Week 25
Gedragsdeterminanten
Gezondheidsgedrag wordt beïnvloed door:
• Eigen attitude
Attitudes geven richting aan gedrag.
• Sociale omgeving van de persoon
Subjectieve norm (sociale invloed op gedrag), sociale steun of druk (directe invloeden van anderen)
en modelling (leren van andermans gedrag).
• Eigen-effectiviteitsverwachting (belangrijkste)
De verwachting die mensen hebben over hun eigen vermogen om een bepaald gedrag uit te kunnen
voeren.
Het beredeneerd gedrag model (Theory of Planned Behavior)
Gedrag voorspellen door aan mensen te vragen naar gedragsintentie (of ze het van plan zijn). De
gedragsintentie (voordat het gedrag getoond is) wordt bepaald door drie determinanten:
1. Attitude: eigen opvattingen
2. Perceived norm (bestaat uit
subjectieve norm (wat denken
anderen dat ik moet doen) en
descriptieve norm (wat denk ik
dat anderen doen)): opvattingen
van anderen
3. Waargenomen gedragscontrole:
inschatting van eigen
mogelijkheden om het gedrag uit
te voeren
Indirecte invloed op gedrag: individuele factoren (persoonlijkheid, risico-inschatting), sociaal-
demografische factoren (geslacht, leeftijd, opleiding) en informatiefactoren (kennis).
De daadwerkelijke controle is nog een extra determinant die direct invloed heeft op het gedrag. Die
wordt bepaald door vaardigheden van een persoon en omgevingsfactoren.
Dit model voorspelt en verklaard beter wanneer het gespecificeerd is naar:
• De actie
• Het doel van de actie
• De context waarin het gedrag moet plaatsvinden
• Het tijdstip van de actie
Kritiekpunt beredeneerd gedrag model à weinig plek voor emotionele factoren die het gedrag
beïnvloeden.
Analyse van gedrag (3.8)
Gericht om inzicht te krijgen in de vraag of en hoeverre gedrag een rol speelt bij een
gezondheidsprobleem. Op basis van de analyse kunnen interventiedoelen voor gedragsverandering
worden waar gemaakt. Er wordt hier gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksontwerpen. De
belangrijkste is het prospectief cohortonderzoek, hier is een relatie tussen gedrag en gezondheid.
Het belang van bepaald gedrag voor de volksgezondheid hangt af van:
• Sterkte van het verband tussen het gedrag en gezondheidsprobleem
• Prevalentie van het gedrag (hoeveel mensen, per 100 of 100.000, het gedrag vertonen)
, De PAR (populatie attributieve risico) is een maat die beide aspecten combineert. Zo kun je
gedragsveranderingen identificeren.
Analyse van determinanten van gedrag (4.8)
Inzicht in belangrijk en veranderbaarheid van determinanten van gedrag vormt de basis van het
ontwikkelen van een interventie.
Gezondheidsgedrag:
• Meestal aangeleerd
• Bestaat voor een deel uit automatisch en gewoontegedrag
Gedragsdeterminanten:
• Persoonlijke determinanten
Intentie, attitude, subjectieve norm en eigen-effectiviteitsverwachting
• Omgevingsdeterminanten
Gedrag vindt plaats in specifieke omgeving met fysieke, sociaal-culturele, economische en politieke
kenmerken.
Determinanten vormen onderdelen van modellen en theorieën. Die proberen een geheel te
beschrijven van deze determinanten. Modellen voegen determinanten samen, beschrijven hoe ze
samenhangen, via welk processen ze gedrag kunnen beïnvloeden en onder welke condities deze
processen plaatsvinden.
Naast het belang van determinanten blijft het ook belangrijk om te onderzoeken welke
determinanten de meeste kans hebben om te veranderen.
Kwalitatieve onderzoeksmethode
• Casestudy
o Observeren, bestaand materiaal en vragen stellen
• Delphi-onderzoek
• Focusgroepen
o Vragen stellen, observeren kan ook
• Etnografisch onderzoek à participerend onderzoek
o Observeren (participeren is meedoen)
• Discourse/ conversatieonderzoek à gaat over taal
o Observeren, vragen stellen
à Voor meer info zie week 23
Data-analyse
Stap 1: Ordenen van gegevens
Ordening in informatie-eenheden, je kijkt wat bij elkaar hoort. Het
indelen van fragmenten is een proces van voortdurend passen en
meten à iteratief proces.
Stap 2: Vaststellen van de relevantie
Fragmenten indelen op relevantie voor het onderzoek. De
onderzoeksvraag moet centraal staan, die kan wel aangepast
worden gedurende het onderzoek.
Kenmerk kwalitatieve analyse= niet relevante fragmenten niet
weggooien.
