2020-
2021
De kern van de
Administratieve Organisatie
(BIV 1) – Samenvatting
FINANCE & CONTROL – HOGESCHOOL UTRECHT – HOOFDFASE 1 –
JANUARI 2021
NICK HILDEBRAND
,Inhoudsopgave
13. Massaproductie: ChocBar bv.................................................................................................. 6
13.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................... 6
13.2 Attentiepunten en risico’s ................................................................................................ 7
13.3 Randvoorwaarden ............................................................................................................ 7
13.3.1 Functiescheiding ........................................................................................................... 7
13.3.2 Automatisering .............................................................................................................. 7
13.3.3 Begroting........................................................................................................................ 8
13.3.4 Richtlijnen en normen .................................................................................................. 8
13.4 Processen .......................................................................................................................... 8
13.4.1 Productieplanning ......................................................................................................... 8
13.4.2 Productieproces .......................................................................................................... 10
13.4.3 Nacalculatie ................................................................................................................. 10
13.5 Controles en analyses ................................................................................................... 11
13.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 11
13.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 11
13.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 12
13.6 Informatiebehoefte massaproductie ............................................................................ 12
13.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 12
13.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 12
13.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 12
13.7 Samenvattende schema’s contante verkopen ........................................................... 12
14. Stukproductie: C-bouw .......................................................................................................... 13
14.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 13
14.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 13
14.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 14
14.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 14
14.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 14
14.3.3 Begroting...................................................................................................................... 14
14.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 15
14.4 Processen ........................................................................................................................ 15
14.4.1 Verkoopproces ............................................................................................................ 15
14.4.2 Productievoorbereiding .............................................................................................. 16
14.4.3 Productieproces .......................................................................................................... 17
14.4.4 Meer- en minderwerk ................................................................................................. 18
14.4.5 Projectbeheersing en nacalculatie ........................................................................... 18
1
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 14.5 Controles en analyses ................................................................................................... 18
14.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 18
14.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 19
14.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 19
14.6 Informatiebehoefte stukproductie ................................................................................. 19
14.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 19
14.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 19
14.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 20
14.7 Samenvattende schema’s stukproductie .................................................................... 20
15. Bedrijven met doorstroming van goederen die eigendom zijn van het bedrijf: Smiley’s
eetcafé – Géén belangrijke tentamenstof!!! .................................................................................... 21
15.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 21
15.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 21
15.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 22
15.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 22
15.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 22
15.3.3 Begroting...................................................................................................................... 22
15.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 22
15.4 Processen ........................................................................................................................ 23
15.4.1 Opnemen en gereedmaken van een bestelling ..................................................... 23
15.4.2 Afrekenen .................................................................................................................... 23
15.4.3 Voorraad ...................................................................................................................... 23
15.4.4 Bereiden maaltijden.................................................................................................... 23
15.5 Controles en analyses ................................................................................................... 23
15.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 24
15.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 24
15.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 24
15.6 Informatiebehoefte dienstverlening doorstroming eigen goederen ......................... 24
15.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 24
15.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 24
15.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 24
15.7 Samenvattende schema’s dienstverlening doorstroming eigen goederen ............ 25
16. Bedrijven met doorstroming van goederen van derden: Vakgarage Kleinman ............. 26
16.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 26
16.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 26
16.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 26
2
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 16.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 26
16.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 27
16.3.3 Begroting...................................................................................................................... 27
16.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 27
16.4 Processen ........................................................................................................................ 27
16.4.1 Orderontvangst en planning ...................................................................................... 27
16.4.2 Uitvoering ..................................................................................................................... 27
16.4.3 Facturering .................................................................................................................. 28
16.5 Controles en analyses ................................................................................................... 28
16.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 28
16.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 29
16.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 29
16.6 Informatiebehoefte dienstverlening doorstroming goederen van derden ............... 29
16.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 29
16.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 29
16.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 29
16.7 Samenvattende schema’s dienstverlening doorstroming goederen van derden .. 29
17. Bedrijven die via vaste verbindingen bepaalde diensten, energie of stoffen leveren:
TeleFour .............................................................................................................................................. 30
17.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 30
17.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 30
