Samenvatting Methoden en technieken – hoorcolleges week 1 t/m 5
Hoorcollege 1, 31-03-2015
Wat onderscheid wetenschappelijke kennis van huidige ontdekkingen?
Wat onderscheid wetenschap van pseudowetenschap?
Dit zijn vragen die hier aan de orde komen.
Om hierachter te komen zullen we klassieke teksten gaan lezen, en deze teken zijn
moeilijk. Het zijn filosofische teksten, dus je kan niet zeggen oh ze bedoelen dit… Als er
dingen vaag blijven dan is dat niet erg!
Wordweb is een goed woordenboek, handig voor op je laptop.
In dit hoorcollege gaan we in op 2 van de voorgeschreven teksten.
David Hume (1711-1776): Positivisme.
- Filosoof, die een sceptische inslag had. Scepticus is iemand die twijfelt aan alles,
hij stelt de twijfel centraal. Een scepticus twijfelt aan alle dingen die andere
mensen gewoon aannemen.
- Essayist, hij schrijft erg mooi. Er zitten zinnen in waarin je niet alleen wordt
gegrepen door de inhoud maar ook de manier waarop hij schrijft.
- Historicus
Bekend door scepticisme in de metafysica. Metafysica is zeer groot, waarom bestaan we?
Is er een god? Etc. Maar Hume geeft telkens sceptisch antwoord. Hij twijfelt over alles,
wat een normaal mens gewoon aanneemt.
Iemand wiens werk nog steeds wordt gelezen, en een grondzetter voor het logisch
positivisme.
- De Filosoof
A Treatise on Human Nature
Verscheen in 1739 en 1740
“It fell dead-born from the press, without reaching such distinction, as even to
excite a murmur among the zealots”. Zealots zijn mensen die vaak over dingen
twijfelen.
- De filosoof (in gepopulariseerde vorm), Pas hierna werd Hume bekend en
werd er gezegd dat hij invloed had op andere filosofen en voornamelijk op
Immanuel Kant.
Treatise werd bewerkt
Philosophical Essays Concerning Human Understanding (1748)
Na 1758 bekend als: An Enquiry Concerning Human Understanding
Boek III bewerkt tot An Enquiry Concerning the Principles of Morals (1751)
Deze deden Immanuel Kant ontwaken uit zijn “dogmatische sluimering”.
Immanuel Kant werd geïnspireerd door het sceptische denken van Hume.
- De Essayist
Twee delen Essays: Moral and Political (1741, 1742)
- De Essayist en filosoof
, Dialogues Concerning Natural Religion geschreven in 1751 maar
ongepubliceerd. Dit deed Plato ook, Plato schreef ook vaak dialogen
waarin verschillende figuren met elkaar in gesprek raakte.
Het mooie aan dialogen is dat als je twee figuren standpunten laat
vertellen, dan blijft het altijd een beetje tussenin wat nou jouw mening is.
Als iemand immers zegt ‘jij vind dat…’ dan kan je zeggen nee hoor, dat
zei / vindt mijn figuur en niet ik. Het is dus een mooie manier om jouw
standpunt te laten horen, zonder dat jij ervoor gestraft kan worden.
Dialogen waarin het “argument from design” werd gefileerd. Dit was een
argument van God. Alles lijkt te zijn gericht op een bepaald doel, er is altijd
een doelmatigheid. God is de maker van dit alles, en heeft dit allemaal
doelmatig ingericht.
Een mooi voorbeeld is, dat als je op een onbewoond eiland loop en je ziet
een horloge liggen. Dan denk je, er is hier ooit een mens geweest. Het
horloge kan immers niet aan de boom groeien. En dat is een beeld op
doelmatigheid.
Deze verschenen in 1779 (drie jaar na zijn dood)
- Je kan zeggen dat je bij Hume al iets zag van revolutionair denken, wat Charles
Darwin ook deed.
