Wekelijkse leerdoelen Criminalistiek en Forensisch DNA
Vragen week 1
1. Wat is criminalistiek?
Criminalistiek, een van de deelgebieden binnen de forensische wetenschap, richt zich op de
toepassing van wetenschappelijke methoden binnen strafrechtelijke onderzoeken. Deze
discipline wordt beheerst door de juridische normen voor toelaatbaar bewijs in het
strafprocesrecht.
Multidisciplinair wetenschappelijk vakgebied dat zich bezighoudt met het analyseren
/interpreteren van bewijs, ten dienste van de rechtspleging
Criminalistiek omvat een breed scala aan vakgebieden, zoals sporenanalyse, scheikunde
(bijvoorbeeld toxicologie), forensische DNA-analyse, onderzoek naar verboden stoffen en
brandrestenanalyse.
Het belangrijkste verschil tussen Criminologie en Criminalistiek is dat de eerste zich richt op
de studie van misdaad en de oorzaken ervan, terwijl de laatste zich richt op het onderzoeken
en oplossen van misdaden door middel van wetenschappelijke technieken.
2. Wat is forensisch onderzoek?
Forensisch onderzoek is het onderzoeken van sporen om vragen te beantwoorden in
strafzaken.
Het doel is om te achterhalen van wie biologisch sporenmateriaal afkomstig is, ten behoeve
van opsporing en vervolging. Dit onderzoek is een essentieel onderdeel van het strafrechtelijk
proces en wordt ingezet in alle fasen: opsporing, vervolging en berechting.
Het omvat een breed scala aan activiteiten, van het veiligstellen van sporen op de plaats delict
tot het analyseren van DNA in een laboratorium
Forensisch onderzoek is heel breed. Criminalistiek is eigenlijk een tak van forensisch
onderzoek.
3. Hoe onderzoeken politie en forensische experts een plaats delict en welke stappen worden
genomen om contaminatie te voorkomen?
Plaats delict onderzoeken
○ Het onderzoek volgt een 5-fasenmodel om een gestructureerde aanpak te waarborgen:
oriëntatiefase, voorbereidende fase, uitvoeringsfase, afrondingsfase, vastleggen van
resultaten.
▪ Oriëntatiefase: Eerste observatie van het PD zonder wijzigingen. Opstellen van
hypothesen en scenario’s.
o Je moet gaan inkaderen, want je kunt niet alles onderzoeken. Je bent
gebonden aan tijd, geld en middelen die je kunt inzetten.
▪ Voorbereidende fase: Ontwikkeling van een plan van aanpak met inachtneming van
FO-normen voor het verzamelen en behandelen van sporen.
o Wat voor deskundigen nodig?
o FO-normen zijn stappenplannen voor de forensische opsporing, in
samenspraak met NFI, voor zo hoog mogelijke kwaliteit
▪ Uitvoeringsfase: Uitvoeren van het plan, veiligstellen van sporen, continu bijstellen
van hypothesen en scenario’s.
▪ Afrondingsfase: Evalueren van de resultaten en rapporteren aan de leider van het
onderzoek.
o Als je te vroeg je onderzoek afrondt, kun je de daarna de PD moeilijk
herstellen.
▪ Vastleggen van resultaten: Opstellen van proces-verbaal met bevindingen, uitgevoerde
onderzoeken en veiliggestelde sporen.
o Rapporteren is belangrijk, want anders heeft het geen waarde als bewijs.
, ○Doelen: verdachten opsporen, gebeurtenissen reconstrueren, bijdragen aan bewijsvoeren,
uitsluiten van personen of scenario’s.
○ De selectie van sporen is afhankelijk van het doel van het onderzoek en er wordt een
balans gezocht tussen volledigheid en haalbaarheid. Niet alle sporen kunnen worden
veiliggesteld vanwege tijd- en kostenbeperkingen.
○ De onderzoeker probeert af te leiden welke handelingen zijn verricht tijdens het misdrijf
om te bepalen waar contactsporen te verwachten zijn.
○ Verschil sporen (bv vingerafdruk) en sporendrager (bv. klink waar vingerafdruk zit)
sporendragers kun je vaak verplaatsen, spoor zelf op PD zelf bemonsteren.
○ Verstorende factoren: het weer, hulpverlening (hulpverlening gaat boven
sporenonderzoek), tijdsbestek, contaminatie etc.
Maatregelen om contaminatie (vervuiling; direct, secondair, tertiair etc.) te voorkomen
○ Plek afzetten, beschermende kleding aan, gevonden sporen in aparte ruimtes, direct
contact beperken, niet hoesten, training die wordt gegeven etc.