17.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 30
17.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 30
17.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 31
17.3.3 Begroting...................................................................................................................... 31
17.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 31
17.4 Processen ........................................................................................................................ 31
17.4.1 Tarieven ....................................................................................................................... 31
17.4.2 Contract........................................................................................................................ 32
17.4.3 Gebruik/Verbruik registreren ..................................................................................... 32
17.4.4 Facturering en incasso .............................................................................................. 32
17.5 Controles en analyses ................................................................................................... 32
17.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 32
17.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 33
17.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 33
17.6 Informatiebehoefte dienstverlening via vaste verbindingen ..................................... 33
3
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 17.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 33
17.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 33
17.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 33
17.7 Samenvattende schema’s dienstverlening via vaste verbindingen......................... 34
19. Bedrijven die capaciteit met specifieke reservering beschikbaar stellen:
SaturnusHotels ................................................................................................................................... 35
19.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 35
19.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 35
19.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 35
19.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 36
19.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 36
19.3.3 Begroting...................................................................................................................... 36
19.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 36
19.4 Processen ........................................................................................................................ 36
19.4.1 Vastleggen capaciteit ................................................................................................. 37
19.4.2 Vaststellen tarieven .................................................................................................... 37
19.4.3 Het reserveren ............................................................................................................ 37
19.4.4 Ontvangst en vertrek van de gast en leegstandscontrole .................................... 39
19.5 Controles en analyses ................................................................................................... 39
19.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 39
19.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 39
19.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 39
19.6 Informatiebehoefte beschikbaar stellen capaciteit met specifieke reservering ..... 40
19.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 40
19.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 40
19.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 40
19.7 Samenvattende schema’s beschikbaar stellen capaciteit met specifieke
reservering....................................................................................................................................... 40
20. Bedrijven die capaciteit zonder specifieke reservering beschikbaar stellen: pretpark . 41
20.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 41
20.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 41
20.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 42
20.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 42
20.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 42
20.3.3 Begroting...................................................................................................................... 42
20.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 42
4
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 20.4 Processen ........................................................................................................................ 42
20.4.1 Verkoop ........................................................................................................................ 43
20.4.2 Toegangscontrole ....................................................................................................... 43
20.5 Controles en analyses ................................................................................................... 43
20.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 43
20.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 43
20.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 43
20.6 Informatiebehoefte toegang zonder specifieke reservering ..................................... 43
20.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 44
20.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 44
20.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 44
20.7 Samenvattende schema’s toegang zonder specifieke reservering......................... 44
21. Bedrijven in de categorie ‘overige dienstverlening’: Accountantskantoor Check(t)Zeker
45
21.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 45
21.2 Attentiepunten ................................................................................................................. 45
21.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 45
21.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 45
21.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 46
21.3.3 Begroting...................................................................................................................... 46
21.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 46
21.4 Processen ........................................................................................................................ 46
21.4.1 Personeelsproces ....................................................................................................... 46
21.5 Controles en analyses ................................................................................................... 47
21.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 47
21.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 48
21.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 48
21.6 Informatiebehoefte van het accountantskantoor ........................................................ 48
21.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 48
21.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 48
21.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 48
21.7 Samenvattende schema’s voor het accountantskantoor .......................................... 49
5
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 13. Massaproductie: ChocBar bv
In dit hoofdstuk gaat het over de productiebedrijven. Productiebedrijven verschillen van de
handelsbedrijven uit de vorige hoofdstukken, omdat bij een productiebedrijf de producten die
het bedrijf verlaten anders zijn dan de producten die naar binnen zijn gekomen. Er is dus
sprake van een omzettingsproces. Dit hoofdstuk gaat alleen over de massaproductie.
Stukproductie is in hoofdstuk 14 te vinden.
13.1 Typologie en steunpunten
Bij een productiebedrijf zijn de producten die het bedrijf verlaten
anders dan de producten die eerder binnen zijn gekomen. Dit komt
dus door het zogenaamde omzettingsproces. In figuur 13.1 is het
omzettingsproces schematisch weergegeven.
ChocBar is een bedrijf met massaproductie en maakt standaardproducten. Dit heeft tot
gevolg dat bij ChocBar van tevoren precies bekend is hoeveel ingrediënten en uren nodig
zijn om de producten te maken; er is een
vast recept. Daarnaast zijn ook de kosten
van de grondstoffen en uren bekend,
waardoor er een standaardkostprijs
berekend kan worden.
De waardekringloop, bij bedrijven met
massaproductie, heeft duidelijke
overeenkomsten met een handelsbedrijf,
echter zijn er alleen een aantal extra posten
toegevoegd. Zie figuur 13.2!
Naast de massaproductie bestaat er ook stukproductie. Bij stukproductie wordt er per keer
een uniek product gemaakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bouwbedrijven of de productie van
een auto. In het volgende hoofdstuk wordt er verder ingegaan op deze soort bedrijven.
