Kritisch denken. De Kunst van het Heldere Denken. Rolf Dobelli.
No Denkfout Omschrijving Voorbeeld Trefwoorden
.
1 Survivorship bias Letterlijk vertaald: overlevenden Reto ziet overal (tv, tijdschriften, - Kans op succes
vertekening. concerten, etc.) popsterren. Ze hebben overschatten
Betekenis: dat je het vooruitzicht allemaal succes. Geïnspireerd door het -
op succes systematisch succes van talloze gitaarhelden begint
overschat, omdat in het gewone Reto een bandje. Hij zal waarschijnlijk
leven succes een grotere geen succes hebben, maar geen
zichtbaarheid produceert dan enkele journalist heeft ooit
mislukking. belangstelling voor de mislukkelingen.
p. 13
2 Swimmer’s body Telkens als we selectiecriterium Nassim Taleb besloot te gaan sporten.
illusion en resultaat verwisselen, worden Het lichaam van zwemmers beviel hem
we slachtoffer van de illusie van wel. Het duurde een hele tijd voordat hij
het zwemmerslichaam. in de gaten had dat hij merkte dat hij
het slachtoffer van een illusie was
p. 17 geworden. De professionele zwemmers
hebben niet van die volmaakt
gebouwde lichamen omdat ze zoveel
trainen. Het is andersom: het zijn zulke
goede zwemmers omdat ze zo zijn
gebouwd.
3 Overconfidence Het overconfidence-effect meet
het verschil tussen wat mensen
werkelijk weten en dat wat ze
denken te weten.
Drie opmerkingen:
A. Het tegendeel, een
underconfidence-effect,
bestaat niet.
, B. Bij mannen is het
overconfidence-effect
uitgesprokener dan bij
vrouwen (vrouwen
overschatten zichzelf
minder).
C. Niet alleen optimisten
lijden onder het
overconfidence-effect,
ook zelfverklaarde
pessimisten overschatten
zichzelf, alleen minder.
Wees dus wantrouwig tegenover
alle voorspellingen, met name
als ze van zogenaamde
deskundigen afkomstig zijn. En
ga bij alle plannen altijd van het
pessimistische scenario uit. Zo
heb je een goede kans de
situatie enigszins realistisch te
beoordelen.
p. 19
4 Social proof Ik gedraag me goed als ik me Je bent op weg naar een concert. Op
net als anderen gedraag. Hoe de hoek van een straat kom je een
meer mensen achter een idee groep mensen tegen, die allemaal naar
staan, des te juister het idee (wat de hemel staan te kijken. Zonder er bij
natuurlijk absurd is). na te denken kijk jij ook omhoog.
Waarom? Social proof.
p. 22
5 Sunk cost fallacy De val van de sunk cost fallacy Ik heb al zoveel emotionele energie in
klapt dicht op het moment dat we deze relatie gestoken, dat ik haar nu
, al bijzonder veel tijd, geld, liefde niet kan verlaten.
enzovoort hebben geïnvesteerd.
Het geïnvesteerde wordt dan
een motief om door te gaan, zelf
als het objectief gezien geen zin
meer heeft.
p. 25
6 Wederkerigheid Wetenschapper Robert Cialdini Robert Cialdini: een paar jaar geleden
heeft het verschijnsel van de werden mijn vrouw en ik bij een
wederkerigheid nader echtpaar te eten uitgenodigd. We
onderzocht en vastgesteld dat kenden die mensen al geruime tijd, ze
mens het nauwelijks kan waren aardig, maar allesbehalve
verdragen als hij bij een ander in inspirerend. Saaie avond gehad,
het krijt staat. vervolgens verplicht gevoeld om het
stel terug uit te nodigen. De dwang van
p. 28 de wederkerigheid leverde ons twee
geestdodende avonden op.
7 Confirmation-bias De neiging nieuwe informatieve
zo te interpreteren dat die met
onze bestaande theorieën,
levensbeschouwing en
overtuigingen overeenkomst.
Anders gezegd: nieuwe
informatie die in tegenspraak is
met onze bestaande meningen
filteren we weg.
p. 31
8 Confirmation-bias Zowel de filantroop als de
misantroop zal disconforming
evidence (weerleggend bewijs)
wegfilteren en overvloedige
bevestiging voor zijn wereldbeeld
No Denkfout Omschrijving Voorbeeld Trefwoorden
.
