Samenvatting algemene menselijke fysiologie : Anatomie
Hoofdstuk 1: het cardiovasculair systeem
1.inleiding
- Cellen: aanvoer zuurstof + voedingsstoffen, afvoer koolzuurgas + afbraakproducten
➔ Deze uitwisseling: gebeurt thv het extrcell. Weefselvocht
➔ Extracell. weefselvocht -> ververst worden = belangrijkste rol bloedvatenstelsel
➔ Thv haarvaten/ capillairen : zitten tussen (of op ) arterien en venen
- Zuurstof opgenomen door longen: bloed -> weefsels
- Koolzuurgas: weefsels -> longen
- Voedingstoffen opgenomen door het spijsverteringsstelsel: bloed -> lever
➔ Worden er gestockeerd/omgebouwd/verdeeld over weefsels
- Afbraakproducten: bloedbaan -> nieren
- Endocriene klieren: geven hormonen af aan bloed
- Warmt geprod. (door vb spieren) -> verdeeld over lichaam door bloedbaan
- Functie bloed:
▪ Transportfunctie
▪ Beschermende functie
▪ Regulerende functie
- Kleine bloedsomloop (pulmonale bloedsomloop) / grote bloedsomloop
- Hart = dubbele gespierde pomp die bloed circulerend houdt (met kleppen) + regelt bloedstroom
2. Het hart (cor)
- Holle spier gelegen in het mediastinum
- Mediastinum = ruimte tussen longen (bevat ook oesophagus en grote bloedvaten)
- Contractie? -> bloed in bloedsomloop gestuwd
- Atria: waar bloed in hart toekomt via vena cava inf en
sup + coronaire venen (SBO) + pulmonale venen
(kleine BO)
- Ventrikel: waar bloed hart verlaat, naar longen via
truncus pulmonalis + naar SBO via aorta
- Septum interatriale
- Septum interventriculare
- Septum atrio-ventriculare met ostium
atrioventriculare (met klep)
(ook ostium aortae en ostium trunci pulmonalis)
- Kleppen: ° uit bindweefsel + endocard , openen en
sluiten door drukverandering van hart
A. Ligging en uitwendige vorm van het hart
- +- 250 – 350 gr
- Onregelmatige kegel met schuine as
- Onder hoek van 40-45°
- Basis cordis (dorsaal en rechts)
- Apex cordis (caudaal en links)
- Bij elke systole : botst apex hart tegen ventrale
thoraxwand = puntstoot / ictus cordis
- Sulci:
▪ Sulcus coronarius (op atrioventriculaire
grens, vooral zichtbaar op achterzijde)
▪ Sulcus interventricularis ant & post
(ant loopt over in post in incisura apicis
cordis, op 1 cm van apex cordis)
▪ Sulci van atria weinig zichtbaar
,- Auriculae: (hartoortjes) , hoefijzervormige rimpelige aanhangelse atria, vergroten volume atria + aorta en
truncus pulmonalis liggen hierin
Voorzijde
- Facies diafragmatica: rust op centrum tendinei + stuk linker koepel diafragma
- Facies sternocostalis
- Truncus pulmonalis: vanuit meest craniale punt rechter ventrikel -> splitst zich in rechter en linker a.
