Hoorcollege 1 Bijzondere overeenkomsten
Agenda
• Welkom!
• Huisregels en opzet van het vak
• Introductie Boek 7 BW – doelstellingen en ratio
• Begrippen consumentenrecht, gemiddelde consument
• Introductie Titel 7.1 BW consumentenkoop
• Casus
Huisregels
• Zorg ervoor dat je op tijd aanwezig bent in de ZOOM-omgeving
• 2 x 45 minuten college, 15 minuten pauze
• Microfoon op mute, maar vragen stellen mag altijd!
• Camera staat aan, daarmee neem je actief deel en maken we online onderwijs samen tot een
succes
• Vragen? Stel gewoon je vraag via je microfoon of steek een handje op. De chatfunctie wordt niet
gebruikt.
• Let op Canvas ivm opdrachten waar je in breakoutrooms met elkaar aan kunt werken
Boek 7 is aanvulling op boek 6 BW. →
Bijzondere overeenkomst: koop op afstand, consuemntenkoop, huurovereenkomst. Boek 7 vult aan
op boek 6. Als er niks in boek 7 is geregeld, moeten we terug naar boek 6. Boek 7 is aanvullend boek
voor ovk die we in praktijk het vaakste tegenkomen. Niet alle overeenkomsten staan er in en
sommige hebben we nog nooit van gehoord.
Maar het zijn ovk die aanvullend op boek 6 in boek 7 zijn geregeld; daar zijn extra regels opgenomen
voor beschermen van consument. Dat is het doel.
Doelstellingen van boek 7 BW
• Uitgangspunt contractenrecht: contractsvrijheid, open systeem van verbintenissen (HR Quint/Te
Poel, NJ 1959, 548) = dat in beginsel overeenkomsten alleen kunnen ontstaan als ze uit de wet
voortspruiten, maar ook kunnen passen bij stelsel van de wet. Open systeem maakt dat je zelf
ovk kunt gaan sluiten (zelfregulering). Maar ook contractsvrijheid: je mag zelf bepalen (afgeleid
van partijautonomie) met wie, waarover en hoe je ovk sluit met iemand,
• Ook wettelijke grenzen in Boek 3 en 6 BW. Welke? → maar de grenzen staan in boek 3 en 6 BW.
Bepaalde ovk schriftelijk, andere ovk wordt over inhoud iets bepaald.
• Specifieke voorschriften in Boek 7 BW voor bijzondere overeenkomsten daarin.
→ Ter aanvulling op individuele partij-afspraken
→ Voor bijzondere contracten → waarbij van belang is dat bescherming geboden wordt aan
zwakkere partij
→ Met het oog op een evenwichtige, objectieve toedeling van rechten en plichten
→ Indachtig Europese ontwikkelingen – afgelopen jaren sinds EC en HvJEU is er veel
regelgeving uit Europa dat we dat niet allemaal konden implementeren door regels boek 6
aan te passen. Er waren extra regels nodig: dat zie je goed in consumentenkoopafdeling.
• Let op de gelaagde structuur van het BW – vragen over totstandkoming ovk, die algemene leer
staat niet in boek 7, dus je moet ook terug naar boek 6:230 BW bijv. of hoe je specifieke ovk of
daar nog regels voor zijn, dan ga je kijken in boek 7 BW.
Dus boek 6 en 7 vullen elkaar aan en zijn communicerende vaten: altijd allebei nodig.
,Welke bijzondere overeenkomsten? - in boek 7 BW
De verzekeringsovereenkomst, huurkoopovereenkomst (eerst iets huren en na afloop van een
bepaalde huurtermijn wordt je in gelegenheid gesteld om auto te kopen en dan is dus pas
eigendomsoverdracht), koop op afstand, overeenkomst van werk (opdrachtgever sluit die – valt
onder ovk van opdracht) huurovereenkomst, reisovereenkomst, financieringsovereenkomst
(consumentenkredietovereenkomst).
