Gerontologie
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1 .......................................................................................................................................... 2
Vragen bij Casus ...................................................................................................................................... 3
Hfd. 17.3 Medische basiskennis .............................................................................................................. 4
Hfd. 18 IF-boek ........................................................................................................................................ 9
Hoorcollege 2 ........................................................................................................................................ 14
Hfd. 2 Gerontologie boek ...................................................................................................................... 23
Hoorcollege 3 ........................................................................................................................................ 28
Hoorcollege 4 ........................................................................................................................................ 30
Hfd. 20 Gerontologie boek .................................................................................................................... 33
Hfd. 21 Gerontologie boek .................................................................................................................... 35
Hoorcollege 5 ........................................................................................................................................ 37
Hfd. 17.2 Medische basiskennis ............................................................................................................ 41
Hfd. 9.2.4 Medische basiskennis ........................................................................................................... 42
Hfd. 11 Gerontologie boek .................................................................................................................... 42
Hoorcollege 6 ........................................................................................................................................ 45
Hfd. 16 Voeding bij gezondheid en ziekte ............................................................................................. 47
Hoorcollege 7 ........................................................................................................................................ 50
,Hoorcollege 1
Gerontologie = wetenschap die zich bezig houdt met veroudering
Veroudering = met de tijd toenemende optreden van ogenschijnlijk spontane irreversibele
veranderingen
Geriatrie = geneeskunde die zich richt op preventie, diagnostiek en behandeling van ziekten die wat
betreft hun oorzaak samenhangen met veroudering of in sterke mate worden beïnvloed door
veroudering
Demografie = studie van de omvang, structuur en de spreiding van de bevolking en hoe de bevolking
in de tijd verandert door geboorten en sterfte
Wat zijn ouderen?
Meestal pensioenleeftijd, maar soms ook 55+
Vergrijzing = aandeel ouderen (65+) neemt toe in de totale bevolking
Dubbele vergrijzing = binnen het deel 65+ neemt het deel 80+ toe
Oorzaken vergrijzing:
- Levensverwachting neemt toe
- Babyboom
- Betere zorg
- Lagere geboortecijfer (afname vruchtbaarheid)
We worden absoluut gezien niet heel veel ouder, wel zijn er meer mensen die ouder worden
Vrouwen worden ouder, omdat…
- De leefwijze van mannen minder gezond is
- Mannen gevoeliger zijn voor afwijkingen op het X-chromosoom
- De geslachtshormonen van mannen een verhoogd cholesterolgehalte geeft
- Vrouwen eerder naar een arts of specialist stappen dan mannen
- Vrouwen verliezen minder belangrijke witte bloedcellen met het ouder worden dan mannen
Levensverwachting vrouwen: 83,3
Levensverwachting mannen: 80,2
Mannen leven korter, maar vrouwen leven 1,5 jaar korter in goede gezondheid
Mensen met een hoge opleiding leven gemiddeld 7 jaar langer dan mensen met een lage opleiding.
SES speelt zelfs een grotere rol dan geslacht
Grijze druk = de verhouding tussen het aantal 65+ en de potentiële beroepsbevolking.
Nu: vergrijzing → verhouding, dus grijze druk, wordt groter
Kosten in de zorg stijgen
,ICF-model
Drie perspectieven:
1. Anatomische eigenschappen
Stoornissen = afwijkingen in of verlies van functies
2. Menselijk handelen
Beperkingen = problemen bij het uitvoeren van een bepaalde functie
3. Deelname aan het maatschappelijk leven
Participatieprobleem
Beweegrichtlijn ouderen:
Spier- en botversterkende activiteiten in combinatie met balansoefeningen
150 minuten per week matig intensieve inspanning
Vragen bij Casus
Welke orgaanstelsels bestaan er?
Ademhalingsstelsel, verteringsstelsel, voortplantingsstelsel, urinestelsel, hormoonstelsel
Welke van deze orgaanstelsels zijn te beïnvloeden met Sport en Bewegen?
Ademhalingsstelsel
Waarom slikt meneer Mantou calciumtabletten en vitamine D? Hoe werkt calcium en vitamine D op
ons lichaam?
Calcium zorgt voor een hogere kalkdichtheid in de botten. Dit maakt de botten sterker. Dit helpt
breuken na een eventuele val te voorkomen. Meneer is immers minder mobiel en vallen is een groter
risico onder ouderen.
