Gedrags- en opvoedingsproblemen
College 1
Dit vak
➢ Empirische en theoretisch gefundeerde modellen van interventies in de werkvelden van de
jeugdzorg
➢ Nadruk op evidence-based en practice-based modellen. o.a. aandacht voor good practices,
algemeen en specifiek werkzame factoren bij de behandeling van gedragsproblemen.
Dit college
Aangeven welke factoren van invloed zijn op de kwaliteit en effectiviteit van de orthopedagogische
hulpverlening.
Toelichten welke manieren van onderzoek gefundeerde kennis leveren over de kwaliteit en
effectiviteit van interventies.
Dit vanuit een aantal onderwerpen:
➢ Effectiviteit
➢ Wetenschappelijk gestuurd effect onderzoek
➢ Praktijk gestuurd effect onderzoek
➢ Rationeel gefundeerde beslissingen nemen over interventies in relatie tot de problematiek
Wat is evidence-based practice?
➢ APA (2005): Evidence-based practice in psychology is the integration of the best available
research with clinical expertise in the context of patient characteristics, culture and
preferences. De integratie van het best beschikbare onderzoek met klinische expertise in de
context van patiëntkenmerken, cultuur en voorkeuren. Men handelt binnen evidence-based
practice op basis van wetenschappelijk bewijs (evidentie) en eigen expertise en voorkeur van
de patiënt. Als je weet wat werkt, kun je effectievere interventies uitvoeren en zal je sneller
resultaat zien. Vanwege de kosten moet alles sneller, beter en efficiënter.
➢ Carr (2009, p. 8) “Evidence-based practice in medicine and psychotherapy involves the
judicious and compassionate use of the best available scientific evidence to make decisions
about patient or client care. In psychotherapy, it involves taking account of avaible scientific
evidence about ‘what works’ on the one hand, and client’s unique problems, needs, rights,
and preferences on the other, and making balanced compassionate judgements (APA
Presidential Task Force on Evidence Based Practice, 2006; Norcross et al., 2006).
Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig gebruik van het huidige beste bewijsmateriaal om
beslissingen te nemen voor individuele patiënten. Het is een besluitvormingsproces, waarbij de
voorkeuren/ervaringen van de cliënt, de klinische expertise van de hulpverlener en wetenschappelijk
onderzoek een rol spelen in het besluitvormingsproces. Het betreft een klinische expertise, kennis en
ervaring uit de praktijk dat gecombineerd wordt met de wetenschap. Kennis, kunde en ervaring van
een behandelaar worden gecombineerd met bewijsstukken van de wetenschap. Daarbij wordt altijd
rekening gehouden met het perspectief van de cliënt.
,Waarom evidence based werken?
➢ Goede hulpverlening is van
onschatbare waarde
➢ Kennis van onderzoek levert een
bijdrage aan die ontwikkeling van
goede hulp
➢ Van belang dat er op tijd goede
behandeling is
➢ Wanneer je evidence based practice
werkt kun je beter uitleggen hoe een
behandeling werkt, omdat de interventies erg goed zijn uitgeschreven
➢ Ouders en kinderen hebben recht op meest effectieve behandeling
➢ Zorgt voor een betere plek in de maatschappij
➢ Door evidence based zijn vaak duidelijke procedures, verwachtingen, expertise van
behandelaar
➢ Rol overheid: Overheid staat in de driehoek omdat de overheid aandringt op het inzetten van
de meest effectieve behandelingen, met name vanwege de financiën.
Oorsprong
➢ Medische wetenschappen begin jaren ’90: Het was
een samenkomst van de voorkeuren van de cliënt,
de kunde van de hulpverlener en de
wetenschappelijke kennis. Heeft een hele
ontwikkeling gehad vanuit medische hoek. Steeds
meer nadruk op klinische expertise.
➢ Gedacht als doorsnede tussen voorkeur, kunde en
evidentie
➢ Middenstukje: efficende based practise
EBP heeft 2 fundamentele principes:
1. EBP poneert een hiërarchie van bewijs om de klinische besluitvorming te begeleiden.
2. Het bewijs alleen is nooit voldoende om een klinisch besluit te nemen. Beslissers moeten
altijd voordelen, risico’s, ongemak, kosten, waarden en voorkeuren van de cliënt mee laten
wegen.