Titels in Boek 7 BW → dit zijn niet álle overeenkomsten die bijzondere overeenkomsten zijn, want
veel benoemde bijzondere overeenkomsten hebben we, bijv. overeenkomst van opdracht en onder
de ovk van opdracht vallen een aantal gekwalificeerde overeenkomsten onder. Dat zijn
overeenkomsten die niet zelfstandig als bijzondere overeenkomst staan opgenomen, maar onder de
noemer van ovk van opdracht vallen. Dus daaronder zit een waaier aan kleinere, mini lex specialissen
(mini ovk die er onder vallen, waarvoor de hele titel 7.7 geldt voor alle mini-overeenkomsten).
Bijvoorbeeld de architecten of geneeskundige behandelingsovereenkomst of reisovereenkomsten
vallen daaronder: mini ovk die onder ovk van opdracht vallen.
Kijk eens in inhoudsopgave boek 7 BW en welke ovk er geregeld zijn, maar ook welke sub
overeenkomsten (gekwalificeerde).
• Koop en ruil (waaronder consumentenkoop)
• Financiële zekerheidsovereenkomst (waaronder consumentenkrediet)
• Schenking
• Huur
• Pacht – die sluiten we amper meer. Vraag is dan of zo een ovk nog een zelfstandige titel moet
hebben.
• Opdracht (waaronder aparte titel voor reisovereenkomst)
• Bewaarneming
• Arbeidsovereenkomst
• Aanneming van werk
• Borgtocht
• Vaststellingsovereenkomst
• Verzekering
• Lijfrente
Boek 7 is veel aan verandering onderhevig en is heel dynamisch.
Welke niet?
Deze zitten niet in boek 7: bijv. lease-ovk
Je kan zonnepanelen leasen etc.
Om naar duurzaamheid te omen wordt leasconstructie gebruikt. Verduurzamen zelf is te duur,
daarom leaseovereenkomsten gesloten. = onbenoemde bijzondere overeenkomst. Staat dus nog niet
in boek 7 en hebben we dus eigenlijk geen speciale regels voor.
Franchise-ovk staat er ook niet in, energieovk ook niet, transport ook niet (distributie).
,Gevolg dat we hier geen benoemde ovk voor hebben in BW: is dat erg? → dan val je terug op
algemene regels van boek 6. De vraag is of dat voldoende is en dat is het hele punt waarom we voor
de consument beschermende regels in boek 7 hebben opgenomen. Dat is niet voldoende dus. Met
algemene regels van boek 6 kunnen dit soort ovk niet gereguleerd worden. Maar hoe dan reguleren?
De branche gaat het dan zelf regelen (bijv. energiebranche), ze werken zelf met contracten en AV
(zelf opgesteld) gaan ze contracten maken en probleem dan is: dan als consument in benarde positie:
take it or leave it. Je hebt energie nodig maar zit in ongelukkige positie.
Niet in alle branches gaat het zo. In energie zo veel heibel geweest, consument betaald te veel of kan
niet van contract af enz. en dan allemaal brancheorganisaties opgestaan die consument
vertegenwoordigen. Vanuit branche zelf (bijv. SER) aan twee zijden onderhandleen over
modelcontract = tweezijdige voorwaarden en dan heb je gelijkere positie tussen monopolist en
consument.
Dat heb je bij lease ook.
Dus dan zie je belang van opnemen bijzondere overeenkomsten in de wet. 25jaar geleden waren
deze contracten niet belangrijk genoeg om op te nemen in boek 7.
Focus op 4 bijzondere overeenkomsten
• (Consumenten)koopovereenkomst, Titel 1
→ Digitale inhoud
• Overeenkomsten van opdracht, Titel 7
→ Algemeen (afdeling 1)
→ Adviesovereenkomst met advocaat en architect
→ Geneeskundige behandelingsovereenkomst (afdeling 5) – relatie patiënt - arts
• Aanneming van werken (afdeling 12) – bouw, maar ook andere bijv. horloge repareren.
Beschermingsgedachte Boek 7 BW
• Wie?
→ ‘Zwakkere’ partijen, maar waarom zwakker en wie zijn dat? Vooral
consumentenbescherming → consumenten zijn vooral zwak
• Hoe?
