Inhoudsopgave
1. Voedingsgedrag, -problematiek en aandachtspunten bij ouderen .......................................... 2
2. Fysieke veroudering en de veranderende voedingsbehoefte .................................................. 3
Anatomische veranderingen .................................................................................................... 3
Fysiologische veranderingen................................................................................................... 3
Zintuigen ................................................................................................................................. 4
Metabole veranderingen .......................................................................................................... 4
Aandachtspunten ..................................................................................................................... 5
3. Onderwerpen vragenlijst en uitvoering onderzoek ................................................................ 5
4. Analyse onderzoek ................................................................................................................. 6
Onderzoeksgroep .................................................................................................................... 6
Voeding en multivitaminen ..................................................................................................... 6
Fysieke activiteit ..................................................................................................................... 7
Veranderingen ......................................................................................................................... 7
5. Voorbeelddagmenu ................................................................................................................ 8
Literatuur .................................................................................................................................. 10
Bijlage A .................................................................................................................................. 12
Vragenlijst voeding 65-plussers ............................................................................................... 12
1
, 1. Voedingsgedrag, -problematiek en aandachtspunten bij ouderen
Bij het ouder worden verandert niet alleen het lichaam, maar vaak ook het
voedingsgedrag. Lichamelijke veranderingen en eetgewoonten beïnvloeden elkaar wederzijds
(Thompson et al., 2020; Kenniscentrum Ondervoeding, z.d.). De veranderingen verlopen
geleidelijk en worden doorgaans merkbaar vanaf het 65e levensjaar (Thompson et al., 2020;
Zügül et al., 2023). In dit deel beschrijf ik voedingsgedrag en veel voorkomende
voedingsproblematiek bij ouderen.
Somatische, functionele, psychische en sociale factoren beïnvloeden voedingsgedrag
(Kenniscentrum Ondervoeding, z.d.). Op somatische factoren wordt in deel 2 ingegaan.
Functionele factoren, zoals verminderde mobiliteit en slechter zicht maken boodschappen
doen, etiketten lezen en koken lastiger (Zügül et al., 2023). Sociaal en psychisch gezien
kunnen eenzaamheid, verlies en verdriet de eetlust verminderen (Kenniscentrum
Ondervoeding, z.d.).
Als we kijken naar de voedingsinname, is te zien dat 70-plussers zich op sommige
vlakken beter aan de Schijf van Vijf houden dan jongere volwassenen en op andere vlakken
minder. Zo blijkt uit de Voedselconsumptiepeiling (VCP) van 2019-2021 dat ouderen vaker
dan jongere volwassenen de aanbevolen hoeveelheden groenten, aardappelen, noten, vis,
smeer- en bereidingsvetten uit de Schijf van Vijf halen (Stafleu et al., 2025). Ook nemen zij
minder suikerhoudende dranken en ongezonde snacks (CBS, 2024). Daarbij houden ouderen
zich vaker aan de richtlijnen voor alcoholconsumptie dan jongere volwassenen (RIVM, 2025).
Uit de VCP 2019-2021 blijkt verder dat ouderen iets minder zoute producten consumeren,
maar vaker zout toevoegen aan de maaltijd. Oudere vrouwen halen vaker de richtlijnen voor
fruit dan oudere mannen of jongere volwassenen. Ouderen halen echter minder vaak de
aanbevolen hoeveelheid zuivel (Stafleu et al., 2025).
Als specifiek naar voedingsstoffen wordt gekeken, blijkt uit de VCP dat 70-plussers
lage innames hebben van vitamine A, B2, B6, foliumzuur (alleen vrouwen) en vitamine C
(alleen mannen). Ook blijkt dat de meeste ouderen geen vitamine D suppleren (Stafleu et al.,
2025). Bij ouderen met functionele beperkingen zijn naast deze tekorten vaak ook een lagere
inname van eiwitten, calcium en magnesium en een lagere totale energie-inname te zien. Dit
komt overeen met onderzoek van Zügül et al. (2023) dat aantoont dat functionele beperkingen
negatieve invloed hebben op de energie-inname.
