Samenvatting Bouwtechnische installaties II (B3K117)

Bouwtechnische installaties II 2020-2021 Ecotechnologie



Inhoud
1) Warmtebelasting ............................................................................................................................. 8
1.1 Belang van de warmtebelasting .............................................................................................. 8
1.1.1 I.f.v. de EPB aangifte ........................................................................................................ 8
1.1.2 Uit technisch oogpunt ............................................................................................................ 8
1.2 Berekening warmtebelasting volgens EN 12831 ..................................................................... 8
1.2.1 Doelstelling van de norm........................................................................................................ 8
1.2.2 Normatieve referenties .......................................................................................................... 9
1.2.3 Terminologie........................................................................................................................... 9
1.2.4 Principe van de rekenmethode ............................................................................................ 11
1.2.5 Rekenprocedure: bepaling van het warmtevermogen van een vertrek: ............................. 11
1.2.6 Rekenprocedure: bepaling van het totaal warmtevermogen voor het gebouw(deel): ....... 12
1.3 Nodige invoergegevens ............................................................................................................... 12
1.3.1 Klimaat- en bodemgegevens ................................................................................................ 12
1.3.2 Basisbinnentemperaturen bij ontwerp ................................................................................ 13
1.3.3 Gebouwgegevens ................................................................................................................. 13
1.3.4 Bijzondere gegevens m.b.t. technische installaties.............................................................. 15
1.4 Totale basiswarmteverliezen van een verwarmd vertrek ........................................................... 16
1.4.1 Algemene uitdrukking .......................................................................................................... 16
1.4.2 Basiswarmteverliezen door transmissie ............................................................................... 16
1.4.3 De warmteoverdrachtscoëfficiënt door transmissie direct naar de buitenomgeving (HT,ie)
....................................................................................................................................................... 17
1.4.4 De warmteoverdrachtscoëfficiënt door transmissie naar de buitenomgeving via een
aangrenzende onverwarmde ruimte (HT,iue) ............................................................................... 17
1.4.5 De warmteoverdrachtscoëfficiënt door transmissie naar de buitenomgeving via de grond
(HT,ig) ............................................................................................................................................ 18
1.4.6 De warmteoverdrachtscoëfficiënt door transmissie van of naar ruimten binnen het ........ 18
beschermd volume die verwarmd zijn op een andere temperatuur (HT,ij) ................................. 18
1.4.7 De warmteoverdrachtscoëfficiënt door transmissie van of naar aanpalende ruimten
behorend tot een naburig gebouw of gebouwdeel (HT,ia)........................................................... 19
1.4.8 Basiswarmteverliezen door ventilatie .................................................................................. 19
1.4.9 Intermitterend verwarmde ruimten .................................................................................... 22
1.5 Totaal nodig warmtevermogen ................................................................................................... 24
1.5.1 Totaal nodig warmtevermogen van een verwarmde ruimte ............................................... 24
1.5.2 Totaal nodig warmtevermogen van een gebouw of gebouwdeel ....................................... 24
2) Warmtepompen ............................................................................................................................ 25

1

,Bouwtechnische installaties II 2020-2021 Ecotechnologie


2.1 Bepaling van de warmtebelasting ............................................................................................... 25
2.2 Warmtebelasting van bestaande gebouwen .............................................................................. 26
2.3 Bepaling van de koelbelasting ..................................................................................................... 27
2.4 Vermogen voor sanitair warm water (belangrijk) ....................................................................... 27
2.5 Verwarmingscapaciteit van de warmtepomp ............................................................................. 28
2.6 Temperatuursregime................................................................................................................... 29
2.6.1 Aanvoertemperatuur............................................................................................................ 29
2.6.2 Aanvoertemperatuur bestaande gebouwen ........................................................................ 29
2.6.3 Aanvoertemperatuur verwarmingsvermogen/kamer gekend ............................................. 30
2.6.4 Aanvoertemperatuur verwarmingsvermogen/kamer niet gekend...................................... 30
2.7 Energiegebruik voor verwarming van een woning...................................................................... 30
2.8 Energieverbruik voor de productie van warm water .................................................................. 30
2.9 Afgiftesystemen voor verwarming en koeling ............................................................................ 30
2.9.1 Veiligheid op de toevoerzijde ............................................................................................... 30
2.9.2 Temperatuurregeling............................................................................................................ 31
2.9.3 Temperatuurverdeling vloerverwarming ............................................................................. 31
2.9.4 Vloerverwarming .................................................................................................................. 31
2.9.5 Wandverwarming ................................................................................................................. 32
2.9.6 Radiatoren ............................................................................................................................ 34
2.9.7 Plafondsystemen .................................................................................................................. 34
2.9.8 Betonkernactivering ............................................................................................................. 35
2.9.9 Ventilo-convectoren ............................................................................................................. 35
2.9.10 Split en multi-split .............................................................................................................. 35
2.9.11 VRF systeem ....................................................................................................................... 36
2.9.12 Luchtverwarming................................................................................................................ 36
2.10 Koeling met warmtepompen .................................................................................................... 37
2.10.1 Passieve koeling.................................................................................................................. 37
2.10.2 Actieve koeling ................................................................................................................... 38
2.11 Hydraulische aansluiting standaardschema .............................................................................. 38
2.11.1 Buffertank, wanneer nodig? ............................................................................................... 38
2.11.2 Hydraulische schema’s ....................................................................................................... 39
2.12 Ontwerp en dimensionering van hydraulische netwerken ....................................................... 42
2.13 Regeling van hydraulische netwerken....................................................................................... 43
2.14 Wat is een geschikte warmtebron?........................................................................................... 44
2.15 Beschikbare warmtebronnen voor warmtepompen ................................................................ 44
2.15.1 De zon als basis................................................................................................................... 44