- De godsdienstfilosoof
Grote impact had zijn kritiek op “wonderen” (“miracles”)
“No testimony is sufficient to establish a miracle, unless the testimony be
of such a kind, that its falsehood would be more miraculous, than that fact,
which it endeavours to establish”
Eenvoudiger geformuleerd: Cliteur zegt: “Ik kwam een walrus tegen in de
Breestraat in Leiden, en die fluisterde mij de hoofdstukken in van het boek
dat ik ga schrijven. Het was een wonder!”
Hume zegt dat als je dat gaat analyseren dat je je afvraagt wat een groter
wonder is. Je kiest altijd voor het kleinste wonder, je kiest dat dat waar is.
Wat is een groter wonder? 1. Dat die walrus inderdaad een boek heeft
gedicteerd ? 2. Dat Cliteur zich heeft vergist/dronken
was/halluniceerde .. ? Je kiest voor het kleinste wonder en dus kies je hier
voor 2.
Thomas Paine nam deze analyse van Hume aan in zijn boek ‘The age of
Reason (1794).
o Revelation is revelation to that person only”.
o Wie koerst op “openbaring”, koerst vaak op die van anderen.
o Zich niet kunnen vergissen. Dat is pas een wonder !
Een ander voorbeeld is Mattheüs door Rembrandt van Rijn. Hier vertelde
een Engel Mattheüs iets, in een schilderij.
- Het scepticisme van Hume
“Upon the whole, the Christian Religion not only was at first attended with
miracles, but even at this day cannot be believed by any reasonable person
without one”.
- De historicus
Volumes over de Stuarts (1754, 1756)
De Tudors (1759)
Van Julius Caesar tot Hendrik VII (1762)
- Op middelbare leeftijd
, Schreef weinig
“Darling” in de salons
Ruziede met Rousseau
Door zijn dood de reputatie van een “secular saint”, betekenis seculas
saint in hoorcollege.
Hij was niet bang te sterven
“persistence in irreligion shook te conviction of Boswell”
Maar tegelijk was hij ook een voorbeeld voor een hoop mensen. Bijv. voor Adam Smith.
Centrale notie in zijn filosofie: hoe komen we aan kennis?
- Tekst uit de syllabus: uit An inquiry concerning human understanding
- Dus uit de gepopulariseerde vorm van de Treatise
- Toch nog steeds moeilijk
- Geen probleem: probeer er flarden van te begrijpen. Probeer de hoofdlijn eruit te
halen en dat is niet zo moeilijk want het komt telkens op hetzelfde neer.
Waarop richt zich onze kennis?
- Relations of ideas
“That three times five is equal to the half of thirty ….”. Voorbeeld van
“relation between these numbers”. Als je wilt weten of het waar is, dan
hoef je alleen je eigen denken te bestuderen. En het heeft dus niks met de
uiterlijke dingen (matters of facts) te maken.
“Discoverable by the mere operation of thought” (p. 32)
- Matters of fact
“The contrary of every matter of fact (…) can never imply a contradiction”
(p. 33)
“That the sun will not rise tomorrow” is mogelijk, maar ook: “that the sun
will rise tomorrow”
Kennelijk is het zo voor een feitelijke bewering, dat het tegenovergestelde
van de feitelijke bewering ook waar kan zijn. Om erachter te komen wat er
waar is, moet je dat gaan vaststellen.
‘Matters of fact’ en ‘cause and effect’
- “All reasoning concerning matter of fact seem to be founded on the relation of
Cause and Effect”. Het gaat vaak om oorzaak en gevolg!
- Stel je vindt een horloge op een strand, dan concludeer je: “hier is een mens
geweest”. Vanuit het horloge concludeer je naar iets anders.
- Je hoort een stem in het donker, dan concludeer je: “er moet iemand zijn”. Je
hoort een stem, en wat is de oorzaak van een stem? Een persoon!
- Dit zijn oorzaak en gevolg relaties
Het aannemen van die oorzaak/gevolg relaties:
- … is gebaseerd op de ervaring (en niet op “reason”)
- Stel je ziet voor het eerst water, dan weet je niet dat je erin kunt verdrinken.
- Stel je ziet voor het eerst een beer, dan weet je niet dat hij kan bijten. Pas op het
moment dat hij je bijt, weet je oh ik kan hem niet knuffelen. Dat is dus een
ervaring.
