LUMBALE WERVELKOLOM
1.definitie en epidemiologie van lagerugpijn .............................................................. 2
2.overzicht bijdragende factoren aan lage rugpijn ...................................................... 2
3.biologische/biofysieke factoren ............................................................................. 5
3.1.pathologische factoren ................................................................................... 5
3.1.1.bijdragende factoren ................................................................................ 5
3.1.2.klinische richtlijnen .................................................................................. 5
3.1.3.uitsluiten ernstige pathologie .................................................................... 5
3.1.4.specifieke VS niet-specifieke lagerugklachten .............................................. 7
3.2.struturele factoren ........................................................................................ 8
3.2.1.structurele en inflammatoire spierveranderingen ......................................... 8
3.2.2.structurele hersenveranderingen ..............................................................11
3.3.sensorimotorische factoren ............................................................................13
3.3.1.spieractivatie .........................................................................................13
3.3.2.bewegingscontrole ..................................................................................15
3.3.3.houdingscontrole ....................................................................................17
3.3.4.spierkracht en -uithouding .......................................................................18
3.3.5.lichaamsperceptie ...................................................................................18
3.3.6.sensoriek ...............................................................................................19
3.3.7.functionele hersenveranderingen ..............................................................19
3.3.8.variabiliteit in de sensorimotorische controle ..............................................21
3.4.levenstijl .....................................................................................................23
3.4.1.obesitas ................................................................................................23
3.4.2.roken ....................................................................................................24
3.4.3.fysieke activiteit .....................................................................................24
3.4.4.slaap .....................................................................................................24
4.psychologische factoren ......................................................................................25
5.sociale factoren .................................................................................................26
6.comorbiditeiten .................................................................................................27
7.associatie biologische en psychologische factoren ..................................................27
8.pijnbeleving ......................................................................................................28
8.1.nociceptieve pijn ..........................................................................................29
8.1.1.centrale pijnverwerking ...........................................................................30
8.1.2.beprking ................................................................................................30
1
Dorien Boeckmans
,1.DEFINITIE EN EPIDEMIOLOGIE VAN LAGERUGPIJN
Lagerugpijn wordt gedefinieerd als pijn tussen de onderste ribbenboog en de bilplooien,
die eventueel gepaard gaat met pijn of neurologische symptomen in een of beide benen
gedefinieerd → duur van de symptomen, waarbij men onderscheid maakt tussen:
• Acute lage rugpijn (<6 wkn)
o Binnen jaar → flare up
▪ =Opnieuw een episode van lage rugpijn
o 13-28% niet volledig hersteld binnen jaar
• Subacute lage rugpijn (6-12 wkn)
• Chronische lage rugpijn (>12 wkn)
Global Burden of Disease Study → lagerugpijn de belangrijkste oorzaak ter wereld is
waarom mensen beperkingen ervaren tijdens hun dagelijkse leven
• Vroeger op pensioen ➔ socio-economische kosten enorm
hoge prevalentie & enorme impact van lage rugpijn → maatschappij & persoonlijke leven
• essentieel om de preventie en behandeling van lagerugpijn te optimaliseren.
2.OVERZICHT BIJDRAGENDE FACTOREN AAN LAGE RUGPIJN
Dit model geeft complexe conditie weer met
verschillende multidimensionele factoren die
bijdragen aan lage rugpijn en de beperking die
hier mee gepaard gaat.
• Niet alleen biofysieke factoren
• Ook psychologische factoren
• Sociale factoren
• Comorbiditeiten
• Genetische factoren
• ➔ factoren kunnen op zichzelf of in
associatie met elkaar → pijnbeleving mee
bepalen
o Bepaald de maten van beperking Figuur 1: contributors to low back pain
and disability
Er bestaan geen harde grenzen tussen de factoren ➔ ze zijn juist sterk met elkaar
verbonden en gaan met elkaar in interactie
2
Dorien Boeckmans
,Het volgende model geeft het zelfde weer al het vorige enkel
geeft dit de interactie extra weer.