2

,Bouwtechnische installaties II 2020-2021 Ecotechnologie


2.15.2 Warmtebronnen voor warmtepompen ............................................................................. 44
2.15.3 Warmtebron buitenlucht ................................................................................................... 45
2.15.4 Warmtebron afvoerlucht ................................................................................................... 45
2.15.5 Warmtebron grondwater ................................................................................................... 45
2.15.6 Warmtebron verticale bodemsondes ................................................................................ 45
2.15.7 Warmtebron horizontale bodemcollectoren ..................................................................... 46
2.15.8 Warmtebron bodemcollector als verdamper .................................................................... 46
2.16 Verdampervermogen en jaarlijkse verdamper-energie bepalen .............................................. 46
2.16.1 Verdampervermogen ......................................................................................................... 46
2.16.2 Verdamper-energie ............................................................................................................ 46
2.17 Warmtebron buitenlucht .......................................................................................................... 47
2.17.1 Buitenlucht algemeen ........................................................................................................ 47
2.18 Geothermische warmtebronnen ............................................................................................... 47
2.18.1 Definities............................................................................................................................. 47
2.18.2 Temperatuur van de aarde ................................................................................................. 47
2.18.3 Geothermie (diepe) ............................................................................................................ 47
2.19 Warmtebron grondwater .......................................................................................................... 48
2.19.1 Grondwater ........................................................................................................................ 48
2.19.2 De onttrekking van water ................................................................................................... 48
2.19.3 Grondwateraanvulling ........................................................................................................ 48
2.19.4 Grondwatersysteem ........................................................................................................... 49
2.19.5 Mogelijke negatieve invloeden .......................................................................................... 49
2.20 Nationale richtlijnen .................................................................................................................. 49
2.20.1 Nationale richtlijnen in Vlaanderen ................................................................................... 49
2.21 Geothermische systemen .......................................................................................................... 51
2.21.1 Brinesysteem met horizontale collector ............................................................................ 51
2.21.2 Beoordeling van de bodemomstandigheden horizontale collector................................... 52
2.21.3 Brinesysteem met verticale collector ................................................................................. 52
2.21.4 Brinesysteem energiepalen ................................................................................................ 53
2.21.5 Brinesysteem algemene aspecten...................................................................................... 53
2.22 Grondwater ............................................................................................................................... 54
2.22.1 Watersystemen .................................................................................................................. 54
2.23 Directe expansie ........................................................................................................................ 55
2.24 Oppervlaktewater ..................................................................................................................... 56
2.25 Buitenlucht ................................................................................................................................ 56
2.25.1 Statische warmtewisselaar ................................................................................................. 56

3

, Bouwtechnische installaties II 2020-2021 Ecotechnologie


2.25.2 Monoblok binnenshuis ....................................................................................................... 56
2.25.3 Split-warmtepompen ......................................................................................................... 57
2.25.4 Geluidshinder ..................................................................................................................... 58
2.25.5 Ontdooien........................................................................................................................... 58
2.26 Afvoerlucht ................................................................................................................................ 59
2.27 Wat is een warmtepomp? ......................................................................................................... 60
2.28 Fysische achtergrond................................................................................................................. 61
2.29 Opstellingswijze: monoblok of split uitvoering ......................................................................... 65
2.30 Koelmiddel................................................................................................................................. 66
2.31 Prestatiefactoren van de warmtepomp: COP, SPF (of SCOP) en PER ....................................... 67
3) Fotovoltaïsche installatie............................................................................................................... 68
4) Biomassa........................................................................................................................................ 82
4.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 82
4.1.1 Waarom hout als brandstof?................................................................................................ 82
4.1.2 Een gesloten CO2-cyclus....................................................................................................... 82
4.2 Energie uit hout ........................................................................................................................... 82
4.3 Potentieel en bronnen ................................................................................................................ 83
4.4 Milieuaspecten van houtverbrandingsinstallaties ...................................................................... 83
4.4.1 Hout in vergelijking met stookolie en gas ............................................................................ 83
4.4.2 Emissiefactoren houtverbranding ........................................................................................ 83
4.5 Plaatsbepaling van de installatie ................................................................................................. 83
4.6 Dimensionering ........................................................................................................................... 84
4.6.1 Waarom correcte dimensionering bij houtketel cruciaal? ................................................... 84
4.6.2 Bepalen netto jaarlijkse energiebehoefte ............................................................................ 84
4.6.3 Warmteverlies door transmissie via de gebouwenschil....................................................... 85
4.6.4 Warmteverlies door ventilatie ............................................................................................. 85
4.6.5 Infiltratieverliezen ................................................................................................................ 85
4.6.6 Sanitair warm water ............................................................................................................. 86
4.6.7 Warmteverliezen: nieuwbouw ............................................................................................. 86
4.6.8 Warmteverliezen: Bestaande woning .................................................................................. 86
4.6.9 Warmteverliezen: renovatie bestaande woning .................................................................. 87
4.7 Dimensionering van de ketel ....................................................................................................... 87
4.8 Bepalen van de bruto energiebehoefte en het brandstofverbruik ............................................. 88
4.9 Verbrandingstechniek ................................................................................................................. 88
4.9.1 Verbrandingskarakteristieken .............................................................................................. 88
4.9.2 Verbrandingsproces ............................................................................................................. 89

4