geen hiërarchie of breuklijn
- De verschillen worden gezien als verrijking van de samenleving
- bv. verschil in haar- en oogkleur
Sociale fragmentering
- Geen hiërarchie, wel een breuklijn
- Bijvoorbeeld een subcultuur, Joodse buurt of supportersclub : zijn
evenwaardig maar hebben wel een aantal afspraken
- Het verschil wordt nog altijd als een verrijking gezien
Sociale ongelijkheid
- Wél hiërarchie, geen breuklijn
- Bijvoorbeeld beroepenhiërarchie (beroepenpiramide) die samenloopt met
inkomensverdeling
Sociale uitsluiting
- Zowel hiërarchie als breuklijn
- Armoede = meervoudige sociale-uitsluiting
Emancipatie = verschuiving van het ene sociale verschil naar het ander, je
moet proberen in sociale differentiatie of fragmentering te komen
, 2. Superdiversiteit als nieuwe sociale realiteit
Superdiversiteit = multiculturele samenleving = normalisering van
diversiteit
Impact migratie het sterkt in grotere steden > ‘majority-minority cities’:
steden waar meerderheid bevolking bestaat uit waaier van minderheden
Kwantitatieve benadering van superdiversiteit : overal stijgt etnisch-culturele
diversiteit in cijfers
Wat beïnvloed de kwantitatieve stijging van superdiversiteit
- Volmigratie (=mensen met een migratieachtergrond laten familieleden
overkomen)
- Asielmigratie
- Globalisering
- Val van het ijzeren Gordijn tussen West- en Oost Europa
- Uitbreiding van Europese Unie (sterkte Oost-Europese immigratie uit
landen als Polen of Bulgarije)
Wat valt op :
o Meer diversiteit in steden, minder in gemeenten
o Inwoners met migratieachtergrond geleidelijk de meerderheid van
de stadsbewoners
o Etnisch-culturele diversiteit het grootst bij kinderen
o Oudere stadsbewoners zijn autochtoon
Kwalitatieve benadering van superdiversiteit : diversiteit binnen de diversiteit
Wat beïnvloed de kwalitatieve stijging van superdiversiteit
- Toename aantal nationaliteiten in de steden
- Toename aantal talen
- Religieuze diversiteit
- Diversiteit aan migratiemotieven (economie, familiale redenen…)
- Diversiteit aan verblijfsstatuten (asielzoeker, politiek vluchteling…)
- Verschillen in sociaal – economische positie
- Groeiend transnationalisme waarbij migranten contact houden met
netwerk van familie, vrienden en kennissen over de grenzen heen
Kruispuntdenken = meervoudig kijken naar een persoon ‘diversity
within’
- Legt de nadruk op de meervoudige identiteit van het individu
- Je identiteit is meerlagig en met verschillende dimensies
- Meerdere identiteiten kunnen op een bepaald moment van belang zijn,
terwijl anderen er totaal niet toe doen
- Én – én verhaal niet of – of
, 3. Cultuur
Cultuur (met grote C)
Schilderkunst, literatuur, muziek, theater, dans & architectuur
cultuur (met kleine c)
Geheel van voorstellingen, opvattingen, kennis, waarden en
normen dat mensen zich als lid van een samenleving of een groep
verwerven door leerprocessen
De patronen van denken, voelen en handelen die we hebben
aangeleerd
Cultuur op micro- (gezin), meso- (school) en macroniveau (Vlaanderen)
Cultuur (aangeleerd – veranderlijk – geprogrammeerd) <-> natuur (aangeboren
- onveranderlijk)
= nurture <–> nature
Persoonlijkheid =
mengeling cultuur
en menselijke
natuur
(aangeleerd +
aangeboren)
Cultuur = aangeleerd
Menselijke natuur = aangeboren
Figuur : 3 niveaus van mentale programmering volgens Hofstede en Hofstede