In ontwikkeling
➢ Nadruk ligt op een vierde element ‘clinical expertise’
o Praktijk en individuele ervaring van de beroepsoefenaar
o Klinische expertise moet de klinische
toestand van de cliënt, relevant
onderzoeksbewijs en patiëntvoorkeuren
en acties omvatten en de balans opmaken
als men een succesvol en bevredigend
resultaat wil bereiken.
➢ De impact (omvang) van de elementen kan
veranderen. Je wilt dat alle ‘bollen’ evenveel
invloed hebben op de EBP, maar dit kan niet
altijd. Bijv. als een cliënt heel graag een andere
behandeling wil.
➢ Ideaal, niet realiteit kan dus wel eens veranderen.
Soms wil de cliënt niet helemaal.
,Dus
Er is een bepaald proces, met stappen
1. Eerst: wat voor informatie heb ik eigenlijk allemaal?
2. Wat wil ik in de behandeling?
3. Welke evidentie is er in deze problematiek?
4. Wat kan in toepassen om dat uiteindelijk te integreren
en te gebruiken?
5. Evalueren: werkt het eigenlijk?
Transitie naar pedagogiek
➢ Ingebed in zijn context: cliënt staat altijd in contact
met zijn omgeving
➢ Nadruk op een vijfde element ‘besluitvorming’
➢ Evenwichtige inbreng van de partijen
➢ Proces, niet behandeling
➢ Cliënt wordt herkent in zijn complexiteit
➢ 4e element: value-based
Er wordt ook heel erg naar de omgeving gekeken
De beste opvoedinformatie
De beste opvoedinformatie zit op het snijvlak
van de drie punten: praktijkprofessionals,
ouders en wetenschappelijk onderzoek.
Samenvattend evidence based werken
Evidence based practice is een methode van werken:
➢ expliciete,
➢ transparante,
➢ reproduceerbare verantwoording van keuzes
…op basis van evidence.
Effectiviteit van behandeling
Voorbeeld: Internettherapie
➢ Kost minder, makkelijker, anoniem en laagdrempelig
➢ Past niet bij iedereen, en het is heel afhankelijk van de problematiek die iemand heeft
➢ Therapeut moet aangesloten zijn bij een bepaalde groep
➢ Goed kijken naar de kwaliteit
➢ Uit onderzoek blijkt: het zou effectief kunnen zijn. Veel mensen gaan daadwerkelijk vooruit
➢ Belangrijkste voordeel: een hele grote groep mensen met problematiek kan bereikt worden.
Op het moment dat zij daar behoefte aan hebben (laagdrempelig)
, Hoe ziet effectiviteit van behandeling eruit?
Cliënttevredenheid is niet genoeg. Cliënten zijn snel tevreden, soms überhaupt al blij dat ze hulp
krijgen. Moeilijk te meten, subjectief.
Alle onderstaande punten moeten worden geïnventariseerd om een goed beeld te krijgen van of het
werkt. Wordt vaak niet altijd gedaan. Vaak: is de cliënt tevreden, nou dan is het goed.
➢ Cliëntsatisfactie: tevredenheid. Maar dus niet genoeg om te zeggen dat een interventie echt
werkt.
➢ Probleemreductie / verbetering functioneren: Dit is waar je het uiteindelijk voor doet, je wil
dat de problemen afnemen.
➢ Doelrealisatie
➢ Geen uitval (zorgtrouw)
➢ Kwaliteit van bestaan: moeilijk te meten, subjectief.
Je kijkt vanuit 2 perspectieven:
➢ Wetenschappelijk perspectief: Er is een causaal verband aangetoond tussen interventie en
uitkomsten. De interventie heeft het effect aangetoond, en niet iets anders heeft dat
veroorzaakt (causaliteit).
➢ Praktijk perspectief: Doelstellingen zijn bereikt en cliënt is tevreden
De twee perspectieven worden hieronder uitgebreid uitgewerkt.