Het verschil tussen massaproductie en stukproductie is wel belangrijk. Het essentiële
verschil is namelijk dat bij massaproductie sprake is van harde productienormen en bij
stukproductie niet. Een ander verschil is dat bedrijven met massaproductie een
standaardkostprijs kennen en de kostprijs voor elk exemplaar gelijk is. Bij bedrijven met
stukproductie kan er niet gesproken worden over een standaardkostprijs en zal de kostprijs
voor elk project/product verschillen. Daarnaast kan bij stukproductie voldaan worden aan de
specifieke wensen van de klant. Bij massaproductie kan dit dan weer niet.
Sinds de komst van de automatisering is er al veel meer mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld
aan een eigen afbeelding op een bankpas. De bankpas is een typisch voorbeeld van
massaproductie, maar elk pasje is uniek. Daarom wordt dit ook wel mass customization
genoemd. Specifiek op wensen van de klant, maar dit valt toch onder massaproductie: er zijn
harde normen. De truc hierbij ligt in het werken met modules. Een module is een soort
Legoblokje dat gebruikt kan worden in verschillende eindproducten.
De steunpunten voor de administratie binnen het massaproductiebedrijf zijn:
• Verbanden in de geld- en goederenbeweging;
• Standaardkostprijs;
• Nacalculatie;
• Inventarisatie.
6
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
,Een aantal processen binnen een massaproductiebedrijf is gelijk aan het handelsbedrijf.
Denk aan het inkoop- en het verkoopproces. Bij inkoop gaat het dan om grondstoffen en
geen handelsproducten, maar de processtappen en de belangrijke punten zijn gelijk aan de
punten in hoofdstuk 9. Dit geldt eveneens voor de verkoop; gelijk aan de punten in hoofdstuk
11, alleen betreft het dan geen handelsgoederen, maar zelfgeproduceerde goederen. In het
vervolg zal dus alleen ingegaan worden op de onderwerpen die specifiek zijn voor het
massaproductiebedrijf.
13.2 Attentiepunten en risico’s
De attentiepunten die genoemd zijn in de
hoofdstukken 9, 10 en 11 kunnen ook gelden voor het
massaproductiebedrijf. Daarnaast zijn er nog extra
attentiepunten die specifiek samenhangen met het
productieproces zelf. Zie hiervoor tabel 13.1.
In de tabel is te zien dat de attentiepunten gericht zijn op het risico dat de productie (en
daarmee ook de verkoop) onvolledig verantwoord wordt. Daarnaast zijn de termen afval en
uitval hier erg belangrijk!
13.3 Randvoorwaarden
De randvoorwaarden bestaan ook hier weer uit:
• Functiescheiding;
• Automatisering;
• Begroting;
• Richtlijnen.
13.3.1 Functiescheiding
Het massaproductiebedrijf stelt specifieke eisen aan de functiescheiding. In de ideale situatie
kent het massaproductiebedrijf de volgende afdelingen:
• Inkoop;
• Magazijn grondstoffen;
• Bedrijfsbureau (‘Regelt’ de productie. Belangrijkste taken zijn het opstellen van de
standaardkostprijs, het verzorgen van de productieplanning en de voortgangscontrole
op de productie);
• Productie;
• Magazijn gereed product;
• Administratie (Belangrijkste taak is de nacalculatie).
13.3.2 Automatisering
De productie stelt aanvullende eisen aan de automatisering als de machines in het
productieproces direct gekoppeld zijn aan het ERP-systeem. De verbindingen, interfaces,
tussen de productieprocessen en het ERP-systeem vragen aandacht. Deze interfaces zullen
goed getest en beveiligd moeten zijn door een wachtwoord. Zo kunnen er geen
ongeoorloofde wijzigingen aangebracht worden.
7
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 13.3.3 Begroting
De opzet van het
begrotingsproces lijkt op dat van
het handelsbedrijf. Zie figuur
13.3.
Het grootste verschil is dat er
tussen de verkoop- en inkoopbegroting de productiebegroting geplaatst is. Dit is natuurlijk
logisch, want de producten zullen eerst geproduceerd dienen te worden. Toch vraagt een
specifiek punt aandacht bij het opstellen van de begroting van massaproductiebedrijven.
