BEGRIPPENLIJST
BRONNEN EN BEGINSELEN VAN HET RECHT
25’-26’
DEEL I. HET OBJECTIEVE RECHT
HOOFDSTUK 1. OBJECTIEF EN SUBJECTIEF RECHT
Recht Een geheel van regels en voorschriften dat gericht is op de
normatieve ordening in en van de samenleving. Recht is
uitgevaardigd en afdwingbaar door of krachtens het
maatschappelijk gezag.
Objectieve recht Het geheel van rechtsregels dat in de samenleving geldt.
Subjectieve recht De aanspraak die een persoon kan laten gelden namens het
objectieve recht.
Rechtsregels Regels en voorschriften die door een daartoe bevoegde overheid
worden uitgevaardigd, toegepast en afgedwongen.
Doctrinaire/ De studie van het objectieve recht met de nadruk op de
regelgeoriënteerde rechtsregels en hun samenhang met andere rechtsregels.
benadering van het recht (law in the books)
Gedragsgeoriënteerde Vertrekt van het recht als het geheel van regelmatige gedragingen
benadering van het recht die mensen stellen wanneer ze bepaalde maatschappelijke
problemen aanpakken. (law in action)
Rechtsdogmatiek De wetenschappelijke studie van het recht.
Meta-juridische studie De studie met een ruimere kijk op het recht als een
van het recht maatschappelijk fenomeen
Materiële recht Het deel van het objectieve recht dat de inhoud van rechtsregels
vastlegt.
Het formele recht Bepaalt de diverse procedures die moeten worden gevolgd om
het materiële recht af te dwingen en te handhaven.
Grondrecht of Een recht dat erkend wordt in de Grondwet of in een
fundamenteel recht internationaal verdrag over mensenrechten
Belangen Worden juridisch beschermd, maar er staat geen juridisch
afdwingbaar recht tegenover
Gastaltungsrecht Het vermogen om door een eenzijdige handeling een concrete
rechtsverhouding in het leven te roepen, te wijzigen of te
beëindigen.
1
,Legal Conceptions Begrippen die de verscheidenheid aan heerschappij (“ik heb recht
(Wesley Hohfeld) op”) onder de subjectieve rechten beter duiden.
- Aanspraak (claim)
- Vrijheid (privilege)
- Macht of bevoegdheid (power)
- Immuniteit (immunity)
In concreto Toepassing van een wettekst op een concreet geval of situatie.
Rechtssubject Degene voor wie de rechtsnorm gevolgen teweegbrengt of
degene aan wie het objectieve recht mogelijke rechten toekent en
verplichtingen oplegt.
Rechtsbekwaamheid Geschiktheid om houder te zijn van subjectieve rechten.
Handelingsbekwaamheid Bekwaamheid om rechtshandelingen te stellen.
Rechtspersoon Een groepering van rechtssubjecten of een voor een bepaald doel
afgescheiden vermogen die/dat ten aanzien van het recht
behandeld wordt als een zelfstandige eenheid.
Publiekrechtelijk = door de overheid opgericht met het oog op
publieke dienstverlening.
Privaatrechtelijk = opgericht op privaat initiatief.
Rechtsobject Het door het objectieve recht aan het rechtssubject verleende
voordeel dat ruim wordt begrepen.
Politieke rechten Rechten en bevoegdheden van de burger om deel te nemen aan
het bestuur van de Staat en aan het leven in de Staat.
Burgerlijke rechten Verlenen een persoon de bevoegdheid om zijn individuele
levenssfeer te regelen.
Rechtsfeit Een feit waaraan een rechtsregel rechtsgevolgen verbindt.
Loutere rechtsfeiten Feiten buiten ieder specifiek handelen of actief optreden van een
rechtssubject om. Heeft wel juridische gevolgen.
Feitelijke handelingen Handelingen die worden gesteld zonder dat de steller de
rechtsgevolgen van de handeling bewust heeft beoogd.
Rechtshandelingen Handelingen die op basis van een specifieke wilsuiting worden
gesteld met het oog op de rechtsgevolgen die het objectieve recht
daaraan verbindt.