pulmonalis
- Linker atrium: verstopt door pars ascendens aortae en truncus pulmonalis
Achterzijde
- Aorta en truncus pulmonalis : maken zich los uit basis atria
➔ In whkd uit ventrikels
- Vena cava sup en inf (lager) monden uit in rechter atrium
- 4 venae pulmonales monden uit in linker atrium
- Craniaal linker atrium:
➔ Splitsing truncus pulmonalis
➔ Aortaboog draait van rechts -> links + voor -> achter
- Achterzijde vooral door linker vnetrikel
Linkerzijde
- Vooral gevormd door linker ventrikel (bovenaan klein deel L atrium)
Rechterzijde
- Gevormd door wand rechter atrium + v. cava inf & sup
B. Pericard
- Hartzakje beschermd en houdt hart op plaats + ruimte
voor contracties
- Open uiteinde pericard = verbonden met grote BV
- Thv de bloedvaten vanboven: pariëtaal blad -> epicard
met pericardvocht
C. structuur van de hartwand
- Myocard, endocard en epicard
- Anuli fibrosi: bundels stevig bindweefsel -> rond ≠ ostia
- Myocard = geleidingsweefsel van het hart + eigen bloedvaten
- Myocard = dunst bij atria
➔ functie: bloed stuwen naar ventrikels (diastole)
➔ enkel verzetten tegen uitzetting door binnenkomende bloedmassa
- Dikst bij ventrikel ( 2X dikker bij LV)
D. De holten van het hart
1. atrium dextra
- Voor LA + loopt verder caudaal
- V. cava sup & inf monden uit
➔ Tussen openingen: sinus venarum cavarum
➔ Superior: boven rechts en achter , geen klep
➔ Inferior: onder rechts en achter, rudimentaire klep : valvula van Eustachius
- Op septum interatriale: fossa ovalis (= overblijfsel foramen ovale : bij embryo bloed van RA-> LA, zonder
kleine bloedsomloop te gebruiken)
- Sinus coronarius (veneuze afvoervat hart zelf): mond ook uit in RA -> klep van thebesius
- Overige delen: bedekt met gekruiste spierbalkjes
,2. Ventriculus dextra
- vorm van een pyramide met top naar boven en achter
- Sterk aan voorzijde hart (ivm LV)
- Truncus pulmonalis : gladde wand
- Mm. Papillares -> chordae tendineae (peesdraadjes) ->
valva tricuspidalis (trechter met 3 kleponderdelen)
▪ Cuspis anterior
▪ Cuspis posterior
▪ Cuspis septalis
- Bloed: atria -> ventrikels: kleppen open + druk ventrikels
laag + mm papillaris en chordae tendinae slap
- Ventrikels samentrekken: kleppen sluiten + mm
papillares contraheren + chordae tendinae spannen op ->
bloed kan niet terug naar atria
- Valvula trunci pulmonalis (ligt in ostium, waar trunci vertrekt)
▪ Valvula semilunaris anterior
▪ Valvula semilunaris sinistra
▪ Valvula semilunaris dextra
- Verdikking in midden van vrij rand: volledige afsluiting
- Systole: doortocht bloed
- Diastole: kleppen opengeplooid -> verhinderen dat bloed terugvloeit naar hart (bloed in 1 richting)
3. atrium sinistrum
- Vooral zichtbaar langs achterzijde hart
- 2 hoornen langs weerzijden -> voor 4 vv. pulmonales
- Binnenkant glad, behalve bij auricula (sponsvormige spierbalkjes)
- Ostium atrioventriculare sinistrum: toegang tot LV
4. ventriculus sinster
- Kegelvormig en vooral naar achterzijde
- Top = apex cordis
- Binnenkant bekleed met trabeculae carneae (behalve bij conus
arteriosus van aorta)
- Conus arteriosus= waar aorta hart verlaat
- Valva bicuspidalis (valva mitralis)
▪ Cuspis anterior
▪ Cuspis posterior
- M. papillaris anterior en posterior met chordae tendineae
Conus arteriosus aortae
▪ Valvula semilunaris posterior
▪ Valvula semilunaris dextra
▪ Valvulae semilunaris sinistra
▪ Uitzetting boven valvula = sinus aorta
E. bloedvaten van het hart zelf
- Eigen bloedvoorziening (arbeid)
- Grote bloedvaten in sulcus atrioventricularis/ coronarius -> spreiden zich
Kroonvorming over het hart
1.Slagaders: arterae coronariae cordis
=> arteriae coronaria sinistra & dextra = eerste zijtakken van de aorta
Arteria coronaria sinistra
- ° bij valvula semilunaris aortae sinistra
- Loopt tussen truncus pulmonalis en auricula sinistra -> bereikt sulcus coronarius
- Splits zich in:
▪ Ramus circumflexus: loopt in sulcus coronarius verder over linkerboord hart -> naar facies
diafragmatica -> anastomeert met arteria coronaria dextra
, ▪ Ramus interventricularis anterior : looptin sulcus interventricularis anterior -> naar insisura cordis ->
anastomeert met arteria cornaria dextra
Arteria coronaria dextra
- ° bij valvula semilunaris aortae dextra
- Verloop naar rechts in sulcus coronarius
▪ Ramus interventricularis posterior : in sulcus interventricularis posterior
Arteria coronaria sinistra Arteria coronaria dextra
Bevloeiing - Grootste deel LV + LA - RA & RV
- Voorste 2/3 septum interventriculare - Achterste deel LV
- Gehele hartpunt - Doorsaal deel septum interventriculare
2. Aders: venae cordis
Kleine venen (monden rechtstreeks uit in hart)
- Venae cordis anteriores: op voorzijde RV -> monden uit in RA
- Venae cardiacae minimae: monden in beide ventrikels uit
Grote venae cordis (lopen naar sinus coronarius)
- Sinus coronarius: op achterzijde hart , tussen LA & LV
- Vena cardiaca magna: begint in hartpunt -> loopt door sulcus interventricularis ant -> buigt naar links in
sulcus coronarius -> over linkerboord hart -> sinus coronarius
- Vena cardiaca parva: in sulcus coronarius ->over rechterboord hart -> sinus
- Vena cardiaca media : in sulcus interventricularis post -> sulcus coronarius
F. geleidingsweefsel van het hart
- Prikkel voor contractie: wordt in hart zelf gevormd (autonoom ZS)
1. Prikkel onstaat in nodus sinu-atriale (van Keith en Flack), ligt tussen myo- en epicard in LA, thv vena cava
inf.