Waar het bij het productieproces om draait is het produceren van de juiste producten en de
efficiency van het productieproces. Met dit laatste wordt een verband bedoeld tussen de
grondstoffen, mensuren en machine-uren die het productieproces ingaan en het product of
de producten die eruit komen. Voordat de productie begint, is het daarom ook noodzakelijk
dat er een standaardkostprijs is opgesteld.
Als bekend is welk(e) product(en) er geproduceerd gaan worden en de producten door de
ontwerpafdeling zijn ontworpen, kan de standaardkostprijs berekend worden. Deze bestaat
uit een hoeveelheid- en een prijscomponent:
Standaardkostprijs = P * Q
De hoeveelheidscomponent geeft aan hoeveel van de diverse productiemiddelen in
aantallen of gewichten benodigd is. Dit betreft grond- en hulpstoffen, mensuren en machine-
uren. Eigenlijk zegt de standaardkostprijs dus hoeveel het mag kosten om het product te
produceren. Of dit daadwerkelijk gaat lukken, zal blijken in de toekomst. Er kan dus ook wel
gezegd worden dat de standaardkostprijs normatief is.
13.3.4 Richtlijnen en normen
De belangrijkste norm is de standaardkostprijs.
Daarnaast zullen er richtlijnen zijn met betrekking tot
de registratie van de gegevens van de productie en
hoe om te gaan met afval en uitval.
13.4 Processen
Zie het globaal processchema van de
massaproductie in figuur 13.4!
Er wordt alleen ingegaan op de processen die
specifiek zijn voor het massaproductiebedrijf, in
vergelijking tot het handelsbedrijf!
13.4.1 Productieplanning
Voordat de productie van start kan gaan, zal er eerst
iemand moeten vaststellen welke producten er
gemaakt gaan worden en hoeveel: de
productieplanning.
8
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, De productieplanning hangt van veel factoren af. Primair betreft dit de voorraad gereed
product en de verwachte verkoop. Dit wordt echter lastiger als de beschikbaarheid van
machines en mensen een rol speelt. Hier wordt verder niet op ingegaan in het kader van de
AO.
Een belangrijk vraagstuk binnen de AO is welke afdeling bepaalde activiteiten uitvoert en wie
hierbij welke bevoegdheden heeft. Hierbij zijn functiescheidingen erg van belang. De
werkzaamheden voor de productieplanning in een productiebedrijf wordt uitgevoerd door het
Bedrijfsbureau. Deze afdeling is vooral actief aan de voorkant van het productieproces en
zij zorgt voor de productieplanning en de concrete werkuitgifte aan de productieafdelingen.
Deze afdeling regelt als het ware de productie en zij betreft een beschikkende functie. Het
bedrijfsbureau is intern beschikkend. Daarnaast heeft het bedrijfsbureau ook de taak om te
controleren of het productieproces volgens de planning verloopt. Dit heet de
voortgangscontrole.
Als men kijkt naar welke stappen er in de productieplanning allemaal te onderscheiden zijn,
komt men op de volgende:
1. Productieontwerp;
2. Calculatie (door het Bedrijfsbureau);
3. Planning;
4. Werkvoorbereiding.
Productieontwerp
• Programmatuur (bijvoorbeeld in 3D);
• Stuklijsten;
o Materiaalbenodigdheden.
• Bewerkingslijsten;
o Benodigde machinebewerkingen.
• Arbeidsprocesanalyse.
o Benodigde arbeidsbewerkingen.
Calculatie (kostprijs, door Bedrijfsbureau)
• Stuklijst;
o Benodigde grondstoffen, materialen etc.
• Bewerkingslijst;
o Tijdsduur bewerkingen.
• Norm verbruiken;
o Massaproductie;
§ Sterke normen.
o Stukproductie.
§ Minder sterke normen (zwakke normen).
• Financiële voorcalculatie;
• Offertecalculatie.
Planning
• Grondstoffen- en materialenplanning;
o Materials Requirements Planning (MRP I).
• Bezettings- en capaciteitsplanning;
o Manufacturing Resource Planning (MRP II);
o Optimized Production Technology (OPT).
• Logistieke planning;
o Pullsystemen (produceren op bestelling);
o Pushsystemen (produceren op voorraad).
• Globale en detailplanning.
