Summary
Samenvatting Hoofdstuk 9:De tijd van wereldoorlogen - HAVO 5 - Geschiedenis werkplaats
- Course
- Level
- Book
Een complete en beknopte samenvatting van het 9e hoofdstuk van het HAVO 5 boek van Geschiedenis werkplaats.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
johanlokhorst6
Reviews received
Content preview
9.1 de eerste wereldoorlogDe oorlog breekt uit
Eind Juli 1914 brak de eerste wereldoorlog uit. De aanleiding van de moord op de
oostenrijke kroonprins Frans Ferdinand. De Oostenrijkers vermoeden terecht dat Servië
erachter zit. Oostenrijk vroeg om steun bij Duitsland en die kregen ze. Op 28 Juli verklaarde
Oostenrijk de oorlog aan Servië. Inmiddels had Rusland Servië steun beloofd. Hierdoor
verklaarde Duitsland Rusland de oorlog. Groot-Brittannië verklaarde na de inname van
België ook Duitsland de oorlog. Nu vochten de Geallieerden tegen de Centralen. Nederland
was één van de weinige landen die neutraal bleef. Toen de Verenigde Staten zich in 1917
aansloot bij de Geallieerden was het een echte wereldoorlog geworden.
Oorzaken van de oorlog
Door het ontstaan van die bondgenootschappen zoals tussen Oostenrijk en Duitsland waren
er spanningen binnen Europa. Daarnaast speelde nationalisme een grote rol. Duitsland wilde
meer macht een bouwde daarom een grote oorlogsvloot. Belangrijk daarbij was dat
Duitsland en ook anderen landen het leger verheerlijkte. Mede door dit militarisme werd de
ernst van een oorlog onderschat.
Het verloop van de oorlog.
In de eerste weken rukte Duitsland snel op. Ze werden echter voor Parijs gestopt en beide
partijen groeven zich in. Vlaanderen en Noord-Frankrijk werden in tweeën gedeeld door
loopgraven. Hierdoor bleven Duitsland en de geallieerden 4 jaar tegen over elkaar liggen.
Aan het oostfront vochten Duitsland en Oostenrijk tegen Rusland. Uiteindelijk werden de
Britten de Duitsers te machtig, onder andere door het gebruik van tanks. Duitsland had de
oorlog verloren.
Bewapening en verwoesting
De wereldoorlog leidde tot ongekende verwoestingen. De vernietigingskracht van de wapens
waren erg toegenomen door de industrialisatie. Een nieuw wapen was bijvoorbeeld het
Duitse gifgas, of de onderwaterbommen (torpedo’s). Door het oorlogsgeweld kwamen in
totaal negen miljoen militairen om.
Betrokken burgers
Het leger bestond vooral uit dienstplichtigen en vrijwilligers. De achterblijvers moesten de
productie in stand houden. In België schoten de Duitsers de eerste weken duizenden
burgers dood. Ook elders werden burgers gedood.
Gevolgen van de oorlog
In 1919 werd de Duitse regering gedwongen een vernederend vredesverdrag te tekenen: de
vrede van Versailles. Ze moesten veel grond teruggeven en kregen hoge herstelbetalingen.
En mocht geen lid zijn van de Volkenbond, de in 1919 opgerichte volksorganisatie.
9.2 de economische wereldcrisis
Economie in de jaren 1920
De eerste wereldoorlog maakte een einde aan de welvaartstijging in Europa. Het bleef slecht
gaan in de oorlogvoerende landen. Europa ging de VS volgen, het rijkste land van de wereld
op dat moment. In de consumptiemaatschappij groeide ook de mode, de sport en het theater
, Economische wereldcrisis
Veel Amerikanen dachten dat het alleen maar beter kon worden. De economische groei
leidde tot optimisme. Mensen gingen aandelen kopen in de hoop dat ze meer waard werden.
Op 24 oktober 1929 verkochten mensen massaal hun aandelen: de beurskrach. Hierdoor
ging de economie achteruit. De productie kromp en de werkloosheid steeg. Sociale
zekerheid was er niet meer. Door de nauwe banden in de wereldeconomie ontwikkelde de
Amerikaanse crisis zich tot een wereldcrisis.
Oorzaken van de wereldcrisis
De economische crisis, die de hele jaren 1930 voortduurde, wordt de grote depressie
genoemd. Een dieperliggende oorzaak was de overproductie. De agrarische productie
overtrof de vraag. Daardoor daalden de prijzen en gingen veel boeren failliet. Ook de
industrie had hier mee te maken. Door de crisis bleven bedrijven met voorraden zitten.
Crisis bestrijding
Westerse regeringen verwachtten dat de crisis vanzelf zou overgaan. Als de prijzen en de
productie maar genoeg daalden, ontstond er vanzelf weer voldoende vraag. Doordat de
crisis alleen maar erger werd, groeide de twijfel aan dit liberale beleid. In de VS kwam pas
herstel toen Roosevelt in 1933 de ‘New Deal’ introduceerde. Banken werden met
staatsleningen gered en werklozen kregen geld. De economie trok aan en de werkloosheid
daalde.
9.3 de totalitaire systemen
Communisme in de Soviet-Unie
Lenin was de leider van de bolsjewieken, aanhangers van het communisme. Lenin wilde het
kapitalisme in Rusland afschaffen en een dictatuur vestigen. Begin 1917 was in Rusland een
revolutie uitgebroken. Na het aftreden van de tsaar probeerde een democratische regering
het land te besturen samen met raden van arbeiders en soldaten. Lenin zette de bevolking
tegen deze regering op. De Oktoberrevolutie. Na Lenins machtsovername brak in Rusland
een burgeroorlog uit. De communisten wisten uiteindelijk in 1922 de vijand te verslaan. Ze
vestigden een partijstaat: de Sovjet-Unie.
Na Lenins dood kwam Stalin aan de macht. Hij bouwde vanaf 1929 een industriële
samenleving op. Daarnaast werden miljoenen mensen naar strafkampen gestuurd. Stalin
creëerde een sfeer van angst en terreur. In de landbouw moesten boeren bijna hun hele
oogst inleveren. Deze collectivisatie leidde tot boerenopstanden. Door de collectivisatie
vielen er miljoenen hongerdoden.
Fascisme in Italië
Zoals veel landen kampte Italië na de Eerste Wereldoorlog met chaos en geweld. Er waren
voortdurend stakingen en rellen. Fanatieke nationalisten waren ontevreden omdat Italië had
meegevochten aan geallieerde zijde. Hun leider Mussolini vormde de fascistische beweging.
Fascistische knokploegen probeerden te macht te verwerven. Uiteindelijk werd Mussolini
regeringsleider. Al snel ontstond een dictatuur.
Nationaalsocialisme in Duitsland
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller johanlokhorst6. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73091 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now