Rechtsgevolg Het gevolg dat de rechtsregel aan het rechtsfeit verbindt
2
, HOOFDSTUK 2. HET OBJECTIEVE RECHT
Institutionalisering Het proces waarbij gedragingen, gebruiken of afspraken die
eerst informeel of spontaan waren, geformaliseerd worden tot
vaste regels en instituties.
Ubi societas, ibi ius Waar er een samenleving is, is recht.
Sociale contracttheorieën Deze theorieën beschrijven de oorsprong van het statelijk gezag
en de relatie tussen Staat en individu als een metaforisch sociaal
contract of maatschappelijk verdrag.
Homo homini lupus De mens als wolf voor de medemens.
Natuurwet Een algemene regel die door de rede kan worden waargenomen
en die de mens verbiedt om handelingen te stellen die zijn leven
schade toebrengen.
Normatieve ordening Het recht legt normen op voor gedrag, zowel voor private
personen als voor de publieke instellingen die in de samenleving
gezag kunnen uitoefenen.
Rechtszekerheid Stelt diegene die is onderworpen aan het recht1, in staat om de
gevolgen van zijn handelen in te schatten.
Rule of law In deze opvatting van het staatsbegrip mogen de organen van
de Staat enkel macht uitoefenen voor zover deze uitoefening op
overeengekomen regels is gebaseerd en niet op willekeurige
basis.
Etat légal Een Staat waar de wetgeving op algemene wijze door het
bevoegde orgaan wordt aangenomen en consequent wordt
toegepast op alle gevallen door de rechter.
Positivisme Een wetenschapsfilosofische stroming die zich in de 19e eeuw
ontwikkelde en zich beperkt tot de beschrijving van reële
wetmatigheden, los van religieuze en metafysische dogma’s.
Wetspositivisme Richt de aandacht exclusief op de beschrijving van concrete en
empirisch vast te stellen ervaringen.
De Nürnbergwetten De start van het juridische proces waarbij aan de Joodse
bevolking op wettelijke wijze hun rechten in alle domeinen van
het maatschappelijke leven werden ontnomen, tot uiteindelijk
ook hun recht op leven.
Formele democratie De nadruk ligt op de aanwezigheid van procedures en
processen die moeten leiden tot democratische besluitvorming.
1
Rechtsonderhorige
3
BRONNEN EN BEGINSELEN VAN HET RECHT
25’-26’
DEEL I. HET OBJECTIEVE RECHT
HOOFDSTUK 1. OBJECTIEF EN SUBJECTIEF RECHT
Recht Een geheel van regels en voorschriften dat gericht is op de
normatieve ordening in en van de samenleving. Recht is
uitgevaardigd en afdwingbaar door of krachtens het
maatschappelijk gezag.
Objectieve recht Het geheel van rechtsregels dat in de samenleving geldt.
Subjectieve recht De aanspraak die een persoon kan laten gelden namens het
objectieve recht.
Rechtsregels Regels en voorschriften die door een daartoe bevoegde overheid
worden uitgevaardigd, toegepast en afgedwongen.
Doctrinaire/ De studie van het objectieve recht met de nadruk op de
regelgeoriënteerde rechtsregels en hun samenhang met andere rechtsregels.
benadering van het recht (law in the books)
Gedragsgeoriënteerde Vertrekt van het recht als het geheel van regelmatige gedragingen
benadering van het recht die mensen stellen wanneer ze bepaalde maatschappelijke
problemen aanpakken. (law in action)
Rechtsdogmatiek De wetenschappelijke studie van het recht.
Meta-juridische studie De studie met een ruimere kijk op het recht als een
van het recht maatschappelijk fenomeen
Materiële recht Het deel van het objectieve recht dat de inhoud van rechtsregels
vastlegt.
Het formele recht Bepaalt de diverse procedures die moeten worden gevolgd om
het materiële recht af te dwingen en te handhaven.
Grondrecht of Een recht dat erkend wordt in de Grondwet of in een
fundamenteel recht internationaal verdrag over mensenrechten
Belangen Worden juridisch beschermd, maar er staat geen juridisch
afdwingbaar recht tegenover
Gastaltungsrecht Het vermogen om door een eenzijdige handeling een concrete
rechtsverhouding in het leven te roepen, te wijzigen of te
beëindigen.
1
,Legal Conceptions Begrippen die de verscheidenheid aan heerschappij (“ik heb recht
(Wesley Hohfeld) op”) onder de subjectieve rechten beter duiden.