• Dit metamodel illustreet factoren (gekleurde circkels)
die bijdragen aan lage rugpijn, beperkingen, kwaliteit
van leven en andere uitkomsten (witte circkels) en
hun interactie (gekleurde lijnen) de diameters van de
cirkels zijn proportioneel aan het aantal en de sterkte
van hun connecties met andere factoren
Biopsychosociale model van spinale pijn (A) Figuur 2: metamodel
Weging tussen biologische – psychologische en sociale factoren verschilt tussen
verschillende personen met lage rugpijn (B)
• Implicaties van hoe de behandeling aangepakt moet worden
• biologische meeste gewicht krijgen (B1)
o Suboptimale houdings- of
bewegingscontrole
o Suboptimale spier activatie
patronen
• Psychologische meeste gewicht (B2)
o Catastroferen over pijn
o Vermijdingsgedrag
o Overheersing angst, depressie of
stress
• Sociale meeste gewicht (B3)
o Weinig steun uit omgeving
o Veel eisende job
Figuur 3: biopsychosociaalmodel
Dit model geeft weer hoe de bijdragende factoren en de disfuncties die ermee
gepaard gaan in relatie staan tot de verschillende klachtenmechanisme
• Input
• Processing
• Output
Figuur 4: klachtenmechanisme en disfunctiepatronen
3
Dorien Boeckmans
,Belangrijk factoren identificeren die veranderlijk zijn →om daarop in te spelen
• = factoren onderaan en bovenaan figuur
o Niet enkel provocatieve factoren = factoren die de problemen in de hand
werken
o Ook protectieve factoren
o ➔ meenemen om irritabliteit (prikkelbaarheid) in te schatten
o Belangrijk identificeren veranderlijke factoren → op in spelen in de
behandeling
• Midden = onveranderlijke factoren
Figuur 5: multidemensionele factoren geassocieerd met veerkracht en kwatsbaarheid
voor beperkende lage rugpijn
Comparable signs
• Geven van concreet gewicht aan elke factor
o Tijdens/na behandeling meten
• Van belang voor alle factoren comparable sign te
identificeren
• radargrafiek die het multidimensionele profiel van een
individuele patiënt voor (zwarte lijn) en na
behandeling (grijze lijn) weergeeft.
Figuur 6: radargrafiek
4
Dorien Boeckmans
,3.BIOLOGISCHE/BIOFYSIEKE FACTOREN
3.1.PATHOLOGISCHE FACTOREN
3.1.1.BIJDRAGENDE FACTOREN
Klachtenmechanisme bevinden ons bij input
• wanneer pathologische factoren dus de medische diagnose dominant bijdragen
aan de klacht
3.1.2.KLINISCHE RICHTLIJNEN
klinische richtlijnen met betrekking lage rugpijn in de eerstelijnsetting
• gebruik maken anamnese en klinisch onderzoek
o identificeren rode vlaggen
o neurologische testing geval radiculaire symptomen
o medische beeldvorming wanneer een ernstige pathologie wordt
verondersteld (afraden om BV routineus te gebruiken)
o ten slotte van de screening van psychosociale factoren.
3.1.3.UITSLUITEN ERNST IGE PATHOLOGIE
Na uitsluiten algemene rode vlagen
• specifieke wervelkolomgerelateerde rode vlaggen in het geval van lagerugpijn
o rode vlaggen die een onmiddellijke doorverwijzing
▪ wijverspreide progressieve neurologische symptomen
▪ caudasyndroom
▪ ernstig motorisch deficit opgetreden sinds minder dan 48h
▪ ernstig lage rugpijn na trauma
▪ vasculaire tekenen
o semi-dringende doorverwijzing
▪ binnen de 48h doorverwijzen
▪ pathologische fracturen na een mineur trauma of zonder trauma
• osteoporose
• chronische corticoïdegebruik
• onverklaard gewichtsverlies
• vermoeidheid
• voorgeschiedenis kanker
• tekenen infectie
o niet-dringende doorverwijzing
▪ tekenen die op tumor of inflammatoire aandoening kunnen wijzen
▪ meteen naar specialist
Er moet hierbij worden vermeld dat de sensitiviteit en specificiteit van afzonderlijke rode
vlaggen eerder beperkt zijn, en dat clinici zich dus eerder moeten richten
op clusters van rode vlaggen die op een specifieke ernstige pathologie kunnen wijzen.