9
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
2021
De kern van de
Administratieve Organisatie
(BIV 1) – Samenvatting
FINANCE & CONTROL – HOGESCHOOL UTRECHT – HOOFDFASE 1 –
JANUARI 2021
NICK HILDEBRAND
,Inhoudsopgave
13. Massaproductie: ChocBar bv.................................................................................................. 6
13.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................... 6
13.2 Attentiepunten en risico’s ................................................................................................ 7
13.3 Randvoorwaarden ............................................................................................................ 7
13.3.1 Functiescheiding ........................................................................................................... 7
13.3.2 Automatisering .............................................................................................................. 7
13.3.3 Begroting........................................................................................................................ 8
13.3.4 Richtlijnen en normen .................................................................................................. 8
13.4 Processen .......................................................................................................................... 8
13.4.1 Productieplanning ......................................................................................................... 8
13.4.2 Productieproces .......................................................................................................... 10
13.4.3 Nacalculatie ................................................................................................................. 10
13.5 Controles en analyses ................................................................................................... 11
13.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 11
13.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 11
13.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 12
13.6 Informatiebehoefte massaproductie ............................................................................ 12
13.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 12
13.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 12
13.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 12
13.7 Samenvattende schema’s contante verkopen ........................................................... 12
14. Stukproductie: C-bouw .......................................................................................................... 13
14.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 13
14.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 13
14.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 14
14.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 14
14.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 14
14.3.3 Begroting...................................................................................................................... 14
14.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 15
14.4 Processen ........................................................................................................................ 15
14.4.1 Verkoopproces ............................................................................................................ 15
14.4.2 Productievoorbereiding .............................................................................................. 16
14.4.3 Productieproces .......................................................................................................... 17
14.4.4 Meer- en minderwerk ................................................................................................. 18
14.4.5 Projectbeheersing en nacalculatie ........................................................................... 18
1
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 14.5 Controles en analyses ................................................................................................... 18
14.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 18
14.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 19
14.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 19
14.6 Informatiebehoefte stukproductie ................................................................................. 19
14.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 19
14.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 19
14.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 20
14.7 Samenvattende schema’s stukproductie .................................................................... 20
15. Bedrijven met doorstroming van goederen die eigendom zijn van het bedrijf: Smiley’s
eetcafé – Géén belangrijke tentamenstof!!! .................................................................................... 21
15.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 21
15.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 21
15.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 22
15.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 22
15.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 22
15.3.3 Begroting...................................................................................................................... 22
15.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 22
15.4 Processen ........................................................................................................................ 23
15.4.1 Opnemen en gereedmaken van een bestelling ..................................................... 23
15.4.2 Afrekenen .................................................................................................................... 23
15.4.3 Voorraad ...................................................................................................................... 23
15.4.4 Bereiden maaltijden.................................................................................................... 23
15.5 Controles en analyses ................................................................................................... 23
15.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 24
15.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 24
15.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 24
15.6 Informatiebehoefte dienstverlening doorstroming eigen goederen ......................... 24
15.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 24
15.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 24
15.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 24
15.7 Samenvattende schema’s dienstverlening doorstroming eigen goederen ............ 25
16. Bedrijven met doorstroming van goederen van derden: Vakgarage Kleinman ............. 26
16.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 26
16.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 26
16.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 26
2
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 16.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 26
16.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 27
16.3.3 Begroting...................................................................................................................... 27
16.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 27
16.4 Processen ........................................................................................................................ 27
16.4.1 Orderontvangst en planning ...................................................................................... 27
16.4.2 Uitvoering ..................................................................................................................... 27
16.4.3 Facturering .................................................................................................................. 28
16.5 Controles en analyses ................................................................................................... 28
16.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 28
16.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 29
16.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 29
16.6 Informatiebehoefte dienstverlening doorstroming goederen van derden ............... 29
16.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 29
16.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 29
16.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 29
16.7 Samenvattende schema’s dienstverlening doorstroming goederen van derden .. 29
17. Bedrijven die via vaste verbindingen bepaalde diensten, energie of stoffen leveren:
TeleFour .............................................................................................................................................. 30
17.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 30
17.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 30
17.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 30
17.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 30
17.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 31