Door zijn beperkte mobiliteit komt meneer weinig buiten. Hierdoor heeft hij minder contact met
zonlicht, waardoor zijn lichaam minder vitamine D aanmaakt. Daarom krijgt hij dit in de vorm van een
supplement.
Verklaar waarom meneer Mantou deze lichaamshouding heeft. Welke spieren (groepen) zou je gaan
trainen om de houding te verbeteren? Geef één oefening waarbij meerdere spieren getraind worden
ter verbetering van de houding
Aangezien meneer beperkt mobiel is en veel zit, kan dit de lichaamshouding van meneer verklaren.
Bij het zitten, zit men vaak met de schouders naar voren gehangen.
Het is het beste om de schouderspiergroepen te gaan trainen om een rechte houding te krijgen.
Meneer kan beginnen met een zittende oefening waarbij hij een rechte rug heeft en een gewicht
naar zich toe moet trekken, bijv. horizontal row
Wat is artrose en hoe ontstaat het?
Artrose is gewrichtsslijtage. De kwaliteit van het kraakbeen in het gewricht gaat achteruit.
Er is nog geen oorzaak bekend voor artrose. Wel zijn er factoren die een rol spelen, namelijk
erfelijkheid, gewicht en geslacht (vaker bij vrouwen dan mannen).
Wat zijn de gevolgen van artrose op gewrichten en waar moet je in je beweegprogramma rekening
mee houden?
Het kraakbeen wordt dunner. Als het helemaal weg is, schuiven de botten over elkaar. Dit kan zorgen
voor een beperking van de bewegingsmogelijkheid.
Bestudeer zijn scores op de 6 MWT. Welke snelheid heeft hij gelopen? Hoe schat je zijn fitheid in?
Meneer heeft 0,78 m/s gelopen.
, De handknijpkracht was verminderd. Bereken zijn scores in % van de normwaarden en leg uit wat dit
betekent?
Links: 50% van de normwaarden en rechts: 61% van de normwaarden. Meneer komt dus 50% kracht
tekort in zijn linkerhand en 39% in zijn rechterhand.
Waaròm wordt de knie-extensiekracht gemeten?
Om iets te kunnen zeggen over de spierkracht van de cliënt en daarmee het loopvermogen van
meneer. Een betere knie-extensiekracht betekent ook een beter loopvermogen.
Waaròm wordt de handknijpkracht gemeten?
Om iets te kunnen zeggen over de spierkracht van de cliënt en de mate waarin hij/zij in staat is om
dingen vast te kunnen houden. Dit is belangrijk om te weten zodat duidelijk is of de cliënt nog in
staat is om zelfstandig te kunnen eten en drinken.
Hfd. 17.3 Medische basiskennis
17.3.1 inleiding
Veroudering betekent dat het lichaam geleidelijk minder vitaal begint te worden. Daling van
prestatievermogen (CLUSK) de prestaties van organen, ogen (staar), gehoor, gewrichten (artrose).
Aandoeningen zorgen voor een mindere kwaliteit van leven(Beperkingen in t dagelijkse leven).
Ranglijst van aandoeningen in Nederland (Beïnvloed door de prevalentie en duur van de ziekte
bepalen grotendeels de volgorde):
1. Coronaire hartziekten
2. Angststoornissen
3. Herseninfarct/bloeding
4. Depressie
5. COPD
6. Diabetes
7. Longkanker
8. Alcoholafhankelijkheid
9. Artrose
10. Dementie
17.3.2 bloedvaten
Bloedvaten zorgen voor bloedtoevoer. Gaat de conditie hier van achter uit? Dan is er een
verminderde bloedtoevoer en kan er in achterliggende weefsels een energiecrisis ontstaan. Is er
geen bloedtoevoer meer eindigt de energiecrisis en is er sprake van afsterving. Er wordt dan
gesproken van een infarct.
Een bloedvat verkeerd in gezonde toestand als de capaciteit van de aanvoerende slagader met alle
aftakkingen (haarvaten) en de afvoerende adertjes naar de hoofdader in toereikend zijn voor een
optimale stofwisseling.