- Aanspraak (claim)
- Vrijheid (privilege)
- Macht of bevoegdheid (power)
- Immuniteit (immunity)
In concreto Toepassing van een wettekst op een concreet geval of situatie.
Rechtssubject Degene voor wie de rechtsnorm gevolgen teweegbrengt of
degene aan wie het objectieve recht mogelijke rechten toekent en
verplichtingen oplegt.
Rechtsbekwaamheid Geschiktheid om houder te zijn van subjectieve rechten.
Handelingsbekwaamheid Bekwaamheid om rechtshandelingen te stellen.
Rechtspersoon Een groepering van rechtssubjecten of een voor een bepaald doel
afgescheiden vermogen die/dat ten aanzien van het recht
behandeld wordt als een zelfstandige eenheid.
Publiekrechtelijk = door de overheid opgericht met het oog op
publieke dienstverlening.
Privaatrechtelijk = opgericht op privaat initiatief.
Rechtsobject Het door het objectieve recht aan het rechtssubject verleende
voordeel dat ruim wordt begrepen.
Politieke rechten Rechten en bevoegdheden van de burger om deel te nemen aan
het bestuur van de Staat en aan het leven in de Staat.
Burgerlijke rechten Verlenen een persoon de bevoegdheid om zijn individuele
levenssfeer te regelen.
Rechtsfeit Een feit waaraan een rechtsregel rechtsgevolgen verbindt.
Loutere rechtsfeiten Feiten buiten ieder specifiek handelen of actief optreden van een
rechtssubject om. Heeft wel juridische gevolgen.
Feitelijke handelingen Handelingen die worden gesteld zonder dat de steller de
rechtsgevolgen van de handeling bewust heeft beoogd.
Rechtshandelingen Handelingen die op basis van een specifieke wilsuiting worden
gesteld met het oog op de rechtsgevolgen die het objectieve recht
daaraan verbindt.
Rechtsgevolg Het gevolg dat de rechtsregel aan het rechtsfeit verbindt
2
, HOOFDSTUK 2. HET OBJECTIEVE RECHT
Institutionalisering Het proces waarbij gedragingen, gebruiken of afspraken die
eerst informeel of spontaan waren, geformaliseerd worden tot
vaste regels en instituties.
Ubi societas, ibi ius Waar er een samenleving is, is recht.
Sociale contracttheorieën Deze theorieën beschrijven de oorsprong van het statelijk gezag
en de relatie tussen Staat en individu als een metaforisch sociaal
contract of maatschappelijk verdrag.
Homo homini lupus De mens als wolf voor de medemens.
Natuurwet Een algemene regel die door de rede kan worden waargenomen
en die de mens verbiedt om handelingen te stellen die zijn leven
schade toebrengen.
Normatieve ordening Het recht legt normen op voor gedrag, zowel voor private
personen als voor de publieke instellingen die in de samenleving
gezag kunnen uitoefenen.
Rechtszekerheid Stelt diegene die is onderworpen aan het recht1, in staat om de
gevolgen van zijn handelen in te schatten.
Rule of law In deze opvatting van het staatsbegrip mogen de organen van
de Staat enkel macht uitoefenen voor zover deze uitoefening op
overeengekomen regels is gebaseerd en niet op willekeurige
basis.
Etat légal Een Staat waar de wetgeving op algemene wijze door het
bevoegde orgaan wordt aangenomen en consequent wordt
toegepast op alle gevallen door de rechter.
Positivisme Een wetenschapsfilosofische stroming die zich in de 19e eeuw
ontwikkelde en zich beperkt tot de beschrijving van reële
wetmatigheden, los van religieuze en metafysische dogma’s.
Wetspositivisme Richt de aandacht exclusief op de beschrijving van concrete en
empirisch vast te stellen ervaringen.
De Nürnbergwetten De start van het juridische proces waarbij aan de Joodse
bevolking op wettelijke wijze hun rechten in alle domeinen van
het maatschappelijke leven werden ontnomen, tot uiteindelijk
ook hun recht op leven.
Formele democratie De nadruk ligt op de aanwezigheid van procedures en
processen die moeten leiden tot democratische besluitvorming.
1
Rechtsonderhorige
3
