Jaartoets 2.12
Anesthesie
Het innnervatiegebied en de aftakkingen van de n. maxillaris
- n. alveolaris superior anterior
Deze nervus is een aftakking van de n. infraorbitalis, het innerveert de cuspidaten en
incisieven van de bovenkaak en de bijbehorende gingiva.
- n. alveolaris superior media
Deze nervus is een aftakking van de n. infraorbitalis, het innerveert de premolaren in de
bovenkaak en het bijbehorende gingiva.
- n. alveolaris superior posterior
Het innerveert de bovenmolaren en het bijbehorende vestibulaire gingiva
- n. nasopalatinus
Loopt langs het neusseptum naar voren en door de canalis incisivus tot het de mondholte
bereikt, het innerveert het slijmvlies en het bot van het neustussenschot, voorste 2/3 deel
van het palatum en de palatinale gingiva van de bovenelementen.
- n. palatinus major
Via de canalis palatinus major loopt de nervus naar de mucosa van het palatum durum, het
innerveert de palatinale gingiva van de processus alveolaris superior.
Het innervatiegebied en de aftakkingen van de n. mandibularis
- n. buccalis
Innerveert de huid en mucosa van de wang, en de vestibulaire gingiva van de processus
alveolaris inferior ter hoogte van de molaren en premolaren.
- n. mentalis
Innerveert de huid van kin, huid en mucosa van de onderlip en de
vestibulaire gingiva van de processus alveolaris inferior ter hoogte van de
cuspidaten en incisieven.
- n. lingualis
Het innerveert het voorste 2/3 deel van de tong en zorgt voor tast, pijn en
temperatuur
- n. alveolaris inferior
Motorisch en sensibel. Het innerveert de elementen in de onderkaak en het bijbehorende
vestibulaire gingiva. Het motorisch gedeelte wordt afgegeven en vormt de n. mylohyoideus.
- n. mylohyoideus
innerveert de m. mylohyoideus die zich aanspant bij het openen van de mond en slikken.
,Het verloop van de n. facialis en beschrijft welke structuren hij innerveert
De nervus facialis innerveert de mimische spieren van het gelaat en verzorgt de smaakt van
het voorste 2/3 gedeelte van de tong via de chorda tympani.
De motorische tak voor de mimische spieren loopt door de glandula parotis.
De nervus facialis maakt ook deel uit van het parasympatisch zenuwstelsel:
Het parasympatische zenuwstelsel is het deel van het autonome
zenuwstelsel dat de organen zodanig beïnvloedt dat het lichaam in een
toestand van rust en herstel kan komen. Het heeft hiermee een
tegengestelde functie aan het andere deel van het autonome zenuwstelsel,
het orthosympathische zenuwstelsel.
De innervatie van de tong (zowel sensibel als motorisch)
- n. lingualis
Het innerveert het voorste 2/3 deel van de tong en zorgt voor tast, pijn en temperatuur.
Aftakking van de n. mandibularis
- chorda tympani
De chorda tympani is een aftakking van n. facialis, tak VII.
Het innerveert het voorste 2/3 deel van de tong en zorgt voor smaak
- n. glossopharyngeus
De n. glossopharyngeus is de negende hersenzenuw, IX.
Het innerveert het achterste 1/3 deel van de tong en zorgt voor tast, pijn, temperatuur en
smaak.
- n. hypoglossus
De nervus hypoglossus is een zuiver somatomotorische zenuw, het zorgt voor bewuste
spierbewegingen en fijne motoriek voor de spieren van de tong.
Het effect en bijwerkingen van het verdoven
n. facialis verlamming van het gezicht
n. glossopharyngeus de tong is verdoofd en kan niet gevoeld worden
n. hypoglossus de tong is verdoofd en kan niet meer goed bewogen worden
De indicatie voor het geven van de verschillende pijnbestrijdings- mogelijkheden bij kinderen.
LA: Kan bij elke behandeling worden toegepast.
Inhalatie sedatie:
- Behandelen angstige kinderen
- Kinderen met kokhalsreflex
- Kinderen met (lichte) verstandelijke beperking
- Spastische patiënten
- Kinderen waarbij stress vermeden moet worden
- Kinderen met contra- indicatie LA (hemofilie of allergie)
Sedatie farmaca:
- Andere methoden (gewenning en psychologische angstreductie) blijken onvoldoende
werkzaam
- Behandeling onder adequate begeleiding neemt te veel tijd in beslag (acute situaties)
- Stress van de behandeling vormt een fysieke bedreiging
In principe komen alleen gezonde kinderen hiervoor in aanmerking.
