Samenvatting medica-cursus Endocrinologie ()

Overgewicht en obesitas
Definities
1. BMI
- BMI = kg/m2
- Houdt rekening met lengte
- Houdt geen rekening met: geslacht, leeftijd, etnische origine
- Zelfde BMI zal niet altijd overeenkomen met zelfde vetpercentage
 Overschatting bij hoge spiermassa <-> onderschatting bij lage spiermassa


Bijkomende risico’s:
- verhoogde buikomtrek
- slechte lichaamscondities
- specifieke rassen en etnische groepen




2. Lichaamsvetverdeling
- abdominaal = androïde = appelvormig  hoger gezondheidsrisico
- perifeer = gynoïde = peervormig  lager gezondheidsrisico
- meten middelomtrek
 Op middelpunt tussen onderste rib en crista iliaca
 Op einde normale uitademing

- correlatie BMI MAAR toch onafhankelijke voorspellende factor
- verhoogd: toegenomen risico DM2, dyslipidemie, hypertensie

Europa VS
Man: ≥ 94 cm Man: ≥ 102 cm
Vrouw: ≥ 80 cm Vrouw: ≥ 88 cm


3. Edmonton Obesity Staging System: EOSS
- BMI: zegt weinig over individuele gezondheidsrisico  EOSS
- Weergeeft ernst overgewicht rekening houdend met in welke mate het leidt tot
ontwikkelen van
 Medische risicofactoren
 Lichamelijke en psychologische symptomen
 Negatieve weerslag op welzijn
 Functionele beperkingen




Prevalentie
- progressieve toename zwaarlijvigheid, ook in landen in ontwikkeling

,- progressieve toename bij kinderen en adolescenten
- globalisering met toename obesitas in groeilanden (China, India)


Etiologie
1. Secundaire vormen
- Bij minderheid pt teveel lichaamsvet in ziektebeeld
 Genetische afwijkingen
 Endocriene stoornissen


2. Erfelijke versus omgevingsfactoren
- erfelijk: groeiend aantal genen in verband gebracht
 MAAR: obesitas = polygenetisch

- omgeving: essentiele rol in toenemend lichaamsgewicht


3. Adipositas is steeds gevolg van positieve energiebalans
- positieve energiebalans = meer energie inname dan nodig voor verbruik
 Overschot  opgestapeld als vet
 Energie-opname = energieverbruik + energie-opslag
o Te veel opname of te weinig verbruik

- 24u-verbruik = ruststofwisseling + thermogenese + activiteitenstofwisseling
- ruststofwisseling
 Constante energie nodig voor functioneren lichaam in rust in basale
omstandigheden
 Werking bloedsomloop, ademhaling, normale stofwisselingprocessen
 60-65% totale energieconsumptie
 Determinanten: vet-vrije lichaamsmassa, eiwit-turnover, schilklierhormoon

- Thermogenese
 Energieverbruik in rust dat niet ruststofwisseling is
 Vertering, absorptie, metabolisme, <<< voedselopslag
 Effecten blootstelling aan koude, thermogene agentia, psychologische
invloeden, stress
 15% totale energieconsumptie

- Activiteitenstofwisseling
 Extra energieverbruik tijdens en na fysieke activiteit
 Extra energieverbruik tijdens groei, herstel, zwangerschap, lactatie
 15-20% totale energieonsumptie maar afh van duur en intensiteit

,Gevolgen
- mentaal: depressies, angst- en persoonlijkheidsstoornissen, vertroebeld
zelfbeeld
- mechanisch: orthopedisch, GI, urinair, pulmonair, cutaan
- metabool: verminderde levensverwachting door verhoogd CV risico
 Verhoogde abdominale vetopstapeling  metabool actief: inflammatoire
substanties
o Vervetting lever + insulineweerstandigheid  metabool syndroom


Behandeling
1. Doelstellingen
- populatie: stabilisatie gemiddeld gewicht
- Individu: terugkeer naar stabiel lager gewicht
 Gewichtsdaling 10% na 6-12 maanden
 Substantiële reducties van gezondheidsrisico’s (ookal bij 5%)
 40% risicoreductie DM2
 Re-evaluatie  verdere vermagering?



2. Strategieën voor gewichtscontrole
- combinatie: dieet + fysieke activiteit + gedragsveranderingen
- toevoegen farmacotherapie of bariatrische chirurgie
- aangepast aan noden en mogelijkheden individu
- lange-termijn perspectief
- preventie gewichtstoename: iedereen met BMI ≥ 25
- vermagering: BMI 25-29,9 + risicofactoren




3. Dieet
- caloriereductie: energie-inname lager dan verbruik met behoud alle essentiële
nutriënten


4. Gedragstherapie
- voedingsgedrag = handelingen/gedachten rond eten en drinken zoals hoe,
waar, wie, wanneer
- stap voor stap systematisch veranderen
- elementen van gedragstherapie
 Bewust worden van het te veranderen gedrag: eetverslag

,  Beïnvloeden gedrag
 Bevestiging van het nieuw gedrag

5. Fysieke activiteit
- obesitas zelf negatieve invloed op capaciteit en tolerantie grotere inspanning
nodig
- spontane fysieke activiteit + bijkomende regelmatige fysieke training of sport
- gunstige effecten
 Lichaamsgewicht, lichaamssamenstelling, capaciteit voor mobilisatie en
verbranding van vet, voedselinname, VC risicofactoren, gemoedstoestand

- obesitas zelf aanleiding tot fysieke deconditionering: stoornissen natuurlijke
lichaamsfuncties
 Cardiale disfunctie, pulmonale disfunctie met dyspnoe, wijziging
samenstelling metabolisme van spieren, excessief zweten, huidmaceratie,
urinaire stressincontinentie bij vrouwen, GERD, veneuze stase

- vooraf grondige evaluatie
 Metabool, musculoskeletaal, urologisch, psychosociaal

- duidelijk uitleggen doelstellingen met nadruk dieet + gedrag en gunstige
invloed
- raadgevingen verhogen spontane dagelijkse activiteit
- sportactiviteiten: min 3x/week matige intensiteit
 Richtpolsslag: 50-60% max hartfrequentie (220-leeftijd)



6. Farmacotherapie
- BMI ≥ 30
- BMI 27-30 met minstens 1 gewichtsgerelateerde co-morbiditeit
- chronisch gebruik!

Middel Werking Bijwerkingen
Orlistat Inhibitor intestinale lipases Daling absorptie vetoplosbare
 reductie vetabsorptie vitaminen
GI bijwerkingen
Liraglutide GLP1 agonist Nausea
Semaglutide  vertraagd meeglediging Pancreatitis
 versterkt verzadigingsgevoel
Bupropion B:Stimulatie pro-opiomelanocortine Epilepsie, suicidaliteit
Naltrexone neuronen Interactie pijnstilling door
N: inhibitie negatieve feedback morfinederivaten
 verzadiging



7. Heelkunde
- afwegen risico chirurgie tegen risico’s persisterende morbide obesitas
- ingrepen met malabsorptie: reductie absorptieoppervlakte  R-en-Y Gastric
Bypass