Wetenschappelijk perspectief (PBE)
Is de interventie echt verantwoordelijk voor de resultaat dat het geeft? Verband tussen de
interventie en het gedrag is heel belangrijk. Men wil binnen de wetenschap weten of iets echt
gerelateerd is aan de interventie, in plaats van aan iets anders. Of het effect van een interventie ook
echt toe te schrijven is aan de interventie. Wat willen ze dan eigenlijk? Daar zitten vanuit de
wetenschap wat beperkingen aan.
Randomized controlled trial
Je hebt onderzoek nodig. Werkt iets daadwerkelijk in de praktijk? De onderzoeker wil alles het liefst
onder controle houden (RCT), maar dit kan simpelweg gewoon niet altijd om de volgende redenen:
➢ Realiteit van de praktijk: één op één vanuit interventies aantonen, is gewoon heel erg lastig
in de dagelijkse praktijk. Om alles onder controle te houden, om echt die causaliteit aan te
kunnen tonen, dat is gewoon heel lastig. Kost erg veel geld, soms moeilijk om een
controlegroep te vinden.
➢ Ethische bezwaren: iedereen wil de nieuwste behandeling bijv. Het is niet ethisch om
sommige mensen een ‘mindere’ behandeling te geven.
➢ Perspectief cliënt en therapeut: bijv.: niet dubbelblind? Dus behandelaar en mensen weten
niet waar ze zitten. Dan is er vaak ook teleurstelling. Ene groep komt slechts in een normale
behandeling terecht, en waarschijnlijk vinden ze die minder goed. Dat heeft al effect.
Effect size (effectgrootte)
➢ Effectiviteit uitgedrukt in effect size: Dit laat zien hoeveel de experimentele groep vooruit is
gegaan aan de hand van de interventie.
➢ Cohen’s d als index: wat is een goed effect?
o -0,21 of lager staat voor negatief effect
o -0,20 t/m 0,19 staat voor een verwaarloosbaar effect
o 0,20 t/m 0,49 staat voor een klein effect (experimentele groep is meer vooruitgegaan
dan de controlegroep)
o 0,50 t/m 0,79 staat voor middelmatig effect
o 0,80 of meer staat voor een groot effect
➢ Probleem: In studies worden de formules op verschillende manieren verder gebruikt. Dit
levert substantieel verschillende uitkomsten op.
College 1
Dit vak
➢ Empirische en theoretisch gefundeerde modellen van interventies in de werkvelden van de
jeugdzorg
➢ Nadruk op evidence-based en practice-based modellen. o.a. aandacht voor good practices,
algemeen en specifiek werkzame factoren bij de behandeling van gedragsproblemen.
Dit college
Aangeven welke factoren van invloed zijn op de kwaliteit en effectiviteit van de orthopedagogische
hulpverlening.
Toelichten welke manieren van onderzoek gefundeerde kennis leveren over de kwaliteit en
effectiviteit van interventies.
Dit vanuit een aantal onderwerpen:
➢ Effectiviteit
➢ Wetenschappelijk gestuurd effect onderzoek
➢ Praktijk gestuurd effect onderzoek
➢ Rationeel gefundeerde beslissingen nemen over interventies in relatie tot de problematiek
Wat is evidence-based practice?
➢ APA (2005): Evidence-based practice in psychology is the integration of the best available
research with clinical expertise in the context of patient characteristics, culture and
preferences. De integratie van het best beschikbare onderzoek met klinische expertise in de
context van patiëntkenmerken, cultuur en voorkeuren. Men handelt binnen evidence-based
practice op basis van wetenschappelijk bewijs (evidentie) en eigen expertise en voorkeur van
de patiënt. Als je weet wat werkt, kun je effectievere interventies uitvoeren en zal je sneller
resultaat zien. Vanwege de kosten moet alles sneller, beter en efficiënter.
➢ Carr (2009, p. 8) “Evidence-based practice in medicine and psychotherapy involves the
judicious and compassionate use of the best available scientific evidence to make decisions
about patient or client care. In psychotherapy, it involves taking account of avaible scientific
evidence about ‘what works’ on the one hand, and client’s unique problems, needs, rights,
and preferences on the other, and making balanced compassionate judgements (APA
Presidential Task Force on Evidence Based Practice, 2006; Norcross et al., 2006).
Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig gebruik van het huidige beste bewijsmateriaal om
beslissingen te nemen voor individuele patiënten. Het is een besluitvormingsproces, waarbij de
voorkeuren/ervaringen van de cliënt, de klinische expertise van de hulpverlener en wetenschappelijk
onderzoek een rol spelen in het besluitvormingsproces. Het betreft een klinische expertise, kennis en
ervaring uit de praktijk dat gecombineerd wordt met de wetenschap. Kennis, kunde en ervaring van
een behandelaar worden gecombineerd met bewijsstukken van de wetenschap. Daarbij wordt altijd
rekening gehouden met het perspectief van de cliënt.
,Waarom evidence based werken?
➢ Goede hulpverlening is van
onschatbare waarde
➢ Kennis van onderzoek levert een
bijdrage aan die ontwikkeling van
goede hulp
➢ Van belang dat er op tijd goede
behandeling is
➢ Wanneer je evidence based practice
werkt kun je beter uitleggen hoe een
behandeling werkt, omdat de interventies erg goed zijn uitgeschreven
➢ Ouders en kinderen hebben recht op meest effectieve behandeling
➢ Zorgt voor een betere plek in de maatschappij
➢ Door evidence based zijn vaak duidelijke procedures, verwachtingen, expertise van
behandelaar
➢ Rol overheid: Overheid staat in de driehoek omdat de overheid aandringt op het inzetten van
de meest effectieve behandelingen, met name vanwege de financiën.
Oorsprong
➢ Medische wetenschappen begin jaren ’90: Het was
een samenkomst van de voorkeuren van de cliënt,
de kunde van de hulpverlener en de
wetenschappelijke kennis. Heeft een hele
ontwikkeling gehad vanuit medische hoek. Steeds
meer nadruk op klinische expertise.
➢ Gedacht als doorsnede tussen voorkeur, kunde en
evidentie
➢ Middenstukje: efficende based practise
EBP heeft 2 fundamentele principes:
1. EBP poneert een hiërarchie van bewijs om de klinische besluitvorming te begeleiden.
2. Het bewijs alleen is nooit voldoende om een klinisch besluit te nemen. Beslissers moeten
altijd voordelen, risico’s, ongemak, kosten, waarden en voorkeuren van de cliënt mee laten
wegen.
In ontwikkeling
➢ Nadruk ligt op een vierde element ‘clinical expertise’
o Praktijk en individuele ervaring van de beroepsoefenaar
o Klinische expertise moet de klinische
toestand van de cliënt, relevant
onderzoeksbewijs en patiëntvoorkeuren
en acties omvatten en de balans opmaken
als men een succesvol en bevredigend
resultaat wil bereiken.
➢ De impact (omvang) van de elementen kan
veranderen. Je wilt dat alle ‘bollen’ evenveel
invloed hebben op de EBP, maar dit kan niet
altijd. Bijv. als een cliënt heel graag een andere
behandeling wil.
➢ Ideaal, niet realiteit kan dus wel eens veranderen.
Soms wil de cliënt niet helemaal.
,Dus
Er is een bepaald proces, met stappen
1. Eerst: wat voor informatie heb ik eigenlijk allemaal?
2. Wat wil ik in de behandeling?
3. Welke evidentie is er in deze problematiek?
4. Wat kan in toepassen om dat uiteindelijk te integreren
en te gebruiken?
5. Evalueren: werkt het eigenlijk?
Transitie naar pedagogiek
➢ Ingebed in zijn context: cliënt staat altijd in contact
met zijn omgeving
➢ Nadruk op een vijfde element ‘besluitvorming’
➢ Evenwichtige inbreng van de partijen
➢ Proces, niet behandeling
➢ Cliënt wordt herkent in zijn complexiteit
➢ 4e element: value-based
Er wordt ook heel erg naar de omgeving gekeken
De beste opvoedinformatie
De beste opvoedinformatie zit op het snijvlak
van de drie punten: praktijkprofessionals,
ouders en wetenschappelijk onderzoek.
Samenvattend evidence based werken
Evidence based practice is een methode van werken:
➢ expliciete,
➢ transparante,
➢ reproduceerbare verantwoording van keuzes
…op basis van evidence.
