Uitwerking Ziektebeelden
IC-Neonatologie – Ilse de Winter
Intra ventriculaire
Hemorrhagie (IVH)
Bij de Neonaat
Definitie
Intra ventriculaire Hemorrhagie (IVH) is een bloeding in de
hersens die vooral bij prematuren en prematuren met een laag
geboortegewicht voorkomt. Er ontstaat een bloeding in of rond
de ventrikels (Intra ventriculair, de holtes in de hersenen waarin
geen weefsel voorkomt maar wel vloeistof, cerebrospinale
vloeistof) (Stichting prematurendag, z.d).
Anatomie/normale werking
Tijdens de periode in de baarmoeder worden de hersencellen bij het nog ongeboren
kind aangelegd in de zogenaamde germinale matrix in de hersenen. Tijdens de
zwangerschap is dit een belangrijk gebied in de hersenen en is dit gebied goed
doorbloed. In het laatste trimester van de zwangerschap zijn de hersenen in een
ontwikkelingsfase waarin belangrijke veranderingen optreden in de bloedvoorziening
en de stofwisselingsactiviteit van bepaalde hersengebieden. Tot het eind van de
zwangerschap zijn alle hersencellen gevormd en is dit gebied niet meer nodig. De
germinale matrix verdwijnt dan (Schieving, 2017).
Anders dan bij voldragen pasgeborenen zijn de hersenen bij vroeg geborenen in een
stadium van onvolledige ontwikkeling. Bepaalde gebieden van prematuren jonger
dan 32 weken zwangerschapsduur zijn gevoelig voor bloedstroomveranderingen.
Vooral wanneer de bloeddruk zover daalt dat de autoregulatie van de bloedvaten in
de hersenen niet meer kan worden gehandhaafd. Lage zuurstofspanning (hypoxie)
en hoge koolzuurstofspanning (hypercapnie) leiden tot vaatverwijding in het
stroomgebied van de grote hersenarteriën. Hierdoor neemt de bloedstroom in de
hersenen toe en kan gemakkelijk een bloeding ontstaan (Van den Brink, 2017).
Oorzaak
De hersenbloeding ontstaat omdat de germinale matrix in de hersenen gaat bloeden.
Bij kinderen die te vroeg geboren zijn, is de goed doorbloedde germinale matrix nog
duidelijk aanwezig. Daarnaast zijn de bloedvaten nog erg kwetsbaar bij deze groep
kinderen en kunnen makkelijk scheuren. Door bloeddrukveranderingen die optreden
in het lichaam van het te vroeg geborenen als gevolg van de geboorte en het leven
buiten de baarmoeder kan eer en bloeding ontstaan in de germinale matrix. Deze
bloeding breidt zich gemakkelijk uit in de hersenholtes die naast de germinale matrix
liggen. Deze holtes kunnen zich helemaal gaan vullen met bloed (UMC Utrecht,
2019).
Hoe vaak IVH precies voorkomt is niet bekend. De laatste jaren komt door betere
zorg IVH minder vaak voor dan een aantal jaren geleden. Geschat wordt dat 10-15%
van de kinderen die geboren wordt voor een zwangerschapsduur van 34 weken een
IVH ontwikkelt. IVH ontstaat vaker bij kinderen die te vroeg geboren zijn (prematuur
geboren, vooral < 28 weken) en een laag geboortegewicht (<1500 gram) hebben.
IVH ontstaat meestal in de eerste drie dagen na de geboorte, zelden nog daarna
(Schieving, 2017).
, Daarnaast hebben Kinderen met ademhalingsproblemen zoals hyaline membraan
ziekte (HMD ofwel RDS genoemd), of andere complicaties van prematuriteit, meer
kans om IVH te krijgen (Stichting prematurendag, z.d).
Symptomen
Milde vormen van IVH geven geen klachten. Er ontstaan pas klachten wanneer de
druk in het hoofdje omhooggaat. De Symptomen kunnen per kind verschillen. Niet
elk kindje reageert hetzelfde op IVH (Stichting prematurendag, z.d). De volgende
symptomen zijn het meest voorkomend:
Apneu en bradycardie
Als gevolg van de verhoogde druk in het hoofd kunnen kinderen tijdelijk even
stoppen met ademhalen, om daarna weer verder te gaan met ademhalen. Tijdens
een apneu kan de hartslag omlaaggaan (bradycardie).
Bleke kleur en Cyanose
Door het bloedverlies als gevolg van de IVH kunnen kinderen een bleke huidskleur
krijgen. Ook kunnen bepaalde delen van het lichaam een blauwige kleur krijgen
doordat de doorbloeding niet goed is (cyanose).
Huilen en geprikkeld gedrag
Een te hoge druk in het hoofd zorgt er ook vaak voor dat kinderen onrustig worden
en huilen. Daardoor worden kinderen prikkelbaar. Kinderen zijn niet goed te troosten.
