Geschiedenis hoofdstuk 5
Paragraaf 1
Eind 15e eeuw: wereldbeeld stuk verbeterd. De kaarten waren door handelscontacten
redelijk betrouwbaar geworden. Al vanaf middeleeuwen discussie over vorm van aarde.
● oude Griek: aanwijzingen aarde bol.
● Middellandse zee: zeelui wisselen kennis uit over zeeroutes, zeestromingen en
windrichtingen
Arabische handelaren: leveren specerijen, zijde, edelstenen en vruchten uit Azië aan
Venetië en die bevoorraadde Europa hiermee. Deze tussenhandel maakten producten duur
-> europeanen op zoek naar voordeliger specerijen uit Indië halen.
- Over land onmogelijk
- Zeeroute niet bekend
Motieven ontdekkingsreizen:
● Mogelijkheid handeldrijven
● Christendom verspreiden
● Macht en status vergroten
● Priester Johannes vinden
● Reconquista
- Portugezen als eersten ondernemen van ontdekkingsreizen: volgden kust Afrika
zuidwaarts
- Bartolomeus Diaz: voer in 1488 als eerste om Afrikaans zuidpunt
- Vasco da Gama: langs bovenstaande weg in 1497 bereikt westkust India
Portugezen hielden route geheim en streng bewaakt. Langs de route bezette ze eilanden en
kustplaatsen die ze beschermden met soldaten en forten; factorijen. hieruit dreven ze
handel met lokale bevolking.
Spanje 1492: reconquista voltooid -> koningin Isabella en Ferdinand eisen alle onderdanen
Katholicisme aanhangen & tolereerden geen niet-katholieken door bedreiging eenheid en
macht.
Columbus; reis naar Indië; overtuigd dat er westelijke route moest zijn. Had kaart van
Toscanelli + verzamelde info over windrichting & stroming Atlantisch Oceaan
-> 1492 begint Columbus aan tocht, na 5 weken Caribisch gebied, noemt inwoners Indianen
omdat denkt in Indië te zijn.
-> 1507: Waldseemüller als eerst Amerika op kaart
Meer avonturiers naar Amerika -> aangetrokken door fortuin -> conquistadores trekken
gewapend van kust naar binnenland
- Hernán Cortéz in 1519 gebied Azteken binnen. Had hoogontwikkelde cultuur en
oppermachtig.
- Azteken zagen Cortéz als god Quetzalcotl -> zou volgens legende uit oosten komen.
Cortéz jaagde angst op door bewapening, paarden, honden. Montezuma trachtte
, Cortéz weg te houden, conquistadores weten binnen te dringen; vinden
goud+sieraden. Cortéz wilt religieuze ceremonie stoppen, Montezuma vermoord.
1521: Azteken geven zich over.
Beloning voor verovering kregen Spaanse conquistadores van Karel V grote landgoederen:
haciënda’s, waarvan ze opbrengst mogen houden.
- Op land & mijnen werkten lokale bewoners als dwangarbeiders. Niet bestand tegen
zware werk
- Hadden geen weerstand tegen Spaanse ziekten, miljoenen mensen sterven
- Spaanse priester Bartolomé de Las Casas zette zich in voor betere behandeling van
inheemse bevolking + schreef boeken erover -> 1542 pleidooi leidt tot Nieuwe
Wetten: Midden- en Zuid Amerika kregen rechten + golden voor Spaanse wet als
volwaardig
1530: Karel V gaf kolonie eigen bestuur; aan hoofd onderkoning, uitgebreid
ambtenarenapparaat & samenleving ingedeeld op afkomst -> inwoners Spaans/ Europese
afkomst staan bovenaan, gemengd bloed & inheems, slaven onderaan. Wie geboren was in
Spanje, kwam in aanmerking voor hoogste banen.
Komst van Spanjaarden rampzalig -> oorlogen en ziekten veel doden -> enorme culturele
gevolgen
- missionarissen trekken gebied in & proberen inheemse tot christendom te bekeren.
bleven in geheim eigen goden aanbidden
- ontstaan handelsdriehoek, internationale handel Atlantische Oceaan; tussen Europa,
Afrika en Amerika
-> vanuit Afrika: handelaren brengen slaven naar Amerika
-> vanuit Amerika: suiker, rum, koffie, cacao, katoen en tabak naar Europa
-> vanuit Europa: beheerst handel en meeste winst
● Jaarlijks van Amerika naar Spanje boot met goud & zilver. Spanje verbiedt andere
landen te handelen met Spaans-Amerika-> plegen kaapvaart op Spaanse
zilvervloten
Paragraaf 1
Eind 15e eeuw: wereldbeeld stuk verbeterd. De kaarten waren door handelscontacten
redelijk betrouwbaar geworden. Al vanaf middeleeuwen discussie over vorm van aarde.