5
Dorien Boeckmans
, Figuur 7: lijst van rode vlaggen gegroepeerd per cluster
6
Dorien Boeckmans
1.definitie en epidemiologie van lagerugpijn .............................................................. 2
2.overzicht bijdragende factoren aan lage rugpijn ...................................................... 2
3.biologische/biofysieke factoren ............................................................................. 5
3.1.pathologische factoren ................................................................................... 5
3.1.1.bijdragende factoren ................................................................................ 5
3.1.2.klinische richtlijnen .................................................................................. 5
3.1.3.uitsluiten ernstige pathologie .................................................................... 5
3.1.4.specifieke VS niet-specifieke lagerugklachten .............................................. 7
3.2.struturele factoren ........................................................................................ 8
3.2.1.structurele en inflammatoire spierveranderingen ......................................... 8
3.2.2.structurele hersenveranderingen ..............................................................11
3.3.sensorimotorische factoren ............................................................................13
3.3.1.spieractivatie .........................................................................................13
3.3.2.bewegingscontrole ..................................................................................15
3.3.3.houdingscontrole ....................................................................................17
3.3.4.spierkracht en -uithouding .......................................................................18
3.3.5.lichaamsperceptie ...................................................................................18
3.3.6.sensoriek ...............................................................................................19
3.3.7.functionele hersenveranderingen ..............................................................19
3.3.8.variabiliteit in de sensorimotorische controle ..............................................21
3.4.levenstijl .....................................................................................................23
3.4.1.obesitas ................................................................................................23
3.4.2.roken ....................................................................................................24
3.4.3.fysieke activiteit .....................................................................................24
3.4.4.slaap .....................................................................................................24
4.psychologische factoren ......................................................................................25
5.sociale factoren .................................................................................................26
6.comorbiditeiten .................................................................................................27
7.associatie biologische en psychologische factoren ..................................................27
8.pijnbeleving ......................................................................................................28
8.1.nociceptieve pijn ..........................................................................................29
8.1.1.centrale pijnverwerking ...........................................................................30
8.1.2.beprking ................................................................................................30
1
Dorien Boeckmans
,1.DEFINITIE EN EPIDEMIOLOGIE VAN LAGERUGPIJN
Lagerugpijn wordt gedefinieerd als pijn tussen de onderste ribbenboog en de bilplooien,
die eventueel gepaard gaat met pijn of neurologische symptomen in een of beide benen
gedefinieerd → duur van de symptomen, waarbij men onderscheid maakt tussen:
• Acute lage rugpijn (<6 wkn)
o Binnen jaar → flare up
▪ =Opnieuw een episode van lage rugpijn
o 13-28% niet volledig hersteld binnen jaar
• Subacute lage rugpijn (6-12 wkn)
• Chronische lage rugpijn (>12 wkn)
Global Burden of Disease Study → lagerugpijn de belangrijkste oorzaak ter wereld is
waarom mensen beperkingen ervaren tijdens hun dagelijkse leven
• Vroeger op pensioen ➔ socio-economische kosten enorm
hoge prevalentie & enorme impact van lage rugpijn → maatschappij & persoonlijke leven
• essentieel om de preventie en behandeling van lagerugpijn te optimaliseren.
2.OVERZICHT BIJDRAGENDE FACTOREN AAN LAGE RUGPIJN
Dit model geeft complexe conditie weer met
verschillende multidimensionele factoren die
bijdragen aan lage rugpijn en de beperking die
hier mee gepaard gaat.
• Niet alleen biofysieke factoren
• Ook psychologische factoren
• Sociale factoren
• Comorbiditeiten
• Genetische factoren
• ➔ factoren kunnen op zichzelf of in
associatie met elkaar → pijnbeleving mee
bepalen
o Bepaald de maten van beperking Figuur 1: contributors to low back pain
and disability
Er bestaan geen harde grenzen tussen de factoren ➔ ze zijn juist sterk met elkaar
verbonden en gaan met elkaar in interactie
2
Dorien Boeckmans
,Het volgende model geeft het zelfde weer al het vorige enkel
geeft dit de interactie extra weer.
