GP 1.1
Visies
Medisch > gebrek aan ziekte
Biologisch > aanpassing menselijk lichaam aan externe
omstandigheden
homeostase
Psychologisch > zelf gestelde doelen kunnen behalen + in
geestelijke behoeften voorzien
Sociaal > sociale rollen in maatschappij kunnen vervullen
maatschappelijk functioneren centraal
Humaan > volledig sociaal en mentaal en lichamelijk welzijn
holistisch mensbeeld
Dynamisch > holistische eenheid, in balans met zichzelf en milieu
verpleegkundigen
- aanpassingsvermogen
- zelfregie
- balans draagkracht en draaglast
- positieve (= voorwaarde) en negatieve (=geen/slechte invloed)
invloeden
WHO: zelfregie vergroten + gezondheid verbeteren
- Ontwikkelen gezondheidsbeleid
- Fysieke/maatschappelijke omgeving gezondheid bevorderen
- Community action
- Gezondheidsvaardigheden ontwikkelen
- Heroriëntatie voorzieningen gezondheidzorg
Doel: mensgerichte geïntegreerde zorg
Health concept van Lalonde
invloeden op gezondheid een plaats geven
gezondheid + bevorderen staat centraal
Gezondheidsdeterminanten
Endogene persoonsgebonden (intern milieu)
> factoren die zich in het menselijk lichaam afspelen en van invloed
zijn op de gezondheid
> onderverdeeld in genetische factoren en verworven
eigenschappen
> human biology
Leefstijl en gedrag
> invloed die het gedrag van mensen heeft op de gezondheid en op
het ontstaan/verergeren van gezondheidsproblemen
> beweegreden + werkelijke gedrag
(exogeen) extern milieu
> onderverdeel in fysieke & maatschappelijke omgeving
> physical environment: factoren buiten menselijk lichaam die
, invloed heeft op het ontstaan/verergeren van
gezondheidsproblemen
> social environment: de plaats van mensen binnen de
maatschappij
Medische zorg & preventie
> gaat om gezondheidsvoorzieningen
> curatief en preventief
> health care organization
WHO: health for all
Doel: reduceren gezondheidsverschillen tussen landen, verbeteren
gezondheid individuen en reduceren gezondheidsproblemen
Voorbeeld: overgewicht
Persoonsgebonden
> erfelijke factoren
Leefstijl & gedrag
> bewegingsgedrag
Extern
> omgevingsfactoren (zittend werk, sociale steun, financieel,
sporten)
GP 1.2
Vormen van preventie
Doel preventie: gezondheidsproblemen voorkomen
Universele, primaire preventie
> bevorderen gezondheid + gezond gedrag
> gericht op algemene bevolking of een deel daarvan
> doel: ziekten + aandoeningen voorkomen
> voorbeelden: vaccinaties, aandacht voor mondhygiene, seks en
(passief) roken, promoten condoomgebruik
Nudging: vriendelijk duwtje in de richting van een goede leefstijl
Secundaire victimisatie: schuldgevoel bij kinderen omdat zij misbruik niet
hebben kunnen voorkomen
Selectieve, geindiceerde secundaire preventie
> gericht op hoogrisicogroep
> mensen voldoen niet aan diagnostische criateria, wel symptomen
> opsporen en vroegtijdig behandelen van ziekten en aandoeningen
in beginstadium
> risicofactoren + symptomen
vb. screening, patient’s delay & doctors delay, casefinding
Screening: vroeg stadium vaststellen of er sprake is van een
ziekte/aandoening
, Vb. borstkankerscreening, oogafwijkingen, etc.