○ Strenge protocollen: Alle laboratoriumhandelingen gebeuren volgens protocollen en
gevalideerde onderzoeksmethoden.
○ Chain of Custody: Er is een proces voor het veiligstellen, transporteren, onderzoeken en
opslaan van onderzoeksmateriaal (stukken van overtuiging) om de integriteit van het
materiaal te waarborgen. Dit proces moet eenduidig en achteraf aantoonbaar zijn.
▪ Belangrijk voor rechtmatigheid en betrouwbaarheid
o Rechtmatigheid: volgens de regels verkregen, verantwoordingsverplichting of
alles goed is verlopen.
o Betrouwbaarheid: niet gecontamineerd of gemanipuleerd
○ Uitvoerende onderzoekers krijgen alleen informatie die direct relevant is voor het
onderzoek om vooringenomenheid en tunnelvisie te voorkomen.
○ Minimale hoeveelheden lichaamsvloeistoffen kunnen ervoor zorgen dat het DNA-profiel
van het contactspoor niet meer is vast te stellen. Daarom moet de bemonstering onder
strenge condities gebeuren.
○ Eliminatie DNA-databank: Het NFI heeft een eliminatie DNA-databank met profielen van
medewerkers en bezoekers om bij een eventuele contaminatie te kunnen vaststellen of die
afkomstig kan zijn van medewerkers of bezoekers
Wetgeving
○ Artikel 125 Sv geeft de bevoegdheid om maatregelen te nemen tot bewaking of afsluiting
van de PD, zodat het onderzoek ongestoord kan plaatsvinden. De rechter of ambtenaar kan
bevelen dat niemand zich verwijdert of gebruik maakt van communicatievoorzieningen.
○ Artikel 151 Sv geeft de officier van justitie of de hulpofficier de bevoegdheid om plaatsen
te betreden voor een schouw
4. Welke strategieën en methoden worden gebruikt om sporen op een systematische manier veilig te
stellen en te analyseren?
Systematische aanpak
○ Het onderzoek volgt een 5-fasenmodel: oriëntatiefase, voorbereidende fase,
uitvoeringsfase, afrondingsfase, vastleggen van resultaten.
○ Het doel van het onderzoek bepaalt welke sporen worden veiliggesteld. Er wordt een
balans gezocht tussen volledigheid en haalbaarheid. Er wordt gezocht naar
persoonsidentificerende sporen (zoals DNA, vingerafdrukken) en niet-
persoonsidentificerende sporen (zoals schoensporen en vezels). Ook wordt er gezocht naar
biologische contactsporen.
Zoekmethoden:
○ Reconstructie van handelingen: om te bepalen waar sporen te vinden zijn.
○ Gebruik van lichtbronnen: om sporen te vinden die niet met het blote oog zichtbaar zijn.
Bemonstering:
, ○ Sporen worden zorgvuldig bemonsterd door ze uit te knippen, over te brengen op een
wattenstaafje, of met speciaal ontwikkelde tape. Dit gebeurt onder strenge condities.
○ Niet-verplaatsbare sporen worden op de PD zelf veiliggesteld.
Chain of Custody: Een belangrijk proces is de "chain of custody", waarbij het veiligstellen,
transporteren, onderzoeken en opslaan van onderzoeksmateriaal nauwkeurig wordt
gedocumenteerd om de integriteit van het materiaal te waarborgen.
Methoden voor het analyseren van sporen
○ Onderzoek naar biologische sporen: richt zich op lichaamsvloeistoffen (bloed, sperma,
speeksel) en biologische contactsporen.
○ Forensisch haaronderzoek: haarexperts vergelijken de uiterlijke kenmerken van
veiliggestelde haren met referentieharen van slachtoffers, verdachten en/of andere
betrokkenen. Ze beoordelen ook of de haren geschikt zijn voor DNA-onderzoek.
○ DNA-onderzoek: verkrijgen van een DNA-profiel uit biologische sporen. Het geïsoleerde
DNA wordt onderworpen aan vergelijkend onderzoek: DNA-profielen van sporen en
personen worden met elkaar vergeleken om te zien of er een "match" is.
○ Zeldzaamheid van een DNA-profiel: De bewijswaarde van een DNA-profiel wordt
bepaald door de zeldzaamheid ervan in de populatie.
○ Interpretatie: Er wordt geen absolute uitspraak gedaan over de herkomst van het spoor.
Een absolute uitspraak is alleen mogelijk als er geen match is.
○ Delictgerelateerdheid: De centrale vraag is of een spoor een relatie heeft met het misdrijf.
