Ethiek Les 6 Ethiek in de praktijk:
Typisch voor de mens is de ratio, de rede, oftewel het rationeel kunnen denken. Dit definieert de
mens. Is de mensen wel irrationeel(besluit- en ideevorming die niet op logische redeneringen is
gebaseerd)? Afwegen belangen kan moeilijk zijn; korte termijn weegt snel zwaarder dan lange
termijn, lange termijn moeilijk in te schatten. Sociaal risico om tegen de groep in te gaan
(groepsdruk). Sommig gedrag is moeilijk rationeel te verklaren.
Afweging Gericht op Centrale vraag Valkuil
Economisch ik, (materiële) voordelen Wat is mijn financiële Egoïsme
belang?
Sociaal wij, sociale Hoe wordt ik Slijmen, verlies identiteit
verwachtingen geaccepteerd door de
groep?
Moreel goed leven Wat vind ik belangrijk in Moralisme
het leven, wat voor
iemand wil ik zijn?
Veel kleine acties hoge impact, weinig grote acties lage impact. Als 1000 medewerkers 1 euro stelen
van een bedrijf heeft dit een hogere impact, dan dat 5 mensen 200 euro stelen.
Grote afstand tussen actie en voelbaar gevolg drempel lage. Stel je steelt 200 euro van werk en de
afstand is voelbaar ver tot de mogelijke gevolgen die plaats kunnen vinden, ben je eerder bereid om
de 200 euro te stelen.
Factoren voor moreel handelen:
1. Motivatie: wil je het doen, vind je het belangrijk genoeg
2. Capaciteit: ben je in staat om het te doen, heb je kennis en vaardigheid
3. Gelegenheid: krijg je de gelegenheid om het te doen, biedt bv je organisatie die ruimte
BIAS: de meeste mensen vinden zichzelf beter, ethischer, eerlijker dan de gemiddelde mens, en
eerlijker en ethischer dan ze eigenlijk zijn. En dan kun je voor die éne keer wel eens een misstap
doen. Voorbeeld: ‘’Tja, als anderen dat doen, is het natuurlijk fout, maar ik had er zelf een hele
goede reden voor!‟ Ander voorbeeld: ‘’Nee, natuurlijk hoard ik geen toiletpapier, maar ik zorg wel
dat ik meer dan mijn gebruikelijke voorraad heb hoor!‟
Tragedy of the commons: Niemand wil (als eerste) zijn voordeeltje opgeven ten gunste van het
collectief. Agressief verkoopgedrag in bonuscultuur of profiteren van goede naam van de sector,
maar zelf onzuiver handelen
Helpt financiële beloning voor goed gedrag? Helaas, Financiële stimulans voor moreel wenselijk
gedrag verzwakt juist moreel besef! Voorbeeld fondsenwerving voor goed doel Voorbeeld
kinderdagverblijf, een kinderdagverblijf had ouders een boete opgelegd van 10 euro als ouders de
kinderen later dan 5 uur kwam ophalen. Doordat dit ingevoerd werd, hadden de ouders die 10 euro
er juist wel voor over om de kinderen later op te halen. Deze actie werkte dus averechts.
Typisch voor de mens is de ratio, de rede, oftewel het rationeel kunnen denken. Dit definieert de
mens. Is de mensen wel irrationeel(besluit- en ideevorming die niet op logische redeneringen is
gebaseerd)? Afwegen belangen kan moeilijk zijn; korte termijn weegt snel zwaarder dan lange
termijn, lange termijn moeilijk in te schatten. Sociaal risico om tegen de groep in te gaan
(groepsdruk). Sommig gedrag is moeilijk rationeel te verklaren.
Afweging Gericht op Centrale vraag Valkuil
Economisch ik, (materiële) voordelen Wat is mijn financiële Egoïsme
belang?
Sociaal wij, sociale Hoe wordt ik Slijmen, verlies identiteit
verwachtingen geaccepteerd door de
groep?
Moreel goed leven Wat vind ik belangrijk in Moralisme
het leven, wat voor
iemand wil ik zijn?
Veel kleine acties hoge impact, weinig grote acties lage impact. Als 1000 medewerkers 1 euro stelen
van een bedrijf heeft dit een hogere impact, dan dat 5 mensen 200 euro stelen.
Grote afstand tussen actie en voelbaar gevolg drempel lage. Stel je steelt 200 euro van werk en de
afstand is voelbaar ver tot de mogelijke gevolgen die plaats kunnen vinden, ben je eerder bereid om
de 200 euro te stelen.
Factoren voor moreel handelen:
1. Motivatie: wil je het doen, vind je het belangrijk genoeg
2. Capaciteit: ben je in staat om het te doen, heb je kennis en vaardigheid
3. Gelegenheid: krijg je de gelegenheid om het te doen, biedt bv je organisatie die ruimte
BIAS: de meeste mensen vinden zichzelf beter, ethischer, eerlijker dan de gemiddelde mens, en
eerlijker en ethischer dan ze eigenlijk zijn. En dan kun je voor die éne keer wel eens een misstap
doen. Voorbeeld: ‘’Tja, als anderen dat doen, is het natuurlijk fout, maar ik had er zelf een hele
goede reden voor!‟ Ander voorbeeld: ‘’Nee, natuurlijk hoard ik geen toiletpapier, maar ik zorg wel
dat ik meer dan mijn gebruikelijke voorraad heb hoor!‟
Tragedy of the commons: Niemand wil (als eerste) zijn voordeeltje opgeven ten gunste van het
collectief. Agressief verkoopgedrag in bonuscultuur of profiteren van goede naam van de sector,
maar zelf onzuiver handelen
Helpt financiële beloning voor goed gedrag? Helaas, Financiële stimulans voor moreel wenselijk
gedrag verzwakt juist moreel besef! Voorbeeld fondsenwerving voor goed doel Voorbeeld
kinderdagverblijf, een kinderdagverblijf had ouders een boete opgelegd van 10 euro als ouders de
kinderen later dan 5 uur kwam ophalen. Doordat dit ingevoerd werd, hadden de ouders die 10 euro
er juist wel voor over om de kinderen later op te halen. Deze actie werkte dus averechts.