17.3.3 Begroting...................................................................................................................... 31
17.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 31
17.4 Processen ........................................................................................................................ 31
17.4.1 Tarieven ....................................................................................................................... 31
17.4.2 Contract........................................................................................................................ 32
17.4.3 Gebruik/Verbruik registreren ..................................................................................... 32
17.4.4 Facturering en incasso .............................................................................................. 32
17.5 Controles en analyses ................................................................................................... 32
17.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 32
17.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 33
17.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 33
17.6 Informatiebehoefte dienstverlening via vaste verbindingen ..................................... 33
3
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 17.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 33
17.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 33
17.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 33
17.7 Samenvattende schema’s dienstverlening via vaste verbindingen......................... 34
19. Bedrijven die capaciteit met specifieke reservering beschikbaar stellen:
SaturnusHotels ................................................................................................................................... 35
19.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 35
19.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 35
19.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 35
19.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 36
19.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 36
19.3.3 Begroting...................................................................................................................... 36
19.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 36
19.4 Processen ........................................................................................................................ 36
19.4.1 Vastleggen capaciteit ................................................................................................. 37
19.4.2 Vaststellen tarieven .................................................................................................... 37
19.4.3 Het reserveren ............................................................................................................ 37
19.4.4 Ontvangst en vertrek van de gast en leegstandscontrole .................................... 39
19.5 Controles en analyses ................................................................................................... 39
19.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 39
19.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 39
19.5.3 Detailcontroles ............................................................................................................ 39
19.6 Informatiebehoefte beschikbaar stellen capaciteit met specifieke reservering ..... 40
19.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 40
19.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 40
19.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 40
19.7 Samenvattende schema’s beschikbaar stellen capaciteit met specifieke
reservering....................................................................................................................................... 40
20. Bedrijven die capaciteit zonder specifieke reservering beschikbaar stellen: pretpark . 41
20.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 41
20.2 Attentiepunten en risico’s .............................................................................................. 41
20.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 42
20.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 42
20.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 42
20.3.3 Begroting...................................................................................................................... 42
20.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 42
4
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 20.4 Processen ........................................................................................................................ 42
20.4.1 Verkoop ........................................................................................................................ 43
20.4.2 Toegangscontrole ....................................................................................................... 43
20.5 Controles en analyses ................................................................................................... 43
20.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 43
20.5.2 Cijferbeoordeling......................................................................................................... 43
20.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 43
20.6 Informatiebehoefte toegang zonder specifieke reservering ..................................... 43
20.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 44
20.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 44
20.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 44
20.7 Samenvattende schema’s toegang zonder specifieke reservering......................... 44
21. Bedrijven in de categorie ‘overige dienstverlening’: Accountantskantoor Check(t)Zeker
45
21.1 Typologie en steunpunten ............................................................................................. 45
21.2 Attentiepunten ................................................................................................................. 45
21.3 Randvoorwaarden .......................................................................................................... 45
21.3.1 Functiescheiding ......................................................................................................... 45
21.3.2 Automatisering ............................................................................................................ 46
21.3.3 Begroting...................................................................................................................... 46
21.3.4 Richtlijnen en normen ................................................................................................ 46
21.4 Processen ........................................................................................................................ 46
21.4.1 Personeelsproces ....................................................................................................... 46
21.5 Controles en analyses ................................................................................................... 47
21.5.1 Verbandscontroles ..................................................................................................... 47
21.5.2 Cijferbeoordelingen .................................................................................................... 48
21.5.3 Detailcontrole .............................................................................................................. 48
21.6 Informatiebehoefte van het accountantskantoor ........................................................ 48
21.6.1 Strategische informatiebehoefte............................................................................... 48
21.6.2 Tactische informatiebehoefte .................................................................................... 48
21.6.3 Operationele informatiebehoefte .............................................................................. 48
21.7 Samenvattende schema’s voor het accountantskantoor .......................................... 49
5
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 13. Massaproductie: ChocBar bv
In dit hoofdstuk gaat het over de productiebedrijven. Productiebedrijven verschillen van de
handelsbedrijven uit de vorige hoofdstukken, omdat bij een productiebedrijf de producten die
het bedrijf verlaten anders zijn dan de producten die naar binnen zijn gekomen. Er is dus
sprake van een omzettingsproces. Dit hoofdstuk gaat alleen over de massaproductie.
Stukproductie is in hoofdstuk 14 te vinden.
13.1 Typologie en steunpunten
Bij een productiebedrijf zijn de producten die het bedrijf verlaten
anders dan de producten die eerder binnen zijn gekomen. Dit komt
dus door het zogenaamde omzettingsproces. In figuur 13.1 is het
omzettingsproces schematisch weergegeven.
ChocBar is een bedrijf met massaproductie en maakt standaardproducten. Dit heeft tot
gevolg dat bij ChocBar van tevoren precies bekend is hoeveel ingrediënten en uren nodig
zijn om de producten te maken; er is een
vast recept. Daarnaast zijn ook de kosten
van de grondstoffen en uren bekend,
waardoor er een standaardkostprijs
berekend kan worden.