Dit is vooral belangrijk bij biologische contactsporen, waarbij indirecte overdracht
mogelijk is. Het resultaat van het onderzoek wordt beschouwd in de context van alle
informatie in de zaak.
○ Prestatiemeting: De prestaties van het PD-onderzoek worden gemeten aan de hand van
effectiviteit, efficiëntie en kwaliteit.
5. Wat zijn non-humane biologische sporen?
Non-humane biologische sporen zijn sporen die afkomstig zijn van andere levensvormen dan
de mens, zoals sporen van planten, dieren en bacteriën.
○ Maden, insecten, larven, etc.
▪ Hoe oud maden zijn, en dat kan wat zeggen over het tijdstip van overlijden.
▪ Al dan niet aanwezigheid van insecten kan ook wat zeggen over het al dan niet
verplaatsen van het lichaam.
6. Wat zijn humane biologische sporen?
Humane biologische sporen zijn sporen afkomstig van het menselijk lichaam.
Bv. bloed, sperma, speeksel, haren, huidcellen.
○ We kunnen ook steeds meer halen uit botten, nagels, tanden etc. daarmee is het boek
wat achterhaald, zegt dat we vooral met bloed, speeksel, haren wat kunnen.
7. Wat zijn andere voorbeelden van forensische sporen en welke bewijsvragen kunnen deze sporen
beantwoorden?
○ Schoensporen: Kunnen helpen bij het identificeren van de schoenen die een persoon droeg
op de plaats delict en kunnen de looprichting of aanwezigheid van een persoon op een
bepaalde plek aantonen
○ Vezels: Kunnen afkomstig zijn van kleding, tapijten of andere textielproducten en kunnen
de link tussen een verdachte, slachtoffer en de plaats delict aantonen
○ Werktuigsporen: Kunnen informatie verschaffen over het type gereedschap dat is gebruikt
bij een misdrijf, bijvoorbeeld inbraak of vernieling
○ Verfsporen: Kunnen afkomstig zijn van auto's, muren of andere geverfde objecten en
kunnen helpen bij het vaststellen van een link tussen personen, voertuigen en plaatsen
○ Digitale sporen: Dit zijn elektronische gegevens die zijn opgeslagen op computers,
telefoons of andere apparaten. Deze sporen kunnen informatie geven over communicatie,
locatie en activiteiten die gerelateerd zijn aan een misdrijf
▪ Bv. mobiel verbonden met een router
Vragen week 1
1. Wat is criminalistiek?
Criminalistiek, een van de deelgebieden binnen de forensische wetenschap, richt zich op de
toepassing van wetenschappelijke methoden binnen strafrechtelijke onderzoeken. Deze
discipline wordt beheerst door de juridische normen voor toelaatbaar bewijs in het
strafprocesrecht.
Multidisciplinair wetenschappelijk vakgebied dat zich bezighoudt met het analyseren
/interpreteren van bewijs, ten dienste van de rechtspleging
Criminalistiek omvat een breed scala aan vakgebieden, zoals sporenanalyse, scheikunde
(bijvoorbeeld toxicologie), forensische DNA-analyse, onderzoek naar verboden stoffen en
brandrestenanalyse.
Het belangrijkste verschil tussen Criminologie en Criminalistiek is dat de eerste zich richt op
de studie van misdaad en de oorzaken ervan, terwijl de laatste zich richt op het onderzoeken
en oplossen van misdaden door middel van wetenschappelijke technieken.
2. Wat is forensisch onderzoek?
Forensisch onderzoek is het onderzoeken van sporen om vragen te beantwoorden in
strafzaken.
Het doel is om te achterhalen van wie biologisch sporenmateriaal afkomstig is, ten behoeve
van opsporing en vervolging. Dit onderzoek is een essentieel onderdeel van het strafrechtelijk
proces en wordt ingezet in alle fasen: opsporing, vervolging en berechting.
Het omvat een breed scala aan activiteiten, van het veiligstellen van sporen op de plaats delict
tot het analyseren van DNA in een laboratorium
Forensisch onderzoek is heel breed. Criminalistiek is eigenlijk een tak van forensisch
onderzoek.
3. Hoe onderzoeken politie en forensische experts een plaats delict en welke stappen worden
genomen om contaminatie te voorkomen?
Plaats delict onderzoeken
○ Het onderzoek volgt een 5-fasenmodel om een gestructureerde aanpak te waarborgen:
oriëntatiefase, voorbereidende fase, uitvoeringsfase, afrondingsfase, vastleggen van
resultaten.
▪ Oriëntatiefase: Eerste observatie van het PD zonder wijzigingen. Opstellen van
hypothesen en scenario’s.
o Je moet gaan inkaderen, want je kunt niet alles onderzoeken. Je bent
gebonden aan tijd, geld en middelen die je kunt inzetten.