Hierboven beschreven factoren en daarmee samenhangende voedingsinname vergroten
de kans op bepaalde problemen bij ouderen. Bij 8,5% van de samenwonende 65-plussers is
sprake van ondervoeding, bij alleenwonende 65-plussers is dat zelfs 13,5% (Zügül et al.,
2023). Daarnaast heeft 5-29% van de thuiswonende ouderen Sarcopenie (afnemende
2
1. Voedingsgedrag, -problematiek en aandachtspunten bij ouderen .......................................... 2
2. Fysieke veroudering en de veranderende voedingsbehoefte .................................................. 3
Anatomische veranderingen .................................................................................................... 3
Fysiologische veranderingen................................................................................................... 3
Zintuigen ................................................................................................................................. 4
Metabole veranderingen .......................................................................................................... 4
Aandachtspunten ..................................................................................................................... 5
3. Onderwerpen vragenlijst en uitvoering onderzoek ................................................................ 5
4. Analyse onderzoek ................................................................................................................. 6
Onderzoeksgroep .................................................................................................................... 6
Voeding en multivitaminen ..................................................................................................... 6
Fysieke activiteit ..................................................................................................................... 7
Veranderingen ......................................................................................................................... 7
5. Voorbeelddagmenu ................................................................................................................ 8
Literatuur .................................................................................................................................. 10
Bijlage A .................................................................................................................................. 12
Vragenlijst voeding 65-plussers ............................................................................................... 12
1
, 1. Voedingsgedrag, -problematiek en aandachtspunten bij ouderen
Bij het ouder worden verandert niet alleen het lichaam, maar vaak ook het
voedingsgedrag. Lichamelijke veranderingen en eetgewoonten beïnvloeden elkaar wederzijds
(Thompson et al., 2020; Kenniscentrum Ondervoeding, z.d.). De veranderingen verlopen
geleidelijk en worden doorgaans merkbaar vanaf het 65e levensjaar (Thompson et al., 2020;
Zügül et al., 2023). In dit deel beschrijf ik voedingsgedrag en veel voorkomende
voedingsproblematiek bij ouderen.
Somatische, functionele, psychische en sociale factoren beïnvloeden voedingsgedrag
(Kenniscentrum Ondervoeding, z.d.). Op somatische factoren wordt in deel 2 ingegaan.
Functionele factoren, zoals verminderde mobiliteit en slechter zicht maken boodschappen
doen, etiketten lezen en koken lastiger (Zügül et al., 2023). Sociaal en psychisch gezien
kunnen eenzaamheid, verlies en verdriet de eetlust verminderen (Kenniscentrum
Ondervoeding, z.d.).
Als we kijken naar de voedingsinname, is te zien dat 70-plussers zich op sommige
vlakken beter aan de Schijf van Vijf houden dan jongere volwassenen en op andere vlakken
minder. Zo blijkt uit de Voedselconsumptiepeiling (VCP) van 2019-2021 dat ouderen vaker
dan jongere volwassenen de aanbevolen hoeveelheden groenten, aardappelen, noten, vis,
smeer- en bereidingsvetten uit de Schijf van Vijf halen (Stafleu et al., 2025). Ook nemen zij
minder suikerhoudende dranken en ongezonde snacks (CBS, 2024). Daarbij houden ouderen
zich vaker aan de richtlijnen voor alcoholconsumptie dan jongere volwassenen (RIVM, 2025).
Uit de VCP 2019-2021 blijkt verder dat ouderen iets minder zoute producten consumeren,
maar vaker zout toevoegen aan de maaltijd. Oudere vrouwen halen vaker de richtlijnen voor
fruit dan oudere mannen of jongere volwassenen. Ouderen halen echter minder vaak de
aanbevolen hoeveelheid zuivel (Stafleu et al., 2025).
Als specifiek naar voedingsstoffen wordt gekeken, blijkt uit de VCP dat 70-plussers
lage innames hebben van vitamine A, B2, B6, foliumzuur (alleen vrouwen) en vitamine C
(alleen mannen). Ook blijkt dat de meeste ouderen geen vitamine D suppleren (Stafleu et al.,
2025). Bij ouderen met functionele beperkingen zijn naast deze tekorten vaak ook een lagere
inname van eiwitten, calcium en magnesium en een lagere totale energie-inname te zien. Dit
komt overeen met onderzoek van Zügül et al. (2023) dat aantoont dat functionele beperkingen
negatieve invloed hebben op de energie-inname.
Hierboven beschreven factoren en daarmee samenhangende voedingsinname vergroten
de kans op bepaalde problemen bij ouderen. Bij 8,5% van de samenwonende 65-plussers is
sprake van ondervoeding, bij alleenwonende 65-plussers is dat zelfs 13,5% (Zügül et al.,
2023). Daarnaast heeft 5-29% van de thuiswonende ouderen Sarcopenie (afnemende
2