→ Meer specifieke rechten en plichten – t.o.v. boek 6 BW
→ Dwingendrechtelijke bepalingen (bijv. art. 7:6 lid 1 BW -> niet afwijken ten nadele van een
consument) – uitgangspunt boek 7 is aanvullend karakter + contractsvrijheid, maar in boek 7
staan veel dwingendrechtelijke bepalingen. Dwingend recht waardoor je als contractspartij
(wederpartij consument), niet mag afwijken van die regeling ten nadele van consument: bijv.
artikel 7:6 lid 1 BW.
→ Vormvoorschriften voor bepaalde contracten (zoals schriftelijkheidsvereisten, bijv. 7:2 lid 1
bij koop woning) – zo ook bescherming van consument. In boek 6 zijn partijen vrijer, maar
boek 7 vaak schriftelijkheidseisen. Of als je woning koopt als consument, dat moét schriftelijk
+ bedenktijd en moet je bij notaris vast laten leggen in akte. Die vormvoorschriften staan
extra in boek 7 BW t.o.v. boek 6 BW.
, → Procedurele bepalingen (m.b.t. bewijslast of toelaatbaarheid bewijs, bijv. art. 7:202 bij huur)
– ziet vaak op bewijspositie consument in rechten (bijv. als consument een klacht heeft, dat
hij wordt beschermd doordat hij niet bewijsopdracht ook heeft, maar er een
bewijsvermoeden is). Klagen is bijv. genoeg, maar hoeft niet te bewijzen of het toerekenbaar
is of waar het door komt. Dat ligt bij wederpartij gelegd.
‘Het consumentenrecht’, wat is dat?
• “Het geheel van normen, regels en instrumenten dat de verwezenlijking op juridisch niveau
vormt van verschillende initiatieven die betrekking hebben op het waarborgen of vermeerderen
van de bescherming van consumenten op de economische markt.” (Rinkes 2009)
• Consumentenrecht is ‘de harde kern van het privaatrecht’ → omdat het zo veel dwingend recht
bevat. En omdat je er dus zo moeilijk van kan afwijken, want als er iets in wet is opgenomen, dan
is het echt wet en kan niet afgeweken worden. Consument heeft sterke positie in boek 7 BW.
• Maar consumenten bestaat ook uit: AV, modelcontracten, gedragscodes, zelfregulering, maar
ook toezicht van AAP, AFM op private markt en op die contracten en op die rechten van
consumenten. Consumentenrecht is dus meer dan de wet. Er zit een hele laag onder die ook
belangrijk is voor consumentenrecht.
→ Een ‘lawyer’s paradise’?
• Wie is ‘de consument’ eigenlijk?
→ Objectieve criteria? → ‘gemiddelde consument’ – per situatie bepalen wie de consument is.
Geen wettelijk begrip wie consument is, geen objectieve criteria. Consumentenbegrip komt
uit Europese regelgeving.
→ Of steeds individuele belangenafweging of iemand in een zwakkere positie verkeerde?
• Er is meer dan dwingend recht… wat dan?
De zwakke consument
https://www.universiteitvannederland.nl/college/waarom-maken-wij-allemaal-vaak-domme-
financiele-keuzes
B2C contracten: wat is het probleem? – wat zijn de nadelen voor een consument bij een B2C
contract
• Consument versus professionele wederpartij (aanbieden van zaken en diensten)
→ Slechtere onderhandelingspositie, tenzij gebruikmaking van brancheorganisatie die
voorwaarden heeft onderhandeld voor jou.
→ Geen of weinig invloed op het aanbod van producten of diensten
→ Inhoud van de overeenkomst staat vaak al vast – geen invloed daarop
→ Vooral wanneer de aanbieder een monopoliepositie heeft – kleine consument t.o.v. grote
monopolistische aanbieder
(http://radar.avrotros.nl/nieuws/detail/gastransporteur-rekent-meerkosten-dan-nodig/)
→ Beïnvloeding door marketing, reclame en verkooptechnieken – dat maakt dat de consument
eigenlijk slechtere keuzes maakt doordat die wordt beïnvloed, dan hij zou doen zonder dat
hij beïnvloed zou worden. Consumenten gaan zich dommer gedragen (welk IQ dan ook) als je
Agenda
• Welkom!