▪ Voorbereidende fase: Ontwikkeling van een plan van aanpak met inachtneming van
FO-normen voor het verzamelen en behandelen van sporen.
o Wat voor deskundigen nodig?
o FO-normen zijn stappenplannen voor de forensische opsporing, in
samenspraak met NFI, voor zo hoog mogelijke kwaliteit
▪ Uitvoeringsfase: Uitvoeren van het plan, veiligstellen van sporen, continu bijstellen
van hypothesen en scenario’s.
▪ Afrondingsfase: Evalueren van de resultaten en rapporteren aan de leider van het
onderzoek.
o Als je te vroeg je onderzoek afrondt, kun je de daarna de PD moeilijk
herstellen.
▪ Vastleggen van resultaten: Opstellen van proces-verbaal met bevindingen, uitgevoerde
onderzoeken en veiliggestelde sporen.
o Rapporteren is belangrijk, want anders heeft het geen waarde als bewijs.
, ○Doelen: verdachten opsporen, gebeurtenissen reconstrueren, bijdragen aan bewijsvoeren,
uitsluiten van personen of scenario’s.
○ De selectie van sporen is afhankelijk van het doel van het onderzoek en er wordt een
balans gezocht tussen volledigheid en haalbaarheid. Niet alle sporen kunnen worden
veiliggesteld vanwege tijd- en kostenbeperkingen.
○ De onderzoeker probeert af te leiden welke handelingen zijn verricht tijdens het misdrijf
om te bepalen waar contactsporen te verwachten zijn.
○ Verschil sporen (bv vingerafdruk) en sporendrager (bv. klink waar vingerafdruk zit)
sporendragers kun je vaak verplaatsen, spoor zelf op PD zelf bemonsteren.
○ Verstorende factoren: het weer, hulpverlening (hulpverlening gaat boven
sporenonderzoek), tijdsbestek, contaminatie etc.
Maatregelen om contaminatie (vervuiling; direct, secondair, tertiair etc.) te voorkomen
○ Plek afzetten, beschermende kleding aan, gevonden sporen in aparte ruimtes, direct
contact beperken, niet hoesten, training die wordt gegeven etc.
○ Strenge protocollen: Alle laboratoriumhandelingen gebeuren volgens protocollen en
gevalideerde onderzoeksmethoden.
○ Chain of Custody: Er is een proces voor het veiligstellen, transporteren, onderzoeken en
opslaan van onderzoeksmateriaal (stukken van overtuiging) om de integriteit van het
materiaal te waarborgen. Dit proces moet eenduidig en achteraf aantoonbaar zijn.
▪ Belangrijk voor rechtmatigheid en betrouwbaarheid
o Rechtmatigheid: volgens de regels verkregen, verantwoordingsverplichting of
alles goed is verlopen.
o Betrouwbaarheid: niet gecontamineerd of gemanipuleerd
○ Uitvoerende onderzoekers krijgen alleen informatie die direct relevant is voor het
onderzoek om vooringenomenheid en tunnelvisie te voorkomen.
○ Minimale hoeveelheden lichaamsvloeistoffen kunnen ervoor zorgen dat het DNA-profiel
van het contactspoor niet meer is vast te stellen. Daarom moet de bemonstering onder
strenge condities gebeuren.
○ Eliminatie DNA-databank: Het NFI heeft een eliminatie DNA-databank met profielen van
medewerkers en bezoekers om bij een eventuele contaminatie te kunnen vaststellen of die
afkomstig kan zijn van medewerkers of bezoekers
Wetgeving
○ Artikel 125 Sv geeft de bevoegdheid om maatregelen te nemen tot bewaking of afsluiting
van de PD, zodat het onderzoek ongestoord kan plaatsvinden. De rechter of ambtenaar kan
bevelen dat niemand zich verwijdert of gebruik maakt van communicatievoorzieningen.
○ Artikel 151 Sv geeft de officier van justitie of de hulpofficier de bevoegdheid om plaatsen
te betreden voor een schouw
4. Welke strategieën en methoden worden gebruikt om sporen op een systematische manier veilig te
stellen en te analyseren?
Systematische aanpak
○ Het onderzoek volgt een 5-fasenmodel: oriëntatiefase, voorbereidende fase,
uitvoeringsfase, afrondingsfase, vastleggen van resultaten.