De waardekringloop, bij bedrijven met
massaproductie, heeft duidelijke
overeenkomsten met een handelsbedrijf,
echter zijn er alleen een aantal extra posten
toegevoegd. Zie figuur 13.2!
Naast de massaproductie bestaat er ook stukproductie. Bij stukproductie wordt er per keer
een uniek product gemaakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bouwbedrijven of de productie van
een auto. In het volgende hoofdstuk wordt er verder ingegaan op deze soort bedrijven.
Het verschil tussen massaproductie en stukproductie is wel belangrijk. Het essentiële
verschil is namelijk dat bij massaproductie sprake is van harde productienormen en bij
stukproductie niet. Een ander verschil is dat bedrijven met massaproductie een
standaardkostprijs kennen en de kostprijs voor elk exemplaar gelijk is. Bij bedrijven met
stukproductie kan er niet gesproken worden over een standaardkostprijs en zal de kostprijs
voor elk project/product verschillen. Daarnaast kan bij stukproductie voldaan worden aan de
specifieke wensen van de klant. Bij massaproductie kan dit dan weer niet.
Sinds de komst van de automatisering is er al veel meer mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld
aan een eigen afbeelding op een bankpas. De bankpas is een typisch voorbeeld van
massaproductie, maar elk pasje is uniek. Daarom wordt dit ook wel mass customization
genoemd. Specifiek op wensen van de klant, maar dit valt toch onder massaproductie: er zijn
harde normen. De truc hierbij ligt in het werken met modules. Een module is een soort
Legoblokje dat gebruikt kan worden in verschillende eindproducten.
De steunpunten voor de administratie binnen het massaproductiebedrijf zijn:
• Verbanden in de geld- en goederenbeweging;
• Standaardkostprijs;
• Nacalculatie;
• Inventarisatie.
6
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
,Een aantal processen binnen een massaproductiebedrijf is gelijk aan het handelsbedrijf.
Denk aan het inkoop- en het verkoopproces. Bij inkoop gaat het dan om grondstoffen en
geen handelsproducten, maar de processtappen en de belangrijke punten zijn gelijk aan de
punten in hoofdstuk 9. Dit geldt eveneens voor de verkoop; gelijk aan de punten in hoofdstuk
11, alleen betreft het dan geen handelsgoederen, maar zelfgeproduceerde goederen. In het
vervolg zal dus alleen ingegaan worden op de onderwerpen die specifiek zijn voor het
massaproductiebedrijf.
13.2 Attentiepunten en risico’s
De attentiepunten die genoemd zijn in de
hoofdstukken 9, 10 en 11 kunnen ook gelden voor het
massaproductiebedrijf. Daarnaast zijn er nog extra
attentiepunten die specifiek samenhangen met het
productieproces zelf. Zie hiervoor tabel 13.1.
In de tabel is te zien dat de attentiepunten gericht zijn op het risico dat de productie (en
daarmee ook de verkoop) onvolledig verantwoord wordt. Daarnaast zijn de termen afval en
uitval hier erg belangrijk!
13.3 Randvoorwaarden
De randvoorwaarden bestaan ook hier weer uit:
• Functiescheiding;
• Automatisering;
• Begroting;
• Richtlijnen.
13.3.1 Functiescheiding
Het massaproductiebedrijf stelt specifieke eisen aan de functiescheiding. In de ideale situatie
kent het massaproductiebedrijf de volgende afdelingen:
• Inkoop;
• Magazijn grondstoffen;
• Bedrijfsbureau (‘Regelt’ de productie. Belangrijkste taken zijn het opstellen van de
standaardkostprijs, het verzorgen van de productieplanning en de voortgangscontrole
op de productie);
• Productie;
• Magazijn gereed product;
• Administratie (Belangrijkste taak is de nacalculatie).
13.3.2 Automatisering
De productie stelt aanvullende eisen aan de automatisering als de machines in het
productieproces direct gekoppeld zijn aan het ERP-systeem. De verbindingen, interfaces,
tussen de productieprocessen en het ERP-systeem vragen aandacht. Deze interfaces zullen
goed getest en beveiligd moeten zijn door een wachtwoord. Zo kunnen er geen
ongeoorloofde wijzigingen aangebracht worden.
7
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, 13.3.3 Begroting
De opzet van het
begrotingsproces lijkt op dat van
het handelsbedrijf. Zie figuur
13.3.
Het grootste verschil is dat er
tussen de verkoop- en inkoopbegroting de productiebegroting geplaatst is. Dit is natuurlijk
logisch, want de producten zullen eerst geproduceerd dienen te worden. Toch vraagt een
specifiek punt aandacht bij het opstellen van de begroting van massaproductiebedrijven.
