Samenvatting | Taalkunde | Logopedie

Tamara




TAALKUNDE
Samenvatting

,Inhoud
Hoofdstuk 1 (Hulshof et al. 2009)...........................................................................................................2
Hoofdstuk 2 (Hulshof et al. 2009)...........................................................................................................3
Hoofdstuk 3 (Hulshof et al. 2009)...........................................................................................................4
Hoofdstuk 4 (Hulshof et al. 2009)...........................................................................................................7
Hoofdstuk 5 (Hulshof et al. 2019)...........................................................................................................9
Hoofdstuk 6 (Hulshof et al. 2009).........................................................................................................11
Hoofdstuk 7 (Hulshof et al. 2009).........................................................................................................15
Hoofdstuk 2 (Appel et al. 2007)............................................................................................................18




1

,Hoofdstuk 1 (Hulshof et al. 2009)

- Als het mis gaat, dan wordt ineens duidelijk hoe onmisbaar taal is  hersenbloeding, doof,
alzheimer.
- Zonder gemeenschappelijke taal geen onderwijs.
- Zonder taal geen cultuur, geschiedenis en wetenschap.
- Alleen dankzij taal kan kennis ook behouden blijven over de generaties heen  zodat
nieuwe generatie verder kan gaan waar de vorige gebleven is.



Taalkunde:

- Is de studie van de eigenschappen van menselijke talen
 Hoe ze in elkaar zitten
 Hoe ze gebruikt worden
 Hoe ze veranderen
 Hoe ze geleerd worden
- Taalkundigen proberen daarmee te begrijpen hoe het precies komt dat taal een
fundamentele rol in ons bestaan kán spelen die het heeft.



Mensentaal en communicatie bij dieren

- Groot deel communicatie bij dieren gaat over voedsel  bijen die nectar hebben gevonden
doen bijv. een dans waarmee ze aan andere bijen in het korf vertellen waar ze de
voedselbron kunnen vinden en hoever ze daarvoor moeten vliegen.
- Dieren kunnen elkaar vaak ook waarschuwen voor gevaar.
- Dieren hebben allerlei signalen om de aandacht van soortgenoten te trekken.



Hoe signalen ontstaan

- Na verloop van aantal generaties komen er naar verhouding steeds meer dieren die het
gedrag van concurrenten goed in kunnen schatten.
- Na verloop van aantal generaties komen er steeds meer dieren die ‘even afwachten’ na de
eerste voorbereidingen voor een aanval, en in die tijd de reactie van de tegenstander zo
goed mogelijk proberen in te schatten om van een echte aanval te kunnen afzien.
- Wat begonnen was als niets anders dan het begin van aanvalsgedrag is nu een zelfstandige
vorm van gedrag geworden  dat gedrag heeft op zichzelf de functie het gedrag van een
ander dier te beïnvloeden  het is een signaal geworden  het ging hier om zichtbaar
signaalgedrag.
- Hoorbaar signaalgedrag heeft zijn oorsprong in geluiden die geassocieerd zijn met nuttig
gedrag dat in eerste instantie helemaal niet communicatief is  wie gaat aanvallen haalt
diep adem, en dat is te horen  wie dat goed weet te interpreteren heeft een voordeeltje.
- Communicatie is een manier om het gedrag van een ander dier te beïnvloeden, maar een
minder directe vorm dan lichamelijke interactie.



2

, - Communicatiesysteem  kan ontstaan als die indirectheid voor zowel zender als ontvanger
voordelen oplevert.
- Sprake van communicatie als  dier X een bepaald gedrag vertoont dat gericht is op dier Y,
waarbij de reactie van dier Y op dat gedrag een voordeel oplevert voor dier X  het gedrag
van dier X in zo’n situatie is een signaal.



- De specialismen die het klanksysteem bestuderen  fonetiek (de studie van spreken en
verstaan) en fonologie (de studie van regelmatigheden in klankstructuren).



Hoofdstuk 2 (Hulshof et al. 2009)

De standaard en de rest

- Taalkunde onderzoekt:
 Wat de talige verschillen zijn tussen sprekers van één taalgemeenschap
 Waardoor deze verschillen worden veroorzaakt
- Dialectologie  bestudeert regionale taalverschillen.
- Sociolinguïstiek  bestudeert de relatie tussen taal en maatschappij
 Hoe oud is de spreker?
 In welke situatie bevindt de spreker zich?
 Is de spreker hoog- of laagopgeleid?



Oorzaken van verschil

- Verschillen die samenhangen met afkomst van taalgebruiker zijn (in NL) groter dan de
verschillen die gevolg zijn van sociale en culturele verschillen.
- Positie van een spreker wordt door verschillende elementen gekenmerkt en er zijn
verschillende factoren die maken dat er verschillen zijn tussen taalgebruikers:
 Leeftijd
 Sekse
 Klasse
 Groep
 Situatie
- Sociolect  taalvariëteit die gesproken wordt door een bepaalde sociale klasse  ook
taalvariëteit gekoppeld aan sekse of leeftijd.
- Dat mannen en vrouwen verschillend praten, komt niet (alleen) door biologische verschillen,
maar vooral door culturele verschillen.
- In NL gebruiken mannen en vrouwen wel dezelfde woorden, maar ze gebruiken deze
woorden niet in dezelfde mate:
 Mannen  gebruiken vaker (onnodig) moeilijke woorden, moeilijke uitdrukkingen (zoals
jargon) en moeilijke constructies (bijv. dubbele ontkenningen) en schelden meer.
 Vrouwen  gebruiken meer (onnodig) verkleinwoorden (autootje), versterkingswoorden
(heel verschrikkelijk mooi) en meer modale constructies (zou jij misschien…).



3