• Huisregels en opzet van het vak
• Introductie Boek 7 BW – doelstellingen en ratio
• Begrippen consumentenrecht, gemiddelde consument
• Introductie Titel 7.1 BW consumentenkoop
• Casus
Huisregels
• Zorg ervoor dat je op tijd aanwezig bent in de ZOOM-omgeving
• 2 x 45 minuten college, 15 minuten pauze
• Microfoon op mute, maar vragen stellen mag altijd!
• Camera staat aan, daarmee neem je actief deel en maken we online onderwijs samen tot een
succes
• Vragen? Stel gewoon je vraag via je microfoon of steek een handje op. De chatfunctie wordt niet
gebruikt.
• Let op Canvas ivm opdrachten waar je in breakoutrooms met elkaar aan kunt werken
Boek 7 is aanvulling op boek 6 BW. →
Bijzondere overeenkomst: koop op afstand, consuemntenkoop, huurovereenkomst. Boek 7 vult aan
op boek 6. Als er niks in boek 7 is geregeld, moeten we terug naar boek 6. Boek 7 is aanvullend boek
voor ovk die we in praktijk het vaakste tegenkomen. Niet alle overeenkomsten staan er in en
sommige hebben we nog nooit van gehoord.
Maar het zijn ovk die aanvullend op boek 6 in boek 7 zijn geregeld; daar zijn extra regels opgenomen
voor beschermen van consument. Dat is het doel.
Doelstellingen van boek 7 BW
• Uitgangspunt contractenrecht: contractsvrijheid, open systeem van verbintenissen (HR Quint/Te
Poel, NJ 1959, 548) = dat in beginsel overeenkomsten alleen kunnen ontstaan als ze uit de wet
voortspruiten, maar ook kunnen passen bij stelsel van de wet. Open systeem maakt dat je zelf
ovk kunt gaan sluiten (zelfregulering). Maar ook contractsvrijheid: je mag zelf bepalen (afgeleid
van partijautonomie) met wie, waarover en hoe je ovk sluit met iemand,
• Ook wettelijke grenzen in Boek 3 en 6 BW. Welke? → maar de grenzen staan in boek 3 en 6 BW.
Bepaalde ovk schriftelijk, andere ovk wordt over inhoud iets bepaald.
• Specifieke voorschriften in Boek 7 BW voor bijzondere overeenkomsten daarin.
→ Ter aanvulling op individuele partij-afspraken
→ Voor bijzondere contracten → waarbij van belang is dat bescherming geboden wordt aan
zwakkere partij
→ Met het oog op een evenwichtige, objectieve toedeling van rechten en plichten
→ Indachtig Europese ontwikkelingen – afgelopen jaren sinds EC en HvJEU is er veel
regelgeving uit Europa dat we dat niet allemaal konden implementeren door regels boek 6
aan te passen. Er waren extra regels nodig: dat zie je goed in consumentenkoopafdeling.
• Let op de gelaagde structuur van het BW – vragen over totstandkoming ovk, die algemene leer
staat niet in boek 7, dus je moet ook terug naar boek 6:230 BW bijv. of hoe je specifieke ovk of
daar nog regels voor zijn, dan ga je kijken in boek 7 BW.
Dus boek 6 en 7 vullen elkaar aan en zijn communicerende vaten: altijd allebei nodig.
,Welke bijzondere overeenkomsten? - in boek 7 BW
De verzekeringsovereenkomst, huurkoopovereenkomst (eerst iets huren en na afloop van een
bepaalde huurtermijn wordt je in gelegenheid gesteld om auto te kopen en dan is dus pas
eigendomsoverdracht), koop op afstand, overeenkomst van werk (opdrachtgever sluit die – valt
onder ovk van opdracht) huurovereenkomst, reisovereenkomst, financieringsovereenkomst
(consumentenkredietovereenkomst).