Patient’s delay & doctors delay
Door screening kun je het moment van diagnose op 2 manieren
vervroegen
1) asymptomatische personen (geen symptomen)
2) voorkomen vertragen diagnosestelling
Patient’s delay: vertraging door patient met duidelijke symptomen die
geen arts bezoekt
Doctor’s delay: arts stelt diagnose, onterecht, niet > vb. weinig kennis
Case finding: systematisch in een specifieke groep mensen kijken of de
risicofactor, risicogedrag/gezondheidsprobleem kan worden aangetroffen
> selectieve preventie
Public health imperatieve: algemeen belang (moet)
Individual informed choice: individuele keuze
Help seeking behaviour: bevinding van symptomen en hiervoor hulp
zoeken (huisarts)
Zorggerelateerde, tertiaire preventie
> doel: bij ziekte/aandoening situatie optimaliseren
> voorbeeld: revalidatie
> casuistische preventie: vb. interventie COPD
Combineren van vormen van preventie geeft beste kans op
gezondheidswinst
Zorggerelateerde preventie: gericht op individu
Fasen in ziekteproces
Stadium 1
- Primair
- Verhoogd risico
- Voorkomen gezondheidsproblemen
Stadium 2
- Secundair
- Detecteerbaar gezondheidsprobleem
- Gezondheidsprobleem verbeteren
Stadium 3
- Tertiair
- Bestaand gezondheidsprobleem
- Voorkomen dat bestaande aandoening chronisch
wordt/complicaties/beperkingen ontstaan
Niveaus van preventie
Visies
Medisch > gebrek aan ziekte
Biologisch > aanpassing menselijk lichaam aan externe
omstandigheden
homeostase
Psychologisch > zelf gestelde doelen kunnen behalen + in
geestelijke behoeften voorzien
Sociaal > sociale rollen in maatschappij kunnen vervullen
maatschappelijk functioneren centraal
Humaan > volledig sociaal en mentaal en lichamelijk welzijn
holistisch mensbeeld
Dynamisch > holistische eenheid, in balans met zichzelf en milieu
verpleegkundigen
- aanpassingsvermogen
- zelfregie
- balans draagkracht en draaglast
- positieve (= voorwaarde) en negatieve (=geen/slechte invloed)
invloeden
WHO: zelfregie vergroten + gezondheid verbeteren
- Ontwikkelen gezondheidsbeleid
- Fysieke/maatschappelijke omgeving gezondheid bevorderen
- Community action
- Gezondheidsvaardigheden ontwikkelen
- Heroriëntatie voorzieningen gezondheidzorg
Doel: mensgerichte geïntegreerde zorg
Health concept van Lalonde
invloeden op gezondheid een plaats geven
gezondheid + bevorderen staat centraal
Gezondheidsdeterminanten
Endogene persoonsgebonden (intern milieu)
> factoren die zich in het menselijk lichaam afspelen en van invloed
zijn op de gezondheid
> onderverdeeld in genetische factoren en verworven
eigenschappen
> human biology
Leefstijl en gedrag
> invloed die het gedrag van mensen heeft op de gezondheid en op
het ontstaan/verergeren van gezondheidsproblemen
> beweegreden + werkelijke gedrag
(exogeen) extern milieu
> onderverdeel in fysieke & maatschappelijke omgeving
> physical environment: factoren buiten menselijk lichaam die
, invloed heeft op het ontstaan/verergeren van
gezondheidsproblemen
> social environment: de plaats van mensen binnen de
maatschappij
Medische zorg & preventie
> gaat om gezondheidsvoorzieningen
> curatief en preventief
> health care organization
WHO: health for all
Doel: reduceren gezondheidsverschillen tussen landen, verbeteren
gezondheid individuen en reduceren gezondheidsproblemen
Voorbeeld: overgewicht
Persoonsgebonden
> erfelijke factoren
Leefstijl & gedrag
> bewegingsgedrag
Extern
> omgevingsfactoren (zittend werk, sociale steun, financieel,
sporten)
GP 1.2
Vormen van preventie
Doel preventie: gezondheidsproblemen voorkomen
Universele, primaire preventie
> bevorderen gezondheid + gezond gedrag
> gericht op algemene bevolking of een deel daarvan
> doel: ziekten + aandoeningen voorkomen
> voorbeelden: vaccinaties, aandacht voor mondhygiene, seks en
(passief) roken, promoten condoomgebruik
Nudging: vriendelijk duwtje in de richting van een goede leefstijl
Secundaire victimisatie: schuldgevoel bij kinderen omdat zij misbruik niet
hebben kunnen voorkomen
Selectieve, geindiceerde secundaire preventie
> gericht op hoogrisicogroep
> mensen voldoen niet aan diagnostische criateria, wel symptomen
> opsporen en vroegtijdig behandelen van ziekten en aandoeningen
in beginstadium
> risicofactoren + symptomen
vb. screening, patient’s delay & doctors delay, casefinding
Screening: vroeg stadium vaststellen of er sprake is van een
ziekte/aandoening
, Vb. borstkankerscreening, oogafwijkingen, etc.
Patient’s delay & doctors delay
Door screening kun je het moment van diagnose op 2 manieren
vervroegen
1) asymptomatische personen (geen symptomen)
2) voorkomen vertragen diagnosestelling
Patient’s delay: vertraging door patient met duidelijke symptomen die
geen arts bezoekt
Doctor’s delay: arts stelt diagnose, onterecht, niet > vb. weinig kennis
Case finding: systematisch in een specifieke groep mensen kijken of de
risicofactor, risicogedrag/gezondheidsprobleem kan worden aangetroffen
> selectieve preventie
Public health imperatieve: algemeen belang (moet)
Individual informed choice: individuele keuze
Help seeking behaviour: bevinding van symptomen en hiervoor hulp
zoeken (huisarts)
Zorggerelateerde, tertiaire preventie
> doel: bij ziekte/aandoening situatie optimaliseren
> voorbeeld: revalidatie
> casuistische preventie: vb. interventie COPD
Combineren van vormen van preventie geeft beste kans op
gezondheidswinst
Zorggerelateerde preventie: gericht op individu
Fasen in ziekteproces
Stadium 1
- Primair
- Verhoogd risico
- Voorkomen gezondheidsproblemen
Stadium 2
- Secundair
- Detecteerbaar gezondheidsprobleem
- Gezondheidsprobleem verbeteren
Stadium 3
- Tertiair
- Bestaand gezondheidsprobleem
- Voorkomen dat bestaande aandoening chronisch
wordt/complicaties/beperkingen ontstaan
Niveaus van preventie