2. Prikkel geleid zich over beide atria (contraheren)
3. Prikkel bereikt nodus atrioventricularis (van Ashoff-Tawara), ligt tussen myo- en endocard in atriaal
septum thv valva tricuspidalis
4. Purkinjevezels in bundel van His (in septum interventricularie) geleiden verder
5. Linker en rechter tak (lopen naar beneden, naar apex cordis) = PURKINJE NETWERK
3. Het bloedvatenstelsel
- Hart zorgt voor bloedvoorziening arteriën, capillairen en venen (100.000 km)
- Arteriën: bloed , hart -> weefsel
➔ Vertakken zich in arteriolen
➔ Weefsel binnendringen en uitwisseling stoffen met weefselvocht: capillairen / sinusoïden
- Venen/ aders: bloed , weefsel -> hart
➔ Kleine venen / venulen : voordat weefsel verlaten wordt
1. Tunica intima (endotheel)
systole diastole 2. Lamina elastica interna
(elastische vezels)
3. Tunica media (gladde spiercellen
met elastische en coll. vezels)
4. Lamina elastica externa
5. Tunica adventitia (los collageen
bindweefsel)
➔ + bevat zenuwvezels en bij
grote bloedvaten
bloedvaatjes voor eigen
voeding bloedvat (= vasa
vasorum)
Hoofdstuk 1: het cardiovasculair systeem
1.inleiding
- Cellen: aanvoer zuurstof + voedingsstoffen, afvoer koolzuurgas + afbraakproducten
➔ Deze uitwisseling: gebeurt thv het extrcell. Weefselvocht
➔ Extracell. weefselvocht -> ververst worden = belangrijkste rol bloedvatenstelsel
➔ Thv haarvaten/ capillairen : zitten tussen (of op ) arterien en venen
- Zuurstof opgenomen door longen: bloed -> weefsels
- Koolzuurgas: weefsels -> longen
- Voedingstoffen opgenomen door het spijsverteringsstelsel: bloed -> lever
➔ Worden er gestockeerd/omgebouwd/verdeeld over weefsels
- Afbraakproducten: bloedbaan -> nieren
- Endocriene klieren: geven hormonen af aan bloed
- Warmt geprod. (door vb spieren) -> verdeeld over lichaam door bloedbaan
- Functie bloed:
▪ Transportfunctie
▪ Beschermende functie
▪ Regulerende functie
- Kleine bloedsomloop (pulmonale bloedsomloop) / grote bloedsomloop
- Hart = dubbele gespierde pomp die bloed circulerend houdt (met kleppen) + regelt bloedstroom
2. Het hart (cor)
- Holle spier gelegen in het mediastinum
- Mediastinum = ruimte tussen longen (bevat ook oesophagus en grote bloedvaten)
- Contractie? -> bloed in bloedsomloop gestuwd
- Atria: waar bloed in hart toekomt via vena cava inf en
sup + coronaire venen (SBO) + pulmonale venen
(kleine BO)
- Ventrikel: waar bloed hart verlaat, naar longen via
truncus pulmonalis + naar SBO via aorta
- Septum interatriale
- Septum interventriculare
- Septum atrio-ventriculare met ostium
atrioventriculare (met klep)
(ook ostium aortae en ostium trunci pulmonalis)
- Kleppen: ° uit bindweefsel + endocard , openen en
sluiten door drukverandering van hart
A. Ligging en uitwendige vorm van het hart
- +- 250 – 350 gr
- Onregelmatige kegel met schuine as
- Onder hoek van 40-45°
- Basis cordis (dorsaal en rechts)
- Apex cordis (caudaal en links)
- Bij elke systole : botst apex hart tegen ventrale
thoraxwand = puntstoot / ictus cordis
- Sulci:
▪ Sulcus coronarius (op atrioventriculaire
grens, vooral zichtbaar op achterzijde)
▪ Sulcus interventricularis ant & post
(ant loopt over in post in incisura apicis
cordis, op 1 cm van apex cordis)
▪ Sulci van atria weinig zichtbaar
,- Auriculae: (hartoortjes) , hoefijzervormige rimpelige aanhangelse atria, vergroten volume atria + aorta en
truncus pulmonalis liggen hierin
Voorzijde
- Facies diafragmatica: rust op centrum tendinei + stuk linker koepel diafragma
- Facies sternocostalis
- Truncus pulmonalis: vanuit meest craniale punt rechter ventrikel -> splitst zich in rechter en linker a.
