Samenvatting Verpleegkundige Methodiek En Vaardigheden: Zorg Aan Levenseinde

Zorg aan het levenseinde

1 Palliatief zorgconcept
1.1 Wat is palliatieve zorg
 Een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert, van zorgontvangers en hun naasten, die
te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten
van lijden, d.m.v. vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en
andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard

- Dit betekent dat palliatieve zorg;
o Verlichting biedt voor pijnklachten
o Het leven eerbiedigt en de dood als een normaal proces
o De intentie heeft de dood noch te bespoedigen noch uit te stellen
o De psychologische en spirituele aspecten van de zorg voor ZO integreert
o …

 Het is niet enkel de verlichting van pijn/andere sympt., het is ook emotionele ondersteuning, …
 “Ertoe bijdragen dat ook de allerlaatste levensfase een goede fase kan zijn”
 “Leven van het leven dat rest”

1.2 Wie is palliatief?
- Aanvankelijk  ‘de geschatte levensverwachting’ het criterium.
o Een palliatieve ZO was iemand die nog tussen de 24u en drie maanden te leven had

- Nu beschouwt men iemand als palliatief als men;
o Lijdt aan een ongeneeslijke aandoening
o Die onomkeerbaar is
o En levensbedreigend is
o En voor dewelke geen mogelijkheid tot herstel, stabilisatie of remissie bestaat

- Dit impliceert  niet enkel tot oncologische aandoeningen beperkt blijft

- De uitdaging van palliatieve zorg 2020
o Is palliatieve zorg voor elke palliatieve ZO, dit ook voor allochtone ZO, uitbehandelde
psychiatrische ZO, mensen met verstandelijke beperking, …

1.3 Het palliatieve zorgcontinuüm
 Palliatieve zorg = een zorgcontinuüm dat begint bij de diagnose van een levensbedreigende
aandoening die naar verwachting tot de dood leidt
o In het begin zal men vaak al starten met palliatieve zorg, maar wordt ook nog
levensverlengende zorg aangereikt.

- Verwarring tussen terminale en palliatieve zorg
o Terminale zorg = specifieke zorg in de allerlaatste fase
o Palliatieve zorg = gaat vaak al in een veel eerder stadium van start

,1.4 Het ziektestadium bepalen.




1) HET CURATIEVE STADIUM
o Ziektebehandeling is gericht op genezen
o Bijwerkingen  bestreden met supportieve zorg
o Geen therapiebeperking  DNR0

2) CHRONISCH STADIUM
o Genezing is hier niet meer mogelijk  doel van BH = beperkter
o Het doel van de BH is:
 Het stabiliseren of afremmen van de ziekte: actieve levensverlenging
 Het verbeteren van de zelfredzaamheid en mobiliteit: behoud functionaliteit
 Het verbeteren van het alg. comfort
o Vroegtijdige zorgplanning  is heel belangrijk in dit stadium
o Eventueel kijken voor een DNR1

3) HET PALLIATIEF STADIUM
o Wanneer behandelingen minder efficiënt geworden zijn, te belastend zijn
o Pijn en symptomen worden wel nog behandeld
o Overlegt worden welke therapieën niet meer gestart of gegeven moeten worden (DNR2)
o Het behandeldoel
 Een comfortabel leven
 Levenskwaliteit i.p.v. kwantiteit
 Overgang naar dit stadium is vaak het moeilijkst omdat BH gestopt wordt

4) TERMINAAL STADIUM
o Een comfortbeleid voor comfortabel te sterven
o Behandeling het best kunnen afbouwen of gestopt worden (DNR3)

,1.5 De Palliatieve Zorg Indicator Tool (PICT)
 Een instrument dat ontworpen is, op vraag van de Federale Overheidsdienst
Volksgezondheid, door de Federale Evaluatiecel palliatieve zorg in samenwerking met de
sector palliatieve zorg, om te helpen de palliatieve ZO te identificeren.
o Het instrument werkt met een eerste filter, de “surprise question”
 Zou u verrast zijn als deze ZO binnen een jaar overlijdt
o In tweede schaal wordt ernst van de zorgnoden ingeschat
 zie schalen p.13-14

o Men hoopt via dit in de toekomst financiële middelen te koppelen aan de ZO

- Er werden 3 palliatieve statuten uitgewerkt:
o Een eenvoudig statuut
o Een verhoogd statuut
o Een volledig statuut.