Hoorcollege 1, 31-03-2015
Wat onderscheid wetenschappelijke kennis van huidige ontdekkingen?
Wat onderscheid wetenschap van pseudowetenschap?
Dit zijn vragen die hier aan de orde komen.
Om hierachter te komen zullen we klassieke teksten gaan lezen, en deze teken zijn
moeilijk. Het zijn filosofische teksten, dus je kan niet zeggen oh ze bedoelen dit… Als er
dingen vaag blijven dan is dat niet erg!
Wordweb is een goed woordenboek, handig voor op je laptop.
In dit hoorcollege gaan we in op 2 van de voorgeschreven teksten.
David Hume (1711-1776): Positivisme.
- Filosoof, die een sceptische inslag had. Scepticus is iemand die twijfelt aan alles,
hij stelt de twijfel centraal. Een scepticus twijfelt aan alle dingen die andere
mensen gewoon aannemen.
- Essayist, hij schrijft erg mooi. Er zitten zinnen in waarin je niet alleen wordt
gegrepen door de inhoud maar ook de manier waarop hij schrijft.
- Historicus
Bekend door scepticisme in de metafysica. Metafysica is zeer groot, waarom bestaan we?
Is er een god? Etc. Maar Hume geeft telkens sceptisch antwoord. Hij twijfelt over alles,
wat een normaal mens gewoon aanneemt.
Iemand wiens werk nog steeds wordt gelezen, en een grondzetter voor het logisch
positivisme.
- De Filosoof
A Treatise on Human Nature
Verscheen in 1739 en 1740
“It fell dead-born from the press, without reaching such distinction, as even to
excite a murmur among the zealots”. Zealots zijn mensen die vaak over dingen
twijfelen.
- De filosoof (in gepopulariseerde vorm), Pas hierna werd Hume bekend en
werd er gezegd dat hij invloed had op andere filosofen en voornamelijk op
Immanuel Kant.
Treatise werd bewerkt
Philosophical Essays Concerning Human Understanding (1748)
Na 1758 bekend als: An Enquiry Concerning Human Understanding
Boek III bewerkt tot An Enquiry Concerning the Principles of Morals (1751)
Deze deden Immanuel Kant ontwaken uit zijn “dogmatische sluimering”.
Immanuel Kant werd geïnspireerd door het sceptische denken van Hume.
- De Essayist
Twee delen Essays: Moral and Political (1741, 1742)
- De Essayist en filosoof
, Dialogues Concerning Natural Religion geschreven in 1751 maar
ongepubliceerd. Dit deed Plato ook, Plato schreef ook vaak dialogen
waarin verschillende figuren met elkaar in gesprek raakte.
Het mooie aan dialogen is dat als je twee figuren standpunten laat
vertellen, dan blijft het altijd een beetje tussenin wat nou jouw mening is.
Als iemand immers zegt ‘jij vind dat…’ dan kan je zeggen nee hoor, dat
zei / vindt mijn figuur en niet ik. Het is dus een mooie manier om jouw
standpunt te laten horen, zonder dat jij ervoor gestraft kan worden.
Dialogen waarin het “argument from design” werd gefileerd. Dit was een
argument van God. Alles lijkt te zijn gericht op een bepaald doel, er is altijd
een doelmatigheid. God is de maker van dit alles, en heeft dit allemaal
doelmatig ingericht.
Een mooi voorbeeld is, dat als je op een onbewoond eiland loop en je ziet
een horloge liggen. Dan denk je, er is hier ooit een mens geweest. Het
horloge kan immers niet aan de boom groeien. En dat is een beeld op
doelmatigheid.
Deze verschenen in 1779 (drie jaar na zijn dood)
- Je kan zeggen dat je bij Hume al iets zag van revolutionair denken, wat Charles
Darwin ook deed.
- De godsdienstfilosoof
Grote impact had zijn kritiek op “wonderen” (“miracles”)
“No testimony is sufficient to establish a miracle, unless the testimony be
of such a kind, that its falsehood would be more miraculous, than that fact,
which it endeavours to establish”
Eenvoudiger geformuleerd: Cliteur zegt: “Ik kwam een walrus tegen in de
Breestraat in Leiden, en die fluisterde mij de hoofdstukken in van het boek
dat ik ga schrijven. Het was een wonder!”