Mogelijk komt dit door hoofdpijnklachten als gevolg van de verhoogde druk, maar dit
is lastig na te gaan bij pasgeboren kinderen.
Bolle fontanel en groter hoofd
Boven op het hoofdje zit ruimte tussen de schedelbotten. Op deze plaats ligt wel een
stevig vlies om de hersenen te beschermen. Deze ruimte wordt de fontanel
genoemd. Wanneer de hersenholtes groter worden, kan dit voelbaar en zichtbaar zijn
aan de fontanel. De fontanel komt dan hoger te staan dan de schedel en komt bol te
staan. Door toename van de hoeveelheid vocht/bloed in de hersenholtes worden de
botten van de schedel naar buiten toegeduwd. Hierdoor neemt de grootte van het
hoofdje toe. Op deze manier wordt voorkomen dat de druk in het hoofdje te hoog
wordt. Het groter worden van het hoofdje is niet direct op het oog zichtbaar.
Slecht drinken en spugen
Te vroeg geboren kinderen hebben vaak problemen met drinken en krijgen dan
sondevoeding om voldoende voeding binnen te krijgen. Bij kinderen die
sondevoeding krijgen zal niet snel opvallen dat zij minder goed gaan drinken.
Kinderen met een IVH die wel zelf drinken gaan vaak steeds langzamer drinken en
vallen gemakkelijk tijdens het drinken in slaap. Kinderen worden uit zichzelf niet
wakker om de fles leeg te drinken. Wanneer de druk in het hoofdje verder stijgt,
maakt dit vaak dat kinderen gaan spugen. Kinderen spugen dan grote hoeveelheden
voeding en vocht uit.
Slaperigheid en lage spierspanning
Verhoogde druk kan ook zorgen voor toegenomen slaperigheid. Baby’s slapen dan de
hele dag en worden niet meer wakker omdat het tijd is om voeding te krijgen. Deze
toegenomen slaperigheid is een alarmsignaal, wanneer geen behandeling wordt
gestart kan deze toegenomen slaperigheid overgaan in coma. Baby’s met een IVH
voelen vaak slap aan. Zij hebben een lage spierspanning. De armen en benen vallen
naar buiten en liggen plat op de onderlaag.
Wisselende temperatuur
Schommelingen in de lichaamstemperatuur kunnen wijzen op het doormaken van
een IVH.
Epilepsieaanvallen
IC-Neonatologie – Ilse de Winter
Intra ventriculaire
Hemorrhagie (IVH)
Bij de Neonaat
Definitie
Intra ventriculaire Hemorrhagie (IVH) is een bloeding in de
hersens die vooral bij prematuren en prematuren met een laag
geboortegewicht voorkomt. Er ontstaat een bloeding in of rond
de ventrikels (Intra ventriculair, de holtes in de hersenen waarin
geen weefsel voorkomt maar wel vloeistof, cerebrospinale
vloeistof) (Stichting prematurendag, z.d).
Anatomie/normale werking
Tijdens de periode in de baarmoeder worden de hersencellen bij het nog ongeboren
kind aangelegd in de zogenaamde germinale matrix in de hersenen. Tijdens de
zwangerschap is dit een belangrijk gebied in de hersenen en is dit gebied goed
doorbloed. In het laatste trimester van de zwangerschap zijn de hersenen in een
ontwikkelingsfase waarin belangrijke veranderingen optreden in de bloedvoorziening
en de stofwisselingsactiviteit van bepaalde hersengebieden. Tot het eind van de
zwangerschap zijn alle hersencellen gevormd en is dit gebied niet meer nodig. De
germinale matrix verdwijnt dan (Schieving, 2017).
Anders dan bij voldragen pasgeborenen zijn de hersenen bij vroeg geborenen in een
stadium van onvolledige ontwikkeling. Bepaalde gebieden van prematuren jonger
dan 32 weken zwangerschapsduur zijn gevoelig voor bloedstroomveranderingen.
Vooral wanneer de bloeddruk zover daalt dat de autoregulatie van de bloedvaten in
de hersenen niet meer kan worden gehandhaafd. Lage zuurstofspanning (hypoxie)
en hoge koolzuurstofspanning (hypercapnie) leiden tot vaatverwijding in het
stroomgebied van de grote hersenarteriën. Hierdoor neemt de bloedstroom in de
hersenen toe en kan gemakkelijk een bloeding ontstaan (Van den Brink, 2017).
Oorzaak
De hersenbloeding ontstaat omdat de germinale matrix in de hersenen gaat bloeden.
