2.2 Visie en doelstelling (map)
Bewegen is gedrag. Als leerkracht zie je kinderen die bewegen spannend, eng, leuk, stom, makkelijk
of moeilijk vinden. Het uitgangspunt voor de leerkracht is het beïnvloeden van het bewegingsgedrag.
Jonge kinderen denken niet na over hun bewegen. Ze doen het gewoon, als aspect van hun aanleg,
gedrag en ontwikkeling. Als jonge kinderen op school komen, kunnen ze al aardig wat. De omgeving
riep dit op. Het vertrekpunt blijft gelijk: voor jonge kinderen is bewegen een vanzelfsprekende vorm
van gedrag, als bewegen ze in staat stelt iets te bereiken of te beleven, dat voor hen de moeite
waard is.
Gedrag kun je omschrijven als handelen in een bepaalde context. Het schoolplein bijvoorbeeld biedt
kinderen ruimte en materiële omstandigheden waar ze bewegend op willen reageren (potentiële
bewegingssituaties), maar ook wat ze anderen zien doen en hoe ze op elkaar reageren. Op de
achtergrond speelt mee welk gedrag is toegestaan.
Niet ieder kind ziet een bewegingssituatie als de moeite waard. Als er meerdere kinderen betrokken
zijn bij één bewegingssituatie, is er een groot verschil in betrokkenheid. De leerkracht is niet op zoek
naar een ideale uitvoering, maar naar een uitvoering die bij het kind past.
De betekenis van een bewegingssituatie kan verschuiven (over een plas heen springen nat
geworden in de plas springen).
Visie (basisdocument)
Het onderwijs in bewegen in de basisschool is gericht op een verantwoorde deelname aan
bewegingsactiviteiten. Het gaat daarbij om deelname aan allerlei sportieve activiteiten en
bewegingsrecreatie. Maar ook om deelnemen aan de actuele bewegingswereld van kinderen. Het
doel van de lichamelijke opvoeding is de leerlingen breed te introduceren in die bewegingscultuur.
Doelstelling
Tijdens het vrije spel op de speelplaats ontstaat bewegingsgedrag vanuit de ruimtelijke en materiële
voorwaarden en de spontane interacties tussen de kinderen. Het is nog geen onderwijs. Bij
bewegingsonderwijs willen we meer doelgericht en systematisch bijdragen aan de ontwikkeling van
bewegingsgedrag. Doel: we willen de kinderen leren om deel te nemen aan bewegingsactiviteiten die
nu zinvol voor ze zijn en die perspectief bieden voor deelname later.
We proberen te bevorderen dat kinderen in bewegingssituaties reeds verworven mogelijkheden
kunnen inzetten daarbij worden uitgedaagd nieuwe gedragsmogelijkheden te ontdekken, te
onderzoeken en zich eigen te maken. Zich zo bewust worden van wat voor hen persoonlijk zinvol en
haalbaar is, waardoor ze zich onderscheiden weten van anderen en eigen keuzes kunnen maken.
Respecteren en waarderen dat andere kinderen eigen mogelijkheden, voorkeuren en grenzen
hebben. Samen met andere kinderen een bewegingsactiviteit kunnen beginnen en op gang houden.
Nieuwe activiteiten als betekenisvol en beantwoordbaar leren onderkennen, waardoor meer
bewegingssituaties beschikbaar komen en toegankelijk worden. Ze zo in hun bewegingsgedrag een
ononderbroken ontwikkeling doormaken en daar blijvend plezier aan beleven.
Andere doelstellingen
- Bewegen is een hulpmiddel om andere kennis- en vaardigheidsgbieden toegankelijk te maken, met
name op cognitief en sociaal gebied.
- Bewegingsonderwijs bereidt voor op sport en sportieve vrijetijdsbesteding.
- Bewegen bevordert een gezonde levensstijl en helpt overgewicht te voorkomen.
- Bewegen brengt jeugdigen samen en draagt zo bij aan sociaal-culturele integratie.
Deze doelstellingen zijn minder geschikt om bewegingsonderwijs in te richten voor kleuters.
,Doelstellingen die buiten het bewegingsgedrag zelf liggen, zijn geen bruikbare criteria voor onderwijs
in beweging.
2.3 Bewegingsthema’s
Een bewegingsthema typeert uiteenlopende activiteiten vanuit een overkoepelend kenmerk en
overeenkomstige uitdaging tot bewegen.