Hume zegt dat als je dat gaat analyseren dat je je afvraagt wat een groter
wonder is. Je kiest altijd voor het kleinste wonder, je kiest dat dat waar is.
Wat is een groter wonder? 1. Dat die walrus inderdaad een boek heeft
gedicteerd ? 2. Dat Cliteur zich heeft vergist/dronken
was/halluniceerde .. ? Je kiest voor het kleinste wonder en dus kies je hier
voor 2.
Thomas Paine nam deze analyse van Hume aan in zijn boek ‘The age of
Reason (1794).
o Revelation is revelation to that person only”.
o Wie koerst op “openbaring”, koerst vaak op die van anderen.
o Zich niet kunnen vergissen. Dat is pas een wonder !
Een ander voorbeeld is Mattheüs door Rembrandt van Rijn. Hier vertelde
een Engel Mattheüs iets, in een schilderij.
- Het scepticisme van Hume
“Upon the whole, the Christian Religion not only was at first attended with
miracles, but even at this day cannot be believed by any reasonable person
without one”.
- De historicus
Volumes over de Stuarts (1754, 1756)
De Tudors (1759)
Van Julius Caesar tot Hendrik VII (1762)
- Op middelbare leeftijd
, Schreef weinig
“Darling” in de salons
Ruziede met Rousseau
Door zijn dood de reputatie van een “secular saint”, betekenis seculas
saint in hoorcollege.
Hij was niet bang te sterven
“persistence in irreligion shook te conviction of Boswell”
Maar tegelijk was hij ook een voorbeeld voor een hoop mensen. Bijv. voor Adam Smith.
Centrale notie in zijn filosofie: hoe komen we aan kennis?
- Tekst uit de syllabus: uit An inquiry concerning human understanding
- Dus uit de gepopulariseerde vorm van de Treatise
- Toch nog steeds moeilijk
- Geen probleem: probeer er flarden van te begrijpen. Probeer de hoofdlijn eruit te
halen en dat is niet zo moeilijk want het komt telkens op hetzelfde neer.
Waarop richt zich onze kennis?
- Relations of ideas
“That three times five is equal to the half of thirty ….”. Voorbeeld van
“relation between these numbers”. Als je wilt weten of het waar is, dan
hoef je alleen je eigen denken te bestuderen. En het heeft dus niks met de
uiterlijke dingen (matters of facts) te maken.
“Discoverable by the mere operation of thought” (p. 32)
- Matters of fact
“The contrary of every matter of fact (…) can never imply a contradiction”
(p. 33)
“That the sun will not rise tomorrow” is mogelijk, maar ook: “that the sun
will rise tomorrow”
Kennelijk is het zo voor een feitelijke bewering, dat het tegenovergestelde
van de feitelijke bewering ook waar kan zijn. Om erachter te komen wat er
waar is, moet je dat gaan vaststellen.
‘Matters of fact’ en ‘cause and effect’
- “All reasoning concerning matter of fact seem to be founded on the relation of
Cause and Effect”. Het gaat vaak om oorzaak en gevolg!
- Stel je vindt een horloge op een strand, dan concludeer je: “hier is een mens
geweest”. Vanuit het horloge concludeer je naar iets anders.
- Je hoort een stem in het donker, dan concludeer je: “er moet iemand zijn”. Je
hoort een stem, en wat is de oorzaak van een stem? Een persoon!
- Dit zijn oorzaak en gevolg relaties
Het aannemen van die oorzaak/gevolg relaties:
- … is gebaseerd op de ervaring (en niet op “reason”)
- Stel je ziet voor het eerst water, dan weet je niet dat je erin kunt verdrinken.
- Stel je ziet voor het eerst een beer, dan weet je niet dat hij kan bijten. Pas op het
moment dat hij je bijt, weet je oh ik kan hem niet knuffelen. Dat is dus een
ervaring.