• Dit metamodel illustreet factoren (gekleurde circkels)
die bijdragen aan lage rugpijn, beperkingen, kwaliteit
van leven en andere uitkomsten (witte circkels) en
hun interactie (gekleurde lijnen) de diameters van de
cirkels zijn proportioneel aan het aantal en de sterkte
van hun connecties met andere factoren
Biopsychosociale model van spinale pijn (A) Figuur 2: metamodel
Weging tussen biologische – psychologische en sociale factoren verschilt tussen
verschillende personen met lage rugpijn (B)
• Implicaties van hoe de behandeling aangepakt moet worden
• biologische meeste gewicht krijgen (B1)
o Suboptimale houdings- of
bewegingscontrole
o Suboptimale spier activatie
patronen
• Psychologische meeste gewicht (B2)
o Catastroferen over pijn
o Vermijdingsgedrag
o Overheersing angst, depressie of
stress
• Sociale meeste gewicht (B3)
o Weinig steun uit omgeving
o Veel eisende job
Figuur 3: biopsychosociaalmodel
Dit model geeft weer hoe de bijdragende factoren en de disfuncties die ermee
gepaard gaan in relatie staan tot de verschillende klachtenmechanisme
• Input
• Processing
• Output
Figuur 4: klachtenmechanisme en disfunctiepatronen
3
Dorien Boeckmans
,Belangrijk factoren identificeren die veranderlijk zijn →om daarop in te spelen
• = factoren onderaan en bovenaan figuur
o Niet enkel provocatieve factoren = factoren die de problemen in de hand
werken
o Ook protectieve factoren
o ➔ meenemen om irritabliteit (prikkelbaarheid) in te schatten
o Belangrijk identificeren veranderlijke factoren → op in spelen in de
behandeling
• Midden = onveranderlijke factoren
Figuur 5: multidemensionele factoren geassocieerd met veerkracht en kwatsbaarheid
voor beperkende lage rugpijn
Comparable signs
• Geven van concreet gewicht aan elke factor
o Tijdens/na behandeling meten
• Van belang voor alle factoren comparable sign te
identificeren
• radargrafiek die het multidimensionele profiel van een
individuele patiënt voor (zwarte lijn) en na
behandeling (grijze lijn) weergeeft.
Figuur 6: radargrafiek
4
Dorien Boeckmans
,3.BIOLOGISCHE/BIOFYSIEKE FACTOREN
3.1.PATHOLOGISCHE FACTOREN
3.1.1.BIJDRAGENDE FACTOREN
Klachtenmechanisme bevinden ons bij input
• wanneer pathologische factoren dus de medische diagnose dominant bijdragen
aan de klacht
3.1.2.KLINISCHE RICHTLIJNEN
klinische richtlijnen met betrekking lage rugpijn in de eerstelijnsetting
• gebruik maken anamnese en klinisch onderzoek
o identificeren rode vlaggen
o neurologische testing geval radiculaire symptomen
o medische beeldvorming wanneer een ernstige pathologie wordt
verondersteld (afraden om BV routineus te gebruiken)
o ten slotte van de screening van psychosociale factoren.
3.1.3.UITSLUITEN ERNST IGE PATHOLOGIE
Na uitsluiten algemene rode vlagen
• specifieke wervelkolomgerelateerde rode vlaggen in het geval van lagerugpijn
o rode vlaggen die een onmiddellijke doorverwijzing
▪ wijverspreide progressieve neurologische symptomen
▪ caudasyndroom
▪ ernstig motorisch deficit opgetreden sinds minder dan 48h
▪ ernstig lage rugpijn na trauma
▪ vasculaire tekenen
o semi-dringende doorverwijzing
▪ binnen de 48h doorverwijzen
▪ pathologische fracturen na een mineur trauma of zonder trauma
• osteoporose
• chronische corticoïdegebruik
• onverklaard gewichtsverlies
• vermoeidheid
• voorgeschiedenis kanker
• tekenen infectie
o niet-dringende doorverwijzing
▪ tekenen die op tumor of inflammatoire aandoening kunnen wijzen
▪ meteen naar specialist
Er moet hierbij worden vermeld dat de sensitiviteit en specificiteit van afzonderlijke rode
vlaggen eerder beperkt zijn, en dat clinici zich dus eerder moeten richten
op clusters van rode vlaggen die op een specifieke ernstige pathologie kunnen wijzen.
5
Dorien Boeckmans
, Figuur 7: lijst van rode vlaggen gegroepeerd per cluster
6
Dorien Boeckmans