pulmonalis
- Linker atrium: verstopt door pars ascendens aortae en truncus pulmonalis
Achterzijde
- Aorta en truncus pulmonalis : maken zich los uit basis atria
➔ In whkd uit ventrikels
- Vena cava sup en inf (lager) monden uit in rechter atrium
- 4 venae pulmonales monden uit in linker atrium
- Craniaal linker atrium:
➔ Splitsing truncus pulmonalis
➔ Aortaboog draait van rechts -> links + voor -> achter
- Achterzijde vooral door linker vnetrikel
Linkerzijde
- Vooral gevormd door linker ventrikel (bovenaan klein deel L atrium)
Rechterzijde
- Gevormd door wand rechter atrium + v. cava inf & sup
B. Pericard
- Hartzakje beschermd en houdt hart op plaats + ruimte
voor contracties
- Open uiteinde pericard = verbonden met grote BV
- Thv de bloedvaten vanboven: pariëtaal blad -> epicard
met pericardvocht
C. structuur van de hartwand
- Myocard, endocard en epicard
- Anuli fibrosi: bundels stevig bindweefsel -> rond ≠ ostia
- Myocard = geleidingsweefsel van het hart + eigen bloedvaten
- Myocard = dunst bij atria
➔ functie: bloed stuwen naar ventrikels (diastole)
➔ enkel verzetten tegen uitzetting door binnenkomende bloedmassa
- Dikst bij ventrikel ( 2X dikker bij LV)
D. De holten van het hart
1. atrium dextra
- Voor LA + loopt verder caudaal
- V. cava sup & inf monden uit
➔ Tussen openingen: sinus venarum cavarum
➔ Superior: boven rechts en achter , geen klep
➔ Inferior: onder rechts en achter, rudimentaire klep : valvula van Eustachius
- Op septum interatriale: fossa ovalis (= overblijfsel foramen ovale : bij embryo bloed van RA-> LA, zonder
kleine bloedsomloop te gebruiken)
- Sinus coronarius (veneuze afvoervat hart zelf): mond ook uit in RA -> klep van thebesius
- Overige delen: bedekt met gekruiste spierbalkjes
,2. Ventriculus dextra
- vorm van een pyramide met top naar boven en achter
- Sterk aan voorzijde hart (ivm LV)
- Truncus pulmonalis : gladde wand
- Mm. Papillares -> chordae tendineae (peesdraadjes) ->
valva tricuspidalis (trechter met 3 kleponderdelen)
▪ Cuspis anterior
▪ Cuspis posterior
▪ Cuspis septalis
- Bloed: atria -> ventrikels: kleppen open + druk ventrikels
laag + mm papillaris en chordae tendinae slap
- Ventrikels samentrekken: kleppen sluiten + mm
papillares contraheren + chordae tendinae spannen op ->
bloed kan niet terug naar atria
- Valvula trunci pulmonalis (ligt in ostium, waar trunci vertrekt)
▪ Valvula semilunaris anterior
▪ Valvula semilunaris sinistra
▪ Valvula semilunaris dextra
- Verdikking in midden van vrij rand: volledige afsluiting
- Systole: doortocht bloed
- Diastole: kleppen opengeplooid -> verhinderen dat bloed terugvloeit naar hart (bloed in 1 richting)
3. atrium sinistrum
- Vooral zichtbaar langs achterzijde hart
- 2 hoornen langs weerzijden -> voor 4 vv. pulmonales
- Binnenkant glad, behalve bij auricula (sponsvormige spierbalkjes)
- Ostium atrioventriculare sinistrum: toegang tot LV
4. ventriculus sinster
- Kegelvormig en vooral naar achterzijde
- Top = apex cordis
- Binnenkant bekleed met trabeculae carneae (behalve bij conus
arteriosus van aorta)
- Conus arteriosus= waar aorta hart verlaat
- Valva bicuspidalis (valva mitralis)
▪ Cuspis anterior
▪ Cuspis posterior
- M. papillaris anterior en posterior met chordae tendineae