,Algehele anesthesie:
- Alle andere methoden zijn niet toepasbaar
- Zeer jongere kinderen met veel cariës
- Extreem angstige kinderen
- Kinderen met een verstandelijke/ motorische beperking
- Medische redenen (ASA > 3)
De indicatie en contra-indicatie van mandibulair blok bij kinderen.
Indicatie: kan vrijwel altijd
Contra- indicatie: kinderen met leukemie, hemofilie (hogere kans op inwendige bloedingen)
De injectie techniek van een mandibulair blok bij kinderen en kan hierbij de anatomische
verschillen benoemen ten opzichte van de volwassen patiënt.
Tussen volwassenen en kinderen zitten een aantal anatomische verschillen.
- Kinderen hebben kleinere kaak
- Ramus mandibula zit minder hoog, foramen bevindt zich 1 cm lager
- Foramen mandibula ligt meer naar ventraal
- Corticale bot OK is dunner
Bij kinderen ligt het foramen mandibula een stuk lager en breng je de anesthesie in op
hoogte van de occlusie (contra- lateraal) tussen de 4 en 5 door. Het foramen ligt ook meer
naar mesiaal waardoor de anesthesie minder diep hoeft.
Beschrijft de contra indicaties bij het geven van lokale anesthesie bij kinderen
Leverdisfunctie:
Verminderde eiwit-bindplaatsen die kunnen zorgen voor toxiciteit.
Disfunctie cardiovasculaire vaten:
Gebruik van Citanest
Allergie:
Kinderen kunnen allergisch reageren op de bisulfiet die in de anesthesie zit.
Zware astma:
Kinderen kunnen allergisch reageren op de bisulfiet die in de anesthesie zit.
Hyperthyreoïdie:
Kan werken op de hartfrequentie door de geproduceerde hormonen.
Hemofilie:
Meer kans op inwendige bloedingen (contra- indicatie mandibulair blok)
Welke maximale dosis anesthesie toegepast mag worden bij kinderen.
LA: articaïne 4% 1,7 carpule (maximaal)
Leeftijd (jaar) Gewicht (Kg) Xylocaïne (2% lidocaïne)
2-4 12 -16 1 carpule
5-8 17 - 25 2 carpules
9 - 11 26 - 40 3 carpules
12 - 16 41- 60 4 carpules
, Indicaties en contra-indicaties van intraligamentaire anesthesie, specifiek bij kinderen.
Indicaties:
Geschikt voor bilaterale behandelingen en patiënten met bloedingsstoornissen.
Contra- indicaties:
Door de hoge druk kan in het tijdelijke dentitie een ontwikkelingsstoornis ontstaan en schade
brengen aan de tandkiemen.
Aan de hand van de medische anamnese de indicatie(s) of contra-indicatie(s) voor het
toedienen van lokale anesthesie
- Hartziekten
Lokaal-anesthetica verminderen de contractiekracht van het hart.
Daarom moet rekening worden gehouden met het manifest worden van een latent hartfalen
bij het toedienen van lokale verdoving.
Een verhoging van de concentratie Epinefrine in het bloed leidt tot een toename van de
hartarbeid. Hierdoor kan bij patiënten met een ischemische hartziekte het zuurstoftekort in de
hartspier toenemen, en zou een aanval van angina pectoris of zelfs een hartinfarct kunnen
worden uitgelokt.
Aanbevolen wordt een tandheelkundige behandeling pas zes weken of meer na een
myocardinfarct te laten plaatsvinden. Verder kan Epinefrine leiden tot hartritmestoornissen.
Patiënten met structurele hartafwijkingen en/of kunsthartkleppen hebben een verhoogd risico
op het ontstaan van een infectieuze endocarditis, een ontsteking van het endotheel dat de
binnenzijde van het hart en de hart- kleppen bekleedt.
De meeste injecties in de mondholte veroorzaken zelf geen aantoonbare bacteriemie, zodat
profylactische toediening van een antibioticum niet is vereist.
Voor de daaropvolgende tandheelkundige ingreep kan natuurlijk wel endocarditisprofylaxe
geïndiceerd zijn!
Bij intraligamentaire anesthesie kunnen aanzienlijke aantallen bacteriën in de bloedsomloop
komen. Deze injectietechniek dient bij risicopatiënten dan ook achterwege te blijven, tenzij
antibioticaprofylaxe reeds is geïndiceerd vanwege de daaropvolgende bloedige ingreep.
- Hypertensie
De stress ten gevolge van de toediening van lokale anesthesie leidt zowel bij gezonde
individuen als bij patiënten met hypertensie tot een stijging van de bloeddruk.
Voor toediening van een lokaal-anestheticum moet daarom de ernst van de hypertensie
worden vastgesteld.