1 Survivorship bias Letterlijk vertaald: overlevenden Reto ziet overal (tv, tijdschriften, - Kans op succes
vertekening. concerten, etc.) popsterren. Ze hebben overschatten
Betekenis: dat je het vooruitzicht allemaal succes. Geïnspireerd door het -
op succes systematisch succes van talloze gitaarhelden begint
overschat, omdat in het gewone Reto een bandje. Hij zal waarschijnlijk
leven succes een grotere geen succes hebben, maar geen
zichtbaarheid produceert dan enkele journalist heeft ooit
mislukking. belangstelling voor de mislukkelingen.
p. 13
2 Swimmer’s body Telkens als we selectiecriterium Nassim Taleb besloot te gaan sporten.
illusion en resultaat verwisselen, worden Het lichaam van zwemmers beviel hem
we slachtoffer van de illusie van wel. Het duurde een hele tijd voordat hij
het zwemmerslichaam. in de gaten had dat hij merkte dat hij
het slachtoffer van een illusie was
p. 17 geworden. De professionele zwemmers
hebben niet van die volmaakt
gebouwde lichamen omdat ze zoveel
trainen. Het is andersom: het zijn zulke
goede zwemmers omdat ze zo zijn
gebouwd.
3 Overconfidence Het overconfidence-effect meet
het verschil tussen wat mensen
werkelijk weten en dat wat ze
denken te weten.
Drie opmerkingen:
A. Het tegendeel, een
underconfidence-effect,
bestaat niet.
, B. Bij mannen is het
overconfidence-effect
uitgesprokener dan bij
vrouwen (vrouwen
overschatten zichzelf
minder).
C. Niet alleen optimisten
lijden onder het
overconfidence-effect,
ook zelfverklaarde
pessimisten overschatten
zichzelf, alleen minder.
Wees dus wantrouwig tegenover
alle voorspellingen, met name
als ze van zogenaamde
deskundigen afkomstig zijn. En
ga bij alle plannen altijd van het
pessimistische scenario uit. Zo
heb je een goede kans de
situatie enigszins realistisch te
beoordelen.
p. 19
4 Social proof Ik gedraag me goed als ik me Je bent op weg naar een concert. Op
net als anderen gedraag. Hoe de hoek van een straat kom je een
meer mensen achter een idee groep mensen tegen, die allemaal naar
staan, des te juister het idee (wat de hemel staan te kijken. Zonder er bij
natuurlijk absurd is). na te denken kijk jij ook omhoog.
Waarom? Social proof.
p. 22
5 Sunk cost fallacy De val van de sunk cost fallacy Ik heb al zoveel emotionele energie in
klapt dicht op het moment dat we deze relatie gestoken, dat ik haar nu
, al bijzonder veel tijd, geld, liefde niet kan verlaten.
enzovoort hebben geïnvesteerd.
Het geïnvesteerde wordt dan
een motief om door te gaan, zelf
als het objectief gezien geen zin
meer heeft.
p. 25
6 Wederkerigheid Wetenschapper Robert Cialdini Robert Cialdini: een paar jaar geleden
heeft het verschijnsel van de werden mijn vrouw en ik bij een
wederkerigheid nader echtpaar te eten uitgenodigd. We
onderzocht en vastgesteld dat kenden die mensen al geruime tijd, ze
mens het nauwelijks kan waren aardig, maar allesbehalve
verdragen als hij bij een ander in inspirerend. Saaie avond gehad,
het krijt staat. vervolgens verplicht gevoeld om het
stel terug uit te nodigen. De dwang van
p. 28 de wederkerigheid leverde ons twee
geestdodende avonden op.
7 Confirmation-bias De neiging nieuwe informatieve
zo te interpreteren dat die met
onze bestaande theorieën,
levensbeschouwing en
overtuigingen overeenkomst.
Anders gezegd: nieuwe
informatie die in tegenspraak is
met onze bestaande meningen
filteren we weg.
p. 31
8 Confirmation-bias Zowel de filantroop als de
misantroop zal disconforming
evidence (weerleggend bewijs)
wegfilteren en overvloedige
bevestiging voor zijn wereldbeeld