Conus arteriosus aortae
▪ Valvula semilunaris posterior
▪ Valvula semilunaris dextra
▪ Valvulae semilunaris sinistra
▪ Uitzetting boven valvula = sinus aorta
E. bloedvaten van het hart zelf
- Eigen bloedvoorziening (arbeid)
- Grote bloedvaten in sulcus atrioventricularis/ coronarius -> spreiden zich
Kroonvorming over het hart
1.Slagaders: arterae coronariae cordis
=> arteriae coronaria sinistra & dextra = eerste zijtakken van de aorta
Arteria coronaria sinistra
- ° bij valvula semilunaris aortae sinistra
- Loopt tussen truncus pulmonalis en auricula sinistra -> bereikt sulcus coronarius
- Splits zich in:
▪ Ramus circumflexus: loopt in sulcus coronarius verder over linkerboord hart -> naar facies
diafragmatica -> anastomeert met arteria coronaria dextra
, ▪ Ramus interventricularis anterior : looptin sulcus interventricularis anterior -> naar insisura cordis ->
anastomeert met arteria cornaria dextra
Arteria coronaria dextra
- ° bij valvula semilunaris aortae dextra
- Verloop naar rechts in sulcus coronarius
▪ Ramus interventricularis posterior : in sulcus interventricularis posterior
Arteria coronaria sinistra Arteria coronaria dextra
Bevloeiing - Grootste deel LV + LA - RA & RV
- Voorste 2/3 septum interventriculare - Achterste deel LV
- Gehele hartpunt - Doorsaal deel septum interventriculare
2. Aders: venae cordis
Kleine venen (monden rechtstreeks uit in hart)
- Venae cordis anteriores: op voorzijde RV -> monden uit in RA
- Venae cardiacae minimae: monden in beide ventrikels uit
Grote venae cordis (lopen naar sinus coronarius)
- Sinus coronarius: op achterzijde hart , tussen LA & LV
- Vena cardiaca magna: begint in hartpunt -> loopt door sulcus interventricularis ant -> buigt naar links in
sulcus coronarius -> over linkerboord hart -> sinus coronarius
- Vena cardiaca parva: in sulcus coronarius ->over rechterboord hart -> sinus
- Vena cardiaca media : in sulcus interventricularis post -> sulcus coronarius
F. geleidingsweefsel van het hart
- Prikkel voor contractie: wordt in hart zelf gevormd (autonoom ZS)
1. Prikkel onstaat in nodus sinu-atriale (van Keith en Flack), ligt tussen myo- en epicard in LA, thv vena cava
inf.
2. Prikkel geleid zich over beide atria (contraheren)
3. Prikkel bereikt nodus atrioventricularis (van Ashoff-Tawara), ligt tussen myo- en endocard in atriaal
septum thv valva tricuspidalis
4. Purkinjevezels in bundel van His (in septum interventricularie) geleiden verder
5. Linker en rechter tak (lopen naar beneden, naar apex cordis) = PURKINJE NETWERK
3. Het bloedvatenstelsel
- Hart zorgt voor bloedvoorziening arteriën, capillairen en venen (100.000 km)
- Arteriën: bloed , hart -> weefsel
➔ Vertakken zich in arteriolen
➔ Weefsel binnendringen en uitwisseling stoffen met weefselvocht: capillairen / sinusoïden
- Venen/ aders: bloed , weefsel -> hart
➔ Kleine venen / venulen : voordat weefsel verlaten wordt
1. Tunica intima (endotheel)
systole diastole 2. Lamina elastica interna
(elastische vezels)
3. Tunica media (gladde spiercellen
met elastische en coll. vezels)
4. Lamina elastica externa
5. Tunica adventitia (los collageen
bindweefsel)
➔ + bevat zenuwvezels en bij
grote bloedvaten
bloedvaatjes voor eigen
voeding bloedvat (= vasa
vasorum)