Titels in Boek 7 BW → dit zijn niet álle overeenkomsten die bijzondere overeenkomsten zijn, want
veel benoemde bijzondere overeenkomsten hebben we, bijv. overeenkomst van opdracht en onder
de ovk van opdracht vallen een aantal gekwalificeerde overeenkomsten onder. Dat zijn
overeenkomsten die niet zelfstandig als bijzondere overeenkomst staan opgenomen, maar onder de
noemer van ovk van opdracht vallen. Dus daaronder zit een waaier aan kleinere, mini lex specialissen
(mini ovk die er onder vallen, waarvoor de hele titel 7.7 geldt voor alle mini-overeenkomsten).
Bijvoorbeeld de architecten of geneeskundige behandelingsovereenkomst of reisovereenkomsten
vallen daaronder: mini ovk die onder ovk van opdracht vallen.
Kijk eens in inhoudsopgave boek 7 BW en welke ovk er geregeld zijn, maar ook welke sub
overeenkomsten (gekwalificeerde).
• Koop en ruil (waaronder consumentenkoop)
• Financiële zekerheidsovereenkomst (waaronder consumentenkrediet)
• Schenking
• Huur
• Pacht – die sluiten we amper meer. Vraag is dan of zo een ovk nog een zelfstandige titel moet
hebben.
• Opdracht (waaronder aparte titel voor reisovereenkomst)
• Bewaarneming
• Arbeidsovereenkomst
• Aanneming van werk
• Borgtocht
• Vaststellingsovereenkomst
• Verzekering
• Lijfrente
Boek 7 is veel aan verandering onderhevig en is heel dynamisch.
Welke niet?
Deze zitten niet in boek 7: bijv. lease-ovk
Je kan zonnepanelen leasen etc.
Om naar duurzaamheid te omen wordt leasconstructie gebruikt. Verduurzamen zelf is te duur,
daarom leaseovereenkomsten gesloten. = onbenoemde bijzondere overeenkomst. Staat dus nog niet
in boek 7 en hebben we dus eigenlijk geen speciale regels voor.
Franchise-ovk staat er ook niet in, energieovk ook niet, transport ook niet (distributie).
,Gevolg dat we hier geen benoemde ovk voor hebben in BW: is dat erg? → dan val je terug op
algemene regels van boek 6. De vraag is of dat voldoende is en dat is het hele punt waarom we voor
de consument beschermende regels in boek 7 hebben opgenomen. Dat is niet voldoende dus. Met
algemene regels van boek 6 kunnen dit soort ovk niet gereguleerd worden. Maar hoe dan reguleren?
De branche gaat het dan zelf regelen (bijv. energiebranche), ze werken zelf met contracten en AV
(zelf opgesteld) gaan ze contracten maken en probleem dan is: dan als consument in benarde positie:
take it or leave it. Je hebt energie nodig maar zit in ongelukkige positie.
Niet in alle branches gaat het zo. In energie zo veel heibel geweest, consument betaald te veel of kan
niet van contract af enz. en dan allemaal brancheorganisaties opgestaan die consument
vertegenwoordigen. Vanuit branche zelf (bijv. SER) aan twee zijden onderhandleen over
modelcontract = tweezijdige voorwaarden en dan heb je gelijkere positie tussen monopolist en
consument.
Dat heb je bij lease ook.
Dus dan zie je belang van opnemen bijzondere overeenkomsten in de wet. 25jaar geleden waren
deze contracten niet belangrijk genoeg om op te nemen in boek 7.
Focus op 4 bijzondere overeenkomsten
• (Consumenten)koopovereenkomst, Titel 1
→ Digitale inhoud
• Overeenkomsten van opdracht, Titel 7
→ Algemeen (afdeling 1)
→ Adviesovereenkomst met advocaat en architect
→ Geneeskundige behandelingsovereenkomst (afdeling 5) – relatie patiënt - arts
• Aanneming van werken (afdeling 12) – bouw, maar ook andere bijv. horloge repareren.
Beschermingsgedachte Boek 7 BW
• Wie?
→ ‘Zwakkere’ partijen, maar waarom zwakker en wie zijn dat? Vooral
consumentenbescherming → consumenten zijn vooral zwak
• Hoe?