Patiënten met een systolische bloeddrukwaarde boven 200 mmHg en/of een diastolische
waarde boven 115 mmHg dienen pas tandheelkundig te worden behandeld als de bloeddruk
is gecorrigeerd. Als de hypertensie- patiënt een systolische bloeddruk tussen 160 en 200
mmHg of een diastolische druk tussen 105 en 115 mmHg heeft en de patiënt hiervoor reeds
onder medische behandeling is, kunnen de meeste tandheelkundige verrichtingen worden
uitgevoerd.
Angst voor de injectie kan een verdere stijging van de bloeddruk veroorzaken.
Ook voor patiënten met hypertensie geldt dat pijn tijdens een tandheelkundige ingreep leidt
tot een aanzienlijke stijging van de productie van Epinefrine in het bijniermerg, waardoor de
bloeddruk aanmerkelijk kan stijgen. Anderzijds kan het gebruik van grote hoeveelheden
anestheticum met Epinefrine als vasoconstrictor of abusievelijke intravasculaire toediening
aanleiding geven tot een bloeddrukstijging.
Anesthesie
Het innnervatiegebied en de aftakkingen van de n. maxillaris
- n. alveolaris superior anterior
Deze nervus is een aftakking van de n. infraorbitalis, het innerveert de cuspidaten en
incisieven van de bovenkaak en de bijbehorende gingiva.
- n. alveolaris superior media
Deze nervus is een aftakking van de n. infraorbitalis, het innerveert de premolaren in de
bovenkaak en het bijbehorende gingiva.
- n. alveolaris superior posterior
Het innerveert de bovenmolaren en het bijbehorende vestibulaire gingiva
- n. nasopalatinus
Loopt langs het neusseptum naar voren en door de canalis incisivus tot het de mondholte
bereikt, het innerveert het slijmvlies en het bot van het neustussenschot, voorste 2/3 deel
van het palatum en de palatinale gingiva van de bovenelementen.
- n. palatinus major
Via de canalis palatinus major loopt de nervus naar de mucosa van het palatum durum, het
innerveert de palatinale gingiva van de processus alveolaris superior.
Het innervatiegebied en de aftakkingen van de n. mandibularis
- n. buccalis
Innerveert de huid en mucosa van de wang, en de vestibulaire gingiva van de processus
alveolaris inferior ter hoogte van de molaren en premolaren.
- n. mentalis
Innerveert de huid van kin, huid en mucosa van de onderlip en de
vestibulaire gingiva van de processus alveolaris inferior ter hoogte van de
cuspidaten en incisieven.
- n. lingualis
Het innerveert het voorste 2/3 deel van de tong en zorgt voor tast, pijn en
temperatuur
- n. alveolaris inferior
Motorisch en sensibel. Het innerveert de elementen in de onderkaak en het bijbehorende
vestibulaire gingiva. Het motorisch gedeelte wordt afgegeven en vormt de n. mylohyoideus.
- n. mylohyoideus
innerveert de m. mylohyoideus die zich aanspant bij het openen van de mond en slikken.
,Het verloop van de n. facialis en beschrijft welke structuren hij innerveert
De nervus facialis innerveert de mimische spieren van het gelaat en verzorgt de smaakt van
het voorste 2/3 gedeelte van de tong via de chorda tympani.
De motorische tak voor de mimische spieren loopt door de glandula parotis.
De nervus facialis maakt ook deel uit van het parasympatisch zenuwstelsel:
Het parasympatische zenuwstelsel is het deel van het autonome
zenuwstelsel dat de organen zodanig beïnvloedt dat het lichaam in een
toestand van rust en herstel kan komen. Het heeft hiermee een
tegengestelde functie aan het andere deel van het autonome zenuwstelsel,
het orthosympathische zenuwstelsel.
De innervatie van de tong (zowel sensibel als motorisch)
- n. lingualis
Het innerveert het voorste 2/3 deel van de tong en zorgt voor tast, pijn en temperatuur.
Aftakking van de n. mandibularis
- chorda tympani
De chorda tympani is een aftakking van n. facialis, tak VII.
Het innerveert het voorste 2/3 deel van de tong en zorgt voor smaak
- n. glossopharyngeus
De n. glossopharyngeus is de negende hersenzenuw, IX.
Het innerveert het achterste 1/3 deel van de tong en zorgt voor tast, pijn, temperatuur en
smaak.
- n. hypoglossus
De nervus hypoglossus is een zuiver somatomotorische zenuw, het zorgt voor bewuste
spierbewegingen en fijne motoriek voor de spieren van de tong.
Het effect en bijwerkingen van het verdoven
n. facialis verlamming van het gezicht
n. glossopharyngeus de tong is verdoofd en kan niet gevoeld worden
n. hypoglossus de tong is verdoofd en kan niet meer goed bewogen worden
De indicatie voor het geven van de verschillende pijnbestrijdings- mogelijkheden bij kinderen.