Effectiviteit van behandeling
Voorbeeld: Internettherapie
➢ Kost minder, makkelijker, anoniem en laagdrempelig
➢ Past niet bij iedereen, en het is heel afhankelijk van de problematiek die iemand heeft
➢ Therapeut moet aangesloten zijn bij een bepaalde groep
➢ Goed kijken naar de kwaliteit
➢ Uit onderzoek blijkt: het zou effectief kunnen zijn. Veel mensen gaan daadwerkelijk vooruit
➢ Belangrijkste voordeel: een hele grote groep mensen met problematiek kan bereikt worden.
Op het moment dat zij daar behoefte aan hebben (laagdrempelig)
, Hoe ziet effectiviteit van behandeling eruit?
Cliënttevredenheid is niet genoeg. Cliënten zijn snel tevreden, soms überhaupt al blij dat ze hulp
krijgen. Moeilijk te meten, subjectief.
Alle onderstaande punten moeten worden geïnventariseerd om een goed beeld te krijgen van of het
werkt. Wordt vaak niet altijd gedaan. Vaak: is de cliënt tevreden, nou dan is het goed.
➢ Cliëntsatisfactie: tevredenheid. Maar dus niet genoeg om te zeggen dat een interventie echt
werkt.
➢ Probleemreductie / verbetering functioneren: Dit is waar je het uiteindelijk voor doet, je wil
dat de problemen afnemen.
➢ Doelrealisatie
➢ Geen uitval (zorgtrouw)
➢ Kwaliteit van bestaan: moeilijk te meten, subjectief.
Je kijkt vanuit 2 perspectieven:
➢ Wetenschappelijk perspectief: Er is een causaal verband aangetoond tussen interventie en
uitkomsten. De interventie heeft het effect aangetoond, en niet iets anders heeft dat
veroorzaakt (causaliteit).
➢ Praktijk perspectief: Doelstellingen zijn bereikt en cliënt is tevreden
De twee perspectieven worden hieronder uitgebreid uitgewerkt.
Wetenschappelijk perspectief (PBE)
Is de interventie echt verantwoordelijk voor de resultaat dat het geeft? Verband tussen de
interventie en het gedrag is heel belangrijk. Men wil binnen de wetenschap weten of iets echt
gerelateerd is aan de interventie, in plaats van aan iets anders. Of het effect van een interventie ook
echt toe te schrijven is aan de interventie. Wat willen ze dan eigenlijk? Daar zitten vanuit de
wetenschap wat beperkingen aan.
Randomized controlled trial
Je hebt onderzoek nodig. Werkt iets daadwerkelijk in de praktijk? De onderzoeker wil alles het liefst
onder controle houden (RCT), maar dit kan simpelweg gewoon niet altijd om de volgende redenen:
➢ Realiteit van de praktijk: één op één vanuit interventies aantonen, is gewoon heel erg lastig
in de dagelijkse praktijk. Om alles onder controle te houden, om echt die causaliteit aan te
kunnen tonen, dat is gewoon heel lastig. Kost erg veel geld, soms moeilijk om een
controlegroep te vinden.
➢ Ethische bezwaren: iedereen wil de nieuwste behandeling bijv. Het is niet ethisch om
sommige mensen een ‘mindere’ behandeling te geven.
➢ Perspectief cliënt en therapeut: bijv.: niet dubbelblind? Dus behandelaar en mensen weten
niet waar ze zitten. Dan is er vaak ook teleurstelling. Ene groep komt slechts in een normale
behandeling terecht, en waarschijnlijk vinden ze die minder goed. Dat heeft al effect.
Effect size (effectgrootte)
➢ Effectiviteit uitgedrukt in effect size: Dit laat zien hoeveel de experimentele groep vooruit is
gegaan aan de hand van de interventie.
➢ Cohen’s d als index: wat is een goed effect?
o -0,21 of lager staat voor negatief effect
o -0,20 t/m 0,19 staat voor een verwaarloosbaar effect
o 0,20 t/m 0,49 staat voor een klein effect (experimentele groep is meer vooruitgegaan
dan de controlegroep)
o 0,50 t/m 0,79 staat voor middelmatig effect
o 0,80 of meer staat voor een groot effect
➢ Probleem: In studies worden de formules op verschillende manieren verder gebruikt. Dit
levert substantieel verschillende uitkomsten op.