● oude Griek: aanwijzingen aarde bol.
● Middellandse zee: zeelui wisselen kennis uit over zeeroutes, zeestromingen en
windrichtingen
Arabische handelaren: leveren specerijen, zijde, edelstenen en vruchten uit Azië aan
Venetië en die bevoorraadde Europa hiermee. Deze tussenhandel maakten producten duur
-> europeanen op zoek naar voordeliger specerijen uit Indië halen.
- Over land onmogelijk
- Zeeroute niet bekend
Motieven ontdekkingsreizen:
● Mogelijkheid handeldrijven
● Christendom verspreiden
● Macht en status vergroten
● Priester Johannes vinden
● Reconquista
- Portugezen als eersten ondernemen van ontdekkingsreizen: volgden kust Afrika
zuidwaarts
- Bartolomeus Diaz: voer in 1488 als eerste om Afrikaans zuidpunt
- Vasco da Gama: langs bovenstaande weg in 1497 bereikt westkust India
Portugezen hielden route geheim en streng bewaakt. Langs de route bezette ze eilanden en
kustplaatsen die ze beschermden met soldaten en forten; factorijen. hieruit dreven ze
handel met lokale bevolking.
Spanje 1492: reconquista voltooid -> koningin Isabella en Ferdinand eisen alle onderdanen
Katholicisme aanhangen & tolereerden geen niet-katholieken door bedreiging eenheid en
macht.
Columbus; reis naar Indië; overtuigd dat er westelijke route moest zijn. Had kaart van
Toscanelli + verzamelde info over windrichting & stroming Atlantisch Oceaan
-> 1492 begint Columbus aan tocht, na 5 weken Caribisch gebied, noemt inwoners Indianen
omdat denkt in Indië te zijn.
-> 1507: Waldseemüller als eerst Amerika op kaart
Meer avonturiers naar Amerika -> aangetrokken door fortuin -> conquistadores trekken
gewapend van kust naar binnenland
- Hernán Cortéz in 1519 gebied Azteken binnen. Had hoogontwikkelde cultuur en
oppermachtig.
- Azteken zagen Cortéz als god Quetzalcotl -> zou volgens legende uit oosten komen.
Cortéz jaagde angst op door bewapening, paarden, honden. Montezuma trachtte
, Cortéz weg te houden, conquistadores weten binnen te dringen; vinden
goud+sieraden. Cortéz wilt religieuze ceremonie stoppen, Montezuma vermoord.
1521: Azteken geven zich over.
Beloning voor verovering kregen Spaanse conquistadores van Karel V grote landgoederen:
haciënda’s, waarvan ze opbrengst mogen houden.
- Op land & mijnen werkten lokale bewoners als dwangarbeiders. Niet bestand tegen
zware werk
- Hadden geen weerstand tegen Spaanse ziekten, miljoenen mensen sterven
- Spaanse priester Bartolomé de Las Casas zette zich in voor betere behandeling van
inheemse bevolking + schreef boeken erover -> 1542 pleidooi leidt tot Nieuwe
Wetten: Midden- en Zuid Amerika kregen rechten + golden voor Spaanse wet als
volwaardig
1530: Karel V gaf kolonie eigen bestuur; aan hoofd onderkoning, uitgebreid
ambtenarenapparaat & samenleving ingedeeld op afkomst -> inwoners Spaans/ Europese
afkomst staan bovenaan, gemengd bloed & inheems, slaven onderaan. Wie geboren was in
Spanje, kwam in aanmerking voor hoogste banen.
Komst van Spanjaarden rampzalig -> oorlogen en ziekten veel doden -> enorme culturele
gevolgen
- missionarissen trekken gebied in & proberen inheemse tot christendom te bekeren.
bleven in geheim eigen goden aanbidden
- ontstaan handelsdriehoek, internationale handel Atlantische Oceaan; tussen Europa,
Afrika en Amerika
-> vanuit Afrika: handelaren brengen slaven naar Amerika
-> vanuit Amerika: suiker, rum, koffie, cacao, katoen en tabak naar Europa
-> vanuit Europa: beheerst handel en meeste winst
● Jaarlijks van Amerika naar Spanje boot met goud & zilver. Spanje verbiedt andere
landen te handelen met Spaans-Amerika-> plegen kaapvaart op Spaanse
zilvervloten