Bij kinderen die te vroeg geboren zijn, is de goed doorbloedde germinale matrix nog
duidelijk aanwezig. Daarnaast zijn de bloedvaten nog erg kwetsbaar bij deze groep
kinderen en kunnen makkelijk scheuren. Door bloeddrukveranderingen die optreden
in het lichaam van het te vroeg geborenen als gevolg van de geboorte en het leven
buiten de baarmoeder kan eer en bloeding ontstaan in de germinale matrix. Deze
bloeding breidt zich gemakkelijk uit in de hersenholtes die naast de germinale matrix
liggen. Deze holtes kunnen zich helemaal gaan vullen met bloed (UMC Utrecht,
2019).
Hoe vaak IVH precies voorkomt is niet bekend. De laatste jaren komt door betere
zorg IVH minder vaak voor dan een aantal jaren geleden. Geschat wordt dat 10-15%
van de kinderen die geboren wordt voor een zwangerschapsduur van 34 weken een
IVH ontwikkelt. IVH ontstaat vaker bij kinderen die te vroeg geboren zijn (prematuur
geboren, vooral < 28 weken) en een laag geboortegewicht (<1500 gram) hebben.
IVH ontstaat meestal in de eerste drie dagen na de geboorte, zelden nog daarna
(Schieving, 2017).
, Daarnaast hebben Kinderen met ademhalingsproblemen zoals hyaline membraan
ziekte (HMD ofwel RDS genoemd), of andere complicaties van prematuriteit, meer
kans om IVH te krijgen (Stichting prematurendag, z.d).
Symptomen
Milde vormen van IVH geven geen klachten. Er ontstaan pas klachten wanneer de
druk in het hoofdje omhooggaat. De Symptomen kunnen per kind verschillen. Niet
elk kindje reageert hetzelfde op IVH (Stichting prematurendag, z.d). De volgende
symptomen zijn het meest voorkomend:
Apneu en bradycardie
Als gevolg van de verhoogde druk in het hoofd kunnen kinderen tijdelijk even
stoppen met ademhalen, om daarna weer verder te gaan met ademhalen. Tijdens
een apneu kan de hartslag omlaaggaan (bradycardie).
Bleke kleur en Cyanose
Door het bloedverlies als gevolg van de IVH kunnen kinderen een bleke huidskleur
krijgen. Ook kunnen bepaalde delen van het lichaam een blauwige kleur krijgen
doordat de doorbloeding niet goed is (cyanose).
Huilen en geprikkeld gedrag
Een te hoge druk in het hoofd zorgt er ook vaak voor dat kinderen onrustig worden
en huilen. Daardoor worden kinderen prikkelbaar. Kinderen zijn niet goed te troosten.
Mogelijk komt dit door hoofdpijnklachten als gevolg van de verhoogde druk, maar dit
is lastig na te gaan bij pasgeboren kinderen.
Bolle fontanel en groter hoofd
Boven op het hoofdje zit ruimte tussen de schedelbotten. Op deze plaats ligt wel een
stevig vlies om de hersenen te beschermen. Deze ruimte wordt de fontanel
genoemd. Wanneer de hersenholtes groter worden, kan dit voelbaar en zichtbaar zijn
aan de fontanel. De fontanel komt dan hoger te staan dan de schedel en komt bol te
staan. Door toename van de hoeveelheid vocht/bloed in de hersenholtes worden de
botten van de schedel naar buiten toegeduwd. Hierdoor neemt de grootte van het
hoofdje toe. Op deze manier wordt voorkomen dat de druk in het hoofdje te hoog
wordt. Het groter worden van het hoofdje is niet direct op het oog zichtbaar.
Slecht drinken en spugen
Te vroeg geboren kinderen hebben vaak problemen met drinken en krijgen dan
sondevoeding om voldoende voeding binnen te krijgen. Bij kinderen die
sondevoeding krijgen zal niet snel opvallen dat zij minder goed gaan drinken.
Kinderen met een IVH die wel zelf drinken gaan vaak steeds langzamer drinken en
vallen gemakkelijk tijdens het drinken in slaap. Kinderen worden uit zichzelf niet
wakker om de fles leeg te drinken. Wanneer de druk in het hoofdje verder stijgt,
maakt dit vaak dat kinderen gaan spugen. Kinderen spugen dan grote hoeveelheden
voeding en vocht uit.
Slaperigheid en lage spierspanning
Verhoogde druk kan ook zorgen voor toegenomen slaperigheid. Baby’s slapen dan de
hele dag en worden niet meer wakker omdat het tijd is om voeding te krijgen. Deze
toegenomen slaperigheid is een alarmsignaal, wanneer geen behandeling wordt
gestart kan deze toegenomen slaperigheid overgaan in coma. Baby’s met een IVH
voelen vaak slap aan. Zij hebben een lage spierspanning. De armen en benen vallen
naar buiten en liggen plat op de onderlaag.
Wisselende temperatuur
Schommelingen in de lichaamstemperatuur kunnen wijzen op het doormaken van
een IVH.
Epilepsieaanvallen