→ Meer specifieke rechten en plichten – t.o.v. boek 6 BW
→ Dwingendrechtelijke bepalingen (bijv. art. 7:6 lid 1 BW -> niet afwijken ten nadele van een
consument) – uitgangspunt boek 7 is aanvullend karakter + contractsvrijheid, maar in boek 7
staan veel dwingendrechtelijke bepalingen. Dwingend recht waardoor je als contractspartij
(wederpartij consument), niet mag afwijken van die regeling ten nadele van consument: bijv.
artikel 7:6 lid 1 BW.
→ Vormvoorschriften voor bepaalde contracten (zoals schriftelijkheidsvereisten, bijv. 7:2 lid 1
bij koop woning) – zo ook bescherming van consument. In boek 6 zijn partijen vrijer, maar
boek 7 vaak schriftelijkheidseisen. Of als je woning koopt als consument, dat moét schriftelijk
+ bedenktijd en moet je bij notaris vast laten leggen in akte. Die vormvoorschriften staan
extra in boek 7 BW t.o.v. boek 6 BW.
, → Procedurele bepalingen (m.b.t. bewijslast of toelaatbaarheid bewijs, bijv. art. 7:202 bij huur)
– ziet vaak op bewijspositie consument in rechten (bijv. als consument een klacht heeft, dat
hij wordt beschermd doordat hij niet bewijsopdracht ook heeft, maar er een
bewijsvermoeden is). Klagen is bijv. genoeg, maar hoeft niet te bewijzen of het toerekenbaar
is of waar het door komt. Dat ligt bij wederpartij gelegd.
‘Het consumentenrecht’, wat is dat?
• “Het geheel van normen, regels en instrumenten dat de verwezenlijking op juridisch niveau
vormt van verschillende initiatieven die betrekking hebben op het waarborgen of vermeerderen
van de bescherming van consumenten op de economische markt.” (Rinkes 2009)
• Consumentenrecht is ‘de harde kern van het privaatrecht’ → omdat het zo veel dwingend recht
bevat. En omdat je er dus zo moeilijk van kan afwijken, want als er iets in wet is opgenomen, dan
is het echt wet en kan niet afgeweken worden. Consument heeft sterke positie in boek 7 BW.
• Maar consumenten bestaat ook uit: AV, modelcontracten, gedragscodes, zelfregulering, maar
ook toezicht van AAP, AFM op private markt en op die contracten en op die rechten van
consumenten. Consumentenrecht is dus meer dan de wet. Er zit een hele laag onder die ook
belangrijk is voor consumentenrecht.
→ Een ‘lawyer’s paradise’?
• Wie is ‘de consument’ eigenlijk?
→ Objectieve criteria? → ‘gemiddelde consument’ – per situatie bepalen wie de consument is.
Geen wettelijk begrip wie consument is, geen objectieve criteria. Consumentenbegrip komt
uit Europese regelgeving.
→ Of steeds individuele belangenafweging of iemand in een zwakkere positie verkeerde?
• Er is meer dan dwingend recht… wat dan?
De zwakke consument
https://www.universiteitvannederland.nl/college/waarom-maken-wij-allemaal-vaak-domme-
financiele-keuzes
B2C contracten: wat is het probleem? – wat zijn de nadelen voor een consument bij een B2C
contract
• Consument versus professionele wederpartij (aanbieden van zaken en diensten)
→ Slechtere onderhandelingspositie, tenzij gebruikmaking van brancheorganisatie die
voorwaarden heeft onderhandeld voor jou.
→ Geen of weinig invloed op het aanbod van producten of diensten
→ Inhoud van de overeenkomst staat vaak al vast – geen invloed daarop
→ Vooral wanneer de aanbieder een monopoliepositie heeft – kleine consument t.o.v. grote
monopolistische aanbieder
(http://radar.avrotros.nl/nieuws/detail/gastransporteur-rekent-meerkosten-dan-nodig/)
→ Beïnvloeding door marketing, reclame en verkooptechnieken – dat maakt dat de consument
eigenlijk slechtere keuzes maakt doordat die wordt beïnvloed, dan hij zou doen zonder dat
hij beïnvloed zou worden. Consumenten gaan zich dommer gedragen (welk IQ dan ook) als je