Waar het bij het productieproces om draait is het produceren van de juiste producten en de
efficiency van het productieproces. Met dit laatste wordt een verband bedoeld tussen de
grondstoffen, mensuren en machine-uren die het productieproces ingaan en het product of
de producten die eruit komen. Voordat de productie begint, is het daarom ook noodzakelijk
dat er een standaardkostprijs is opgesteld.
Als bekend is welk(e) product(en) er geproduceerd gaan worden en de producten door de
ontwerpafdeling zijn ontworpen, kan de standaardkostprijs berekend worden. Deze bestaat
uit een hoeveelheid- en een prijscomponent:
Standaardkostprijs = P * Q
De hoeveelheidscomponent geeft aan hoeveel van de diverse productiemiddelen in
aantallen of gewichten benodigd is. Dit betreft grond- en hulpstoffen, mensuren en machine-
uren. Eigenlijk zegt de standaardkostprijs dus hoeveel het mag kosten om het product te
produceren. Of dit daadwerkelijk gaat lukken, zal blijken in de toekomst. Er kan dus ook wel
gezegd worden dat de standaardkostprijs normatief is.
13.3.4 Richtlijnen en normen
De belangrijkste norm is de standaardkostprijs.
Daarnaast zullen er richtlijnen zijn met betrekking tot
de registratie van de gegevens van de productie en
hoe om te gaan met afval en uitval.
13.4 Processen
Zie het globaal processchema van de
massaproductie in figuur 13.4!
Er wordt alleen ingegaan op de processen die
specifiek zijn voor het massaproductiebedrijf, in
vergelijking tot het handelsbedrijf!
13.4.1 Productieplanning
Voordat de productie van start kan gaan, zal er eerst
iemand moeten vaststellen welke producten er
gemaakt gaan worden en hoeveel: de
productieplanning.
8
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
, De productieplanning hangt van veel factoren af. Primair betreft dit de voorraad gereed
product en de verwachte verkoop. Dit wordt echter lastiger als de beschikbaarheid van
machines en mensen een rol speelt. Hier wordt verder niet op ingegaan in het kader van de
AO.
Een belangrijk vraagstuk binnen de AO is welke afdeling bepaalde activiteiten uitvoert en wie
hierbij welke bevoegdheden heeft. Hierbij zijn functiescheidingen erg van belang. De
werkzaamheden voor de productieplanning in een productiebedrijf wordt uitgevoerd door het
Bedrijfsbureau. Deze afdeling is vooral actief aan de voorkant van het productieproces en
zij zorgt voor de productieplanning en de concrete werkuitgifte aan de productieafdelingen.
Deze afdeling regelt als het ware de productie en zij betreft een beschikkende functie. Het
bedrijfsbureau is intern beschikkend. Daarnaast heeft het bedrijfsbureau ook de taak om te
controleren of het productieproces volgens de planning verloopt. Dit heet de
voortgangscontrole.
Als men kijkt naar welke stappen er in de productieplanning allemaal te onderscheiden zijn,
komt men op de volgende:
1. Productieontwerp;
2. Calculatie (door het Bedrijfsbureau);
3. Planning;
4. Werkvoorbereiding.
Productieontwerp
• Programmatuur (bijvoorbeeld in 3D);
• Stuklijsten;
o Materiaalbenodigdheden.
• Bewerkingslijsten;
o Benodigde machinebewerkingen.
• Arbeidsprocesanalyse.
o Benodigde arbeidsbewerkingen.
Calculatie (kostprijs, door Bedrijfsbureau)
• Stuklijst;
o Benodigde grondstoffen, materialen etc.
• Bewerkingslijst;
o Tijdsduur bewerkingen.
• Norm verbruiken;
o Massaproductie;
§ Sterke normen.
o Stukproductie.
§ Minder sterke normen (zwakke normen).
• Financiële voorcalculatie;
• Offertecalculatie.
Planning
• Grondstoffen- en materialenplanning;
o Materials Requirements Planning (MRP I).
• Bezettings- en capaciteitsplanning;
o Manufacturing Resource Planning (MRP II);
o Optimized Production Technology (OPT).
• Logistieke planning;
o Pullsystemen (produceren op bestelling);
o Pushsystemen (produceren op voorraad).
• Globale en detailplanning.
9
De kern van de Administratieve Organisatie (AIS Procesmanagement) - Samenvatting