- Momenteel is er enkel nog maar het palliatieve statuut  gaat steeds uit van een
geschatte levensduur van 24 uur tot 3 maanden.

2 Wetgeving palliatieve zorg
 Wat ZO niet meer wenst, is juridisch bindend. Wat de ZO verlangt, is richtinggevend maar niet
bindend.

3 Palliatief landschap
3.1 Federatie palliatieve zorg
- De Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen (FPZV)
o 1990 opgericht door Lisette Custermans
o Palliatieve zorg stond op dat moment nog in zijn kinderschoenen.
o De bedoeling om palliatieve zorg te fungeren en professionele zorgverleners te
sensibiliseren door hun gespecialiseerde opleidingen en vorming aan te bieden

- De federatie treedt op als representatieve organisatie voor iedereen in Vlaanderen die te maken
krijgt met palliatieve zorg, als ZV/ZO
o Ze behartigen de kwaliteitsvolle zorg
o Werkt samen met verschillende netwerken

- Om deze missie te realiseren  5 BELEIDSLIJNEN
o Ze fungeren als kennis- en expertisecentrum
o Ze werken aan een breed maatschappelijk draagvlak voor palliatieve zorg
 Via informeren van en communiceren met de bevolking
o Ze zijn een partner in de permanente ontwikkeling van hulpverleners, dit via vorming,
training en opleiding
o Ze voeren een beleid naar de overheid en het werkveld dat gericht is op een verder
inbedding en financiering van de palliatieve zorg
o Ze organiseren wederzijds overleg met betrokken actoren in palliatieve zorg

, 3.2 Netwerken palliatieve zorg
- Nadat in de jaren 80 doorheen het land initiatieven ontstonden  jaren 90  overheid het
initiatief tot de oprichting van palliatieve samenwerkingsverbanden.

- Een netwerk in Vlaanderen  een samenwerkingsverband tussen hulpverleners en
vertegenwoordigers van organisaties die binnen een regio met palliatieve zorg bezig zijn

 Een netwerk palliatieve zorg = pluralistische organisatie en heeft als doel de uitbouw van de
palliatieve zorg in een regio te ondersteunen.
o 1995 – 1996  in totaal 15 netwerken waarvan de erkenning en subsidiëring geregeld
worden door de Vlaamse regering
 In Brugge: Heide Huis

- Een netwerk heeft volgende opdrachten:
o Informeren van het brede publiek over de mogelijkheden en het aanbod van palliatieve zorg
in de regio.
o Samenwerken met verschillende partners in de regio en de samenwerking tussen deze
partners bevorderen.
o Vormen, trainen en opleiden van de zorgverleners.
o Helpen organiseren en ondersteunen van vrijwilligerswerk in palliatieve zorg.

- De overheid financiert in belangrijke mate de werking van dit netwerk, hier zijn ook enkele
voorwaarden aan verbonden:
o Elke gemeente in Vlaanderen werd ingedeeld in het werkingsgebied van een van de 15
Vlaamse netwerken zodat de netwerkstructuur het volledige grondgebied van Vlaanderen
dekt. Per regionaal afgebakende zone wordt één netwerk palliatieve zorg erkend en
gesubsidieerd.
o In de organisatiestructuur streeft een netwerk palliatieve zorg naar een evenwichtige
vertegenwoordiging van intra- en extramurale voorzieningen en van alle betrokken functies
die in palliatieve zorg actief zijn.
o Elk netwerk palliatieve zorg dient een samenwerking met een palliatieve thuiszorgequipe uit
te bouwen. Deze ondersteunt palliatieve zorg aan ZO en thuismilieu.

3.3 De verschillende settings
3.3.1 Mobiele thuiszorgequipe
- Speelt een centrale rol bij de palliatieve zorg thuis
o Deze begeleiding equipes zijn verbonden aan de samenwerkingsverbanden.
o Iedereen kan een aanvraag doen + samen wordt er gezocht naar mogelijke oplossingen.
- De begeleidinsequipe bestaat uit vpk, die op huisbezoek gaan, een arts gespecialiseerd in
palliatieve zorg, eventueel een psycholoog en een administratief medewerker

Opdrachten van het palliatief zorgteam:
1) PIJN- EN SYMPTOOMCONTROLE
o In overleg met de huisarts en andere hulpverleners  pijn en lichamelijke ongemakken
bestrijden/verzachten
o Een 24u-permanentie door de palliatief deskundigen voor advies en ondersteuning
o Medisch advies van arts