Veroudering van bloedvaten is vooral in grote slagaders en hun vertakkingen. Komt door fysieke
belasting:
- Hoge bloeddruk weerstaan
- Hoge stroomsnelheid van t bloed
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1 .......................................................................................................................................... 2
Vragen bij Casus ...................................................................................................................................... 3
Hfd. 17.3 Medische basiskennis .............................................................................................................. 4
Hfd. 18 IF-boek ........................................................................................................................................ 9
Hoorcollege 2 ........................................................................................................................................ 14
Hfd. 2 Gerontologie boek ...................................................................................................................... 23
Hoorcollege 3 ........................................................................................................................................ 28
Hoorcollege 4 ........................................................................................................................................ 30
Hfd. 20 Gerontologie boek .................................................................................................................... 33
Hfd. 21 Gerontologie boek .................................................................................................................... 35
Hoorcollege 5 ........................................................................................................................................ 37
Hfd. 17.2 Medische basiskennis ............................................................................................................ 41
Hfd. 9.2.4 Medische basiskennis ........................................................................................................... 42
Hfd. 11 Gerontologie boek .................................................................................................................... 42
Hoorcollege 6 ........................................................................................................................................ 45
Hfd. 16 Voeding bij gezondheid en ziekte ............................................................................................. 47
Hoorcollege 7 ........................................................................................................................................ 50
,Hoorcollege 1
Gerontologie = wetenschap die zich bezig houdt met veroudering
Veroudering = met de tijd toenemende optreden van ogenschijnlijk spontane irreversibele
veranderingen
Geriatrie = geneeskunde die zich richt op preventie, diagnostiek en behandeling van ziekten die wat
betreft hun oorzaak samenhangen met veroudering of in sterke mate worden beïnvloed door
veroudering
Demografie = studie van de omvang, structuur en de spreiding van de bevolking en hoe de bevolking
in de tijd verandert door geboorten en sterfte
Wat zijn ouderen?
Meestal pensioenleeftijd, maar soms ook 55+
Vergrijzing = aandeel ouderen (65+) neemt toe in de totale bevolking
Dubbele vergrijzing = binnen het deel 65+ neemt het deel 80+ toe
Oorzaken vergrijzing:
- Levensverwachting neemt toe
- Babyboom
- Betere zorg
- Lagere geboortecijfer (afname vruchtbaarheid)
We worden absoluut gezien niet heel veel ouder, wel zijn er meer mensen die ouder worden
Vrouwen worden ouder, omdat…
- De leefwijze van mannen minder gezond is
- Mannen gevoeliger zijn voor afwijkingen op het X-chromosoom
- De geslachtshormonen van mannen een verhoogd cholesterolgehalte geeft
- Vrouwen eerder naar een arts of specialist stappen dan mannen
- Vrouwen verliezen minder belangrijke witte bloedcellen met het ouder worden dan mannen
Levensverwachting vrouwen: 83,3
Levensverwachting mannen: 80,2
Mannen leven korter, maar vrouwen leven 1,5 jaar korter in goede gezondheid
Mensen met een hoge opleiding leven gemiddeld 7 jaar langer dan mensen met een lage opleiding.
SES speelt zelfs een grotere rol dan geslacht
Grijze druk = de verhouding tussen het aantal 65+ en de potentiële beroepsbevolking.
Nu: vergrijzing → verhouding, dus grijze druk, wordt groter
Kosten in de zorg stijgen
,ICF-model
Drie perspectieven:
1. Anatomische eigenschappen
Stoornissen = afwijkingen in of verlies van functies
2. Menselijk handelen
Beperkingen = problemen bij het uitvoeren van een bepaalde functie
3. Deelname aan het maatschappelijk leven
Participatieprobleem
Beweegrichtlijn ouderen:
Spier- en botversterkende activiteiten in combinatie met balansoefeningen
150 minuten per week matig intensieve inspanning
Vragen bij Casus
Welke orgaanstelsels bestaan er?
Ademhalingsstelsel, verteringsstelsel, voortplantingsstelsel, urinestelsel, hormoonstelsel
Welke van deze orgaanstelsels zijn te beïnvloeden met Sport en Bewegen?
Ademhalingsstelsel
Waarom slikt meneer Mantou calciumtabletten en vitamine D? Hoe werkt calcium en vitamine D op
ons lichaam?
Calcium zorgt voor een hogere kalkdichtheid in de botten. Dit maakt de botten sterker. Dit helpt
breuken na een eventuele val te voorkomen. Meneer is immers minder mobiel en vallen is een groter
risico onder ouderen.