○ Het doel van het onderzoek bepaalt welke sporen worden veiliggesteld. Er wordt een
balans gezocht tussen volledigheid en haalbaarheid. Er wordt gezocht naar
persoonsidentificerende sporen (zoals DNA, vingerafdrukken) en niet-
persoonsidentificerende sporen (zoals schoensporen en vezels). Ook wordt er gezocht naar
biologische contactsporen.
Zoekmethoden:
○ Reconstructie van handelingen: om te bepalen waar sporen te vinden zijn.
○ Gebruik van lichtbronnen: om sporen te vinden die niet met het blote oog zichtbaar zijn.
Bemonstering:
, ○ Sporen worden zorgvuldig bemonsterd door ze uit te knippen, over te brengen op een
wattenstaafje, of met speciaal ontwikkelde tape. Dit gebeurt onder strenge condities.
○ Niet-verplaatsbare sporen worden op de PD zelf veiliggesteld.
Chain of Custody: Een belangrijk proces is de "chain of custody", waarbij het veiligstellen,
transporteren, onderzoeken en opslaan van onderzoeksmateriaal nauwkeurig wordt
gedocumenteerd om de integriteit van het materiaal te waarborgen.
Methoden voor het analyseren van sporen
○ Onderzoek naar biologische sporen: richt zich op lichaamsvloeistoffen (bloed, sperma,
speeksel) en biologische contactsporen.
○ Forensisch haaronderzoek: haarexperts vergelijken de uiterlijke kenmerken van
veiliggestelde haren met referentieharen van slachtoffers, verdachten en/of andere
betrokkenen. Ze beoordelen ook of de haren geschikt zijn voor DNA-onderzoek.
○ DNA-onderzoek: verkrijgen van een DNA-profiel uit biologische sporen. Het geïsoleerde
DNA wordt onderworpen aan vergelijkend onderzoek: DNA-profielen van sporen en
personen worden met elkaar vergeleken om te zien of er een "match" is.
○ Zeldzaamheid van een DNA-profiel: De bewijswaarde van een DNA-profiel wordt
bepaald door de zeldzaamheid ervan in de populatie.
○ Interpretatie: Er wordt geen absolute uitspraak gedaan over de herkomst van het spoor.
Een absolute uitspraak is alleen mogelijk als er geen match is.
○ Delictgerelateerdheid: De centrale vraag is of een spoor een relatie heeft met het misdrijf.
Dit is vooral belangrijk bij biologische contactsporen, waarbij indirecte overdracht
mogelijk is. Het resultaat van het onderzoek wordt beschouwd in de context van alle
informatie in de zaak.
○ Prestatiemeting: De prestaties van het PD-onderzoek worden gemeten aan de hand van
effectiviteit, efficiëntie en kwaliteit.
5. Wat zijn non-humane biologische sporen?
Non-humane biologische sporen zijn sporen die afkomstig zijn van andere levensvormen dan
de mens, zoals sporen van planten, dieren en bacteriën.
○ Maden, insecten, larven, etc.
▪ Hoe oud maden zijn, en dat kan wat zeggen over het tijdstip van overlijden.
▪ Al dan niet aanwezigheid van insecten kan ook wat zeggen over het al dan niet
verplaatsen van het lichaam.
6. Wat zijn humane biologische sporen?
Humane biologische sporen zijn sporen afkomstig van het menselijk lichaam.
Bv. bloed, sperma, speeksel, haren, huidcellen.
○ We kunnen ook steeds meer halen uit botten, nagels, tanden etc. daarmee is het boek
wat achterhaald, zegt dat we vooral met bloed, speeksel, haren wat kunnen.
7. Wat zijn andere voorbeelden van forensische sporen en welke bewijsvragen kunnen deze sporen
beantwoorden?
○ Schoensporen: Kunnen helpen bij het identificeren van de schoenen die een persoon droeg
op de plaats delict en kunnen de looprichting of aanwezigheid van een persoon op een
bepaalde plek aantonen
○ Vezels: Kunnen afkomstig zijn van kleding, tapijten of andere textielproducten en kunnen
de link tussen een verdachte, slachtoffer en de plaats delict aantonen
○ Werktuigsporen: Kunnen informatie verschaffen over het type gereedschap dat is gebruikt
bij een misdrijf, bijvoorbeeld inbraak of vernieling
○ Verfsporen: Kunnen afkomstig zijn van auto's, muren of andere geverfde objecten en
kunnen helpen bij het vaststellen van een link tussen personen, voertuigen en plaatsen
○ Digitale sporen: Dit zijn elektronische gegevens die zijn opgeslagen op computers,
telefoons of andere apparaten. Deze sporen kunnen informatie geven over communicatie,
locatie en activiteiten die gerelateerd zijn aan een misdrijf
▪ Bv. mobiel verbonden met een router