Stap 3: Open coderen
Datareductie door open coderen in twee stappen:
a. Het labelen
Gedragsdeterminanten
Gezondheidsgedrag wordt beïnvloed door:
• Eigen attitude
Attitudes geven richting aan gedrag.
• Sociale omgeving van de persoon
Subjectieve norm (sociale invloed op gedrag), sociale steun of druk (directe invloeden van anderen)
en modelling (leren van andermans gedrag).
• Eigen-effectiviteitsverwachting (belangrijkste)
De verwachting die mensen hebben over hun eigen vermogen om een bepaald gedrag uit te kunnen
voeren.
Het beredeneerd gedrag model (Theory of Planned Behavior)
Gedrag voorspellen door aan mensen te vragen naar gedragsintentie (of ze het van plan zijn). De
gedragsintentie (voordat het gedrag getoond is) wordt bepaald door drie determinanten:
1. Attitude: eigen opvattingen
2. Perceived norm (bestaat uit
subjectieve norm (wat denken
anderen dat ik moet doen) en
descriptieve norm (wat denk ik
dat anderen doen)): opvattingen
van anderen
3. Waargenomen gedragscontrole:
inschatting van eigen
mogelijkheden om het gedrag uit
te voeren
Indirecte invloed op gedrag: individuele factoren (persoonlijkheid, risico-inschatting), sociaal-
demografische factoren (geslacht, leeftijd, opleiding) en informatiefactoren (kennis).
De daadwerkelijke controle is nog een extra determinant die direct invloed heeft op het gedrag. Die
wordt bepaald door vaardigheden van een persoon en omgevingsfactoren.
Dit model voorspelt en verklaard beter wanneer het gespecificeerd is naar:
• De actie
• Het doel van de actie
• De context waarin het gedrag moet plaatsvinden
• Het tijdstip van de actie
Kritiekpunt beredeneerd gedrag model à weinig plek voor emotionele factoren die het gedrag
beïnvloeden.
Analyse van gedrag (3.8)
Gericht om inzicht te krijgen in de vraag of en hoeverre gedrag een rol speelt bij een
gezondheidsprobleem. Op basis van de analyse kunnen interventiedoelen voor gedragsverandering
worden waar gemaakt. Er wordt hier gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksontwerpen. De
belangrijkste is het prospectief cohortonderzoek, hier is een relatie tussen gedrag en gezondheid.
Het belang van bepaald gedrag voor de volksgezondheid hangt af van:
• Sterkte van het verband tussen het gedrag en gezondheidsprobleem
• Prevalentie van het gedrag (hoeveel mensen, per 100 of 100.000, het gedrag vertonen)
, De PAR (populatie attributieve risico) is een maat die beide aspecten combineert. Zo kun je
gedragsveranderingen identificeren.
Analyse van determinanten van gedrag (4.8)
Inzicht in belangrijk en veranderbaarheid van determinanten van gedrag vormt de basis van het
ontwikkelen van een interventie.
Gezondheidsgedrag:
• Meestal aangeleerd
• Bestaat voor een deel uit automatisch en gewoontegedrag
Gedragsdeterminanten:
• Persoonlijke determinanten
Intentie, attitude, subjectieve norm en eigen-effectiviteitsverwachting
• Omgevingsdeterminanten
Gedrag vindt plaats in specifieke omgeving met fysieke, sociaal-culturele, economische en politieke
kenmerken.
Determinanten vormen onderdelen van modellen en theorieën. Die proberen een geheel te
beschrijven van deze determinanten. Modellen voegen determinanten samen, beschrijven hoe ze
samenhangen, via welk processen ze gedrag kunnen beïnvloeden en onder welke condities deze
processen plaatsvinden.
Naast het belang van determinanten blijft het ook belangrijk om te onderzoeken welke
determinanten de meeste kans hebben om te veranderen.
Kwalitatieve onderzoeksmethode
• Casestudy
o Observeren, bestaand materiaal en vragen stellen
• Delphi-onderzoek
• Focusgroepen
o Vragen stellen, observeren kan ook
• Etnografisch onderzoek à participerend onderzoek
o Observeren (participeren is meedoen)
• Discourse/ conversatieonderzoek à gaat over taal
o Observeren, vragen stellen
à Voor meer info zie week 23
Data-analyse
Stap 1: Ordenen van gegevens
Ordening in informatie-eenheden, je kijkt wat bij elkaar hoort. Het
indelen van fragmenten is een proces van voortdurend passen en
meten à iteratief proces.
Stap 2: Vaststellen van de relevantie
Fragmenten indelen op relevantie voor het onderzoek. De
onderzoeksvraag moet centraal staan, die kan wel aangepast
worden gedurende het onderzoek.
Kenmerk kwalitatieve analyse= niet relevante fragmenten niet
weggooien.
Stap 3: Open coderen
Datareductie door open coderen in twee stappen:
a. Het labelen