Door zijn beperkte mobiliteit komt meneer weinig buiten. Hierdoor heeft hij minder contact met
zonlicht, waardoor zijn lichaam minder vitamine D aanmaakt. Daarom krijgt hij dit in de vorm van een
supplement.
Verklaar waarom meneer Mantou deze lichaamshouding heeft. Welke spieren (groepen) zou je gaan
trainen om de houding te verbeteren? Geef één oefening waarbij meerdere spieren getraind worden
ter verbetering van de houding
Aangezien meneer beperkt mobiel is en veel zit, kan dit de lichaamshouding van meneer verklaren.
Bij het zitten, zit men vaak met de schouders naar voren gehangen.
Het is het beste om de schouderspiergroepen te gaan trainen om een rechte houding te krijgen.
Meneer kan beginnen met een zittende oefening waarbij hij een rechte rug heeft en een gewicht
naar zich toe moet trekken, bijv. horizontal row
Wat is artrose en hoe ontstaat het?
Artrose is gewrichtsslijtage. De kwaliteit van het kraakbeen in het gewricht gaat achteruit.
Er is nog geen oorzaak bekend voor artrose. Wel zijn er factoren die een rol spelen, namelijk
erfelijkheid, gewicht en geslacht (vaker bij vrouwen dan mannen).
Wat zijn de gevolgen van artrose op gewrichten en waar moet je in je beweegprogramma rekening
mee houden?
Het kraakbeen wordt dunner. Als het helemaal weg is, schuiven de botten over elkaar. Dit kan zorgen
voor een beperking van de bewegingsmogelijkheid.
Bestudeer zijn scores op de 6 MWT. Welke snelheid heeft hij gelopen? Hoe schat je zijn fitheid in?
Meneer heeft 0,78 m/s gelopen.
, De handknijpkracht was verminderd. Bereken zijn scores in % van de normwaarden en leg uit wat dit
betekent?
Links: 50% van de normwaarden en rechts: 61% van de normwaarden. Meneer komt dus 50% kracht
tekort in zijn linkerhand en 39% in zijn rechterhand.
Waaròm wordt de knie-extensiekracht gemeten?
Om iets te kunnen zeggen over de spierkracht van de cliënt en daarmee het loopvermogen van
meneer. Een betere knie-extensiekracht betekent ook een beter loopvermogen.
Waaròm wordt de handknijpkracht gemeten?
Om iets te kunnen zeggen over de spierkracht van de cliënt en de mate waarin hij/zij in staat is om
dingen vast te kunnen houden. Dit is belangrijk om te weten zodat duidelijk is of de cliënt nog in
staat is om zelfstandig te kunnen eten en drinken.
Hfd. 17.3 Medische basiskennis
17.3.1 inleiding
Veroudering betekent dat het lichaam geleidelijk minder vitaal begint te worden. Daling van
prestatievermogen (CLUSK) de prestaties van organen, ogen (staar), gehoor, gewrichten (artrose).
Aandoeningen zorgen voor een mindere kwaliteit van leven(Beperkingen in t dagelijkse leven).
Ranglijst van aandoeningen in Nederland (Beïnvloed door de prevalentie en duur van de ziekte
bepalen grotendeels de volgorde):
1. Coronaire hartziekten
2. Angststoornissen
3. Herseninfarct/bloeding
4. Depressie
5. COPD
6. Diabetes
7. Longkanker
8. Alcoholafhankelijkheid
9. Artrose
10. Dementie
17.3.2 bloedvaten
Bloedvaten zorgen voor bloedtoevoer. Gaat de conditie hier van achter uit? Dan is er een
verminderde bloedtoevoer en kan er in achterliggende weefsels een energiecrisis ontstaan. Is er
geen bloedtoevoer meer eindigt de energiecrisis en is er sprake van afsterving. Er wordt dan
gesproken van een infarct.
Een bloedvat verkeerd in gezonde toestand als de capaciteit van de aanvoerende slagader met alle
aftakkingen (haarvaten) en de afvoerende adertjes naar de hoofdader in toereikend zijn voor een
optimale stofwisseling.
Veroudering van bloedvaten is vooral in grote slagaders en hun vertakkingen. Komt door fysieke
belasting:
- Hoge bloeddruk weerstaan
- Hoge stroomsnelheid van t bloed