Bewegingsthema Kenmerk Bewegingsuitdaging
Springen Met een afzet loskomen van de Vergroten van het zweefmoment
ondergrond
Balanceren Gaan of staan op een smalle of instabiele Nog net het evenwicht kunnen
ondergrond bewaren
Klimmen Verplaatsen van steunvlak/grijpvlak naar Zoeken naar voldoende
steunvlak/grijpvlak (boven de grond) steunpunten
Mikken Van afstand een doel met een voorwerp Vaker raken van het doel
raken
Jongleren Een voorwerp in beweging houden door De controle over het voorwerp
het herhalend weg te spelen en weer te doen toenemen
ontvangen
Glijden Verplaatsen over een gladde ondergrond Meer snelheid krijgen
Rijden Verplaatsen op rollend materiaal, dit Kunnen beheersen van snelheid,
voertuig in beweging brengen en houden richting en balans
Bewegen op (Voort)bewegen op een muzikaal ritme (Voort)beweging aanpassen aan
muziek muzikale kenmerken, zoals
tempo, ritme, accenten
Tikspelen Tikken van de lopers of ontsnappen aan de De loper of de tikker te vlug af zijn
tikacties van de tikker
Over de kop gaan Inzetten van een draai, waardoor je over Controle krijgen over de
de kop gaat draaibeweging
Doelspelen Met een bal het doel van de tegenspeler(s) Vaker scoren of vaker de bal
raken of het verdedigen van dit doel kunnen stoppen
Stoeien In direct contact met een tegenspeler iets Omgaan met toenemen
afpakken of verdedigen van het bezit van lichamelijk contact om zo de
dit voorwerp tegenspeler uit balans te brengen
Zwaaien Beweging oproepen door gebruik te maken De zwaai in stand houden en
van een slingerbeweging (eventueel) nog kunnen vergroten
Acrobatiek Een gezamenlijke pose van balans Langer met elkaar de balans
aannemen en handhaven handhaven; nieuwe vormen van
balans proberen
Samen vertegenwoordigen de thema’s een breed spectrum van activiteiten, die we de kleuters willen
leren. Soms is afstemming op individuele mogelijkheden nodig.
Kinderen laten persoonlijke voorkeuren zien in hun beleving en uitvoering van activiteiten. Van de
bewegingsuitdaging gaat daarbij echter een voor allen vergelijkbare sturing uit, die zichtbaar wordt
na voldoende ervaring.
In de te kiezen opeenvolging van activiteiten van een thema of van thema’s zit een samenhang. Wat
de kinderen nu leren is een bouwsteen voor wat ze later kunnen doen al weten ze dat zelf nog niet.
Per les komen steeds verschillende thema’s aan de orde. Dit is om de nodige variatie te waarborgen.
Per bewegingsthema worden de activiteiten in de achtereenvolgende clusters complexer.
, Niet ieder bewegingsthema komt evenveel aan bod. Dit komt doordat bepaalde thema’s een meer
centrale rol vervult dan andere thema’s. (Blz. 19 alinea 3; niet ieder bewegingsthema….)
Overgang naar volgende clusters
- Pas de opbouw van het introductiecluster toe op de clusters voor binnen.
- Start een volgend cluster met twee of drie bekende activiteiten uit het introductiecluster. Voeg per
les aan het cluster steeds één of twee nieuwe activiteiten toe.
- Begin vanuit vrij werken met een instructiegroep. De vrije activiteiten zijn bekend, in de
instructiegroep wordt een activiteit uit het nieuwe cluster aangeleerd. In de volgende les speelt de
helft van de kinderen vrij, één groep zelfstandig die nieuwe activiteit en één instructiegroep leert een
tweede nieuwe activiteit. Tijdens de les wordt gewisseld, eerst tussen de zelfstandige groep en de
instructiegroep en daarna tussen het vrij spelen en de twee groepen.
- Geef een klassikale les bewegen op muziek gecombineerd met twee klassikale activiteiten uit het
nieuwe cluster. De volgende les is in vier groepen, met de twee eerste activiteiten uit het nieuwe
cluster en twee nieuwe.
Klassikaal werken
Voordelen Nadelen
De leerkracht heeft goed overzicht Weinig eigen initiatieven van kinderen, ze leren
niet zelfstandig te werken
Weinig complexe leiding Sommige activiteiten vallen af
Efficiënt voor instructie Soms lange wachttijden
Duidelijk voor de kinderen Meestal geringe variatie van activiteiten
Gezamenlijke sfeer Beperkte differentiatie, afgestemd op ‘gemiddelde’
Meestal weinig voorbereiding met klaarzetten Wie iets niet goed doet, valt erg op
Individuele begeleiding dikwijls alleen voor wie
opvalt
In groepen werken
Voordelen Nadelen
Kinderen leren zelfstandig spelen en zelf kleine Aanvankelijk complexe organisatie
problemen oplossen
Gevarieerde lesactiviteiten voldoen aan Het werken in groepjes moet eerst opgebouwd
verschillende behoeften worden
Veel beurten, veel activiteit Lastig te begeleiden als groepjes niet goed
samenwerken
Differentiëren is goed mogelijk Nieuwe kinderen vragen aparte aandacht
Afwisseling van zelfstandig spelen en instructie Klaarzetten voorafgaand aan de les kost veel tijd
In een kleine en zelfstandige groep spelen Bij veel nieuwe activiteiten is er ook veel uit te
kinderen onbelast, niemand valt op of uit leggen
Leerkracht heeft tijd voor observeren en
begeleiden
Doorgaande leerlijnen zijn goed te realiseren
Goed te combineren met vrij werken
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nvvx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.44. You're not tied to anything after your purchase.