LA: Kan bij elke behandeling worden toegepast.
Inhalatie sedatie:
- Behandelen angstige kinderen
- Kinderen met kokhalsreflex
- Kinderen met (lichte) verstandelijke beperking
- Spastische patiënten
- Kinderen waarbij stress vermeden moet worden
- Kinderen met contra- indicatie LA (hemofilie of allergie)
Sedatie farmaca:
- Andere methoden (gewenning en psychologische angstreductie) blijken onvoldoende
werkzaam
- Behandeling onder adequate begeleiding neemt te veel tijd in beslag (acute situaties)
- Stress van de behandeling vormt een fysieke bedreiging
In principe komen alleen gezonde kinderen hiervoor in aanmerking.
,Algehele anesthesie:
- Alle andere methoden zijn niet toepasbaar
- Zeer jongere kinderen met veel cariës
- Extreem angstige kinderen
- Kinderen met een verstandelijke/ motorische beperking
- Medische redenen (ASA > 3)
De indicatie en contra-indicatie van mandibulair blok bij kinderen.
Indicatie: kan vrijwel altijd
Contra- indicatie: kinderen met leukemie, hemofilie (hogere kans op inwendige bloedingen)
De injectie techniek van een mandibulair blok bij kinderen en kan hierbij de anatomische
verschillen benoemen ten opzichte van de volwassen patiënt.
Tussen volwassenen en kinderen zitten een aantal anatomische verschillen.
- Kinderen hebben kleinere kaak
- Ramus mandibula zit minder hoog, foramen bevindt zich 1 cm lager
- Foramen mandibula ligt meer naar ventraal
- Corticale bot OK is dunner
Bij kinderen ligt het foramen mandibula een stuk lager en breng je de anesthesie in op
hoogte van de occlusie (contra- lateraal) tussen de 4 en 5 door. Het foramen ligt ook meer
naar mesiaal waardoor de anesthesie minder diep hoeft.
Beschrijft de contra indicaties bij het geven van lokale anesthesie bij kinderen
Leverdisfunctie:
Verminderde eiwit-bindplaatsen die kunnen zorgen voor toxiciteit.
Disfunctie cardiovasculaire vaten:
Gebruik van Citanest
Allergie:
Kinderen kunnen allergisch reageren op de bisulfiet die in de anesthesie zit.
Zware astma:
Kinderen kunnen allergisch reageren op de bisulfiet die in de anesthesie zit.
Hyperthyreoïdie:
Kan werken op de hartfrequentie door de geproduceerde hormonen.
Hemofilie:
Meer kans op inwendige bloedingen (contra- indicatie mandibulair blok)
Welke maximale dosis anesthesie toegepast mag worden bij kinderen.
LA: articaïne 4% 1,7 carpule (maximaal)
Leeftijd (jaar) Gewicht (Kg) Xylocaïne (2% lidocaïne)
2-4 12 -16 1 carpule
5-8 17 - 25 2 carpules
9 - 11 26 - 40 3 carpules
12 - 16 41- 60 4 carpules
, Indicaties en contra-indicaties van intraligamentaire anesthesie, specifiek bij kinderen.
Indicaties:
Geschikt voor bilaterale behandelingen en patiënten met bloedingsstoornissen.
Contra- indicaties:
Door de hoge druk kan in het tijdelijke dentitie een ontwikkelingsstoornis ontstaan en schade
brengen aan de tandkiemen.
Aan de hand van de medische anamnese de indicatie(s) of contra-indicatie(s) voor het
toedienen van lokale anesthesie
- Hartziekten
Lokaal-anesthetica verminderen de contractiekracht van het hart.
Daarom moet rekening worden gehouden met het manifest worden van een latent hartfalen
bij het toedienen van lokale verdoving.
Een verhoging van de concentratie Epinefrine in het bloed leidt tot een toename van de
hartarbeid. Hierdoor kan bij patiënten met een ischemische hartziekte het zuurstoftekort in de
hartspier toenemen, en zou een aanval van angina pectoris of zelfs een hartinfarct kunnen
worden uitgelokt.
Aanbevolen wordt een tandheelkundige behandeling pas zes weken of meer na een
myocardinfarct te laten plaatsvinden. Verder kan Epinefrine leiden tot hartritmestoornissen.
Patiënten met structurele hartafwijkingen en/of kunsthartkleppen hebben een verhoogd risico
op het ontstaan van een infectieuze endocarditis, een ontsteking van het endotheel dat de
binnenzijde van het hart en de hart- kleppen bekleedt.
De meeste injecties in de mondholte veroorzaken zelf geen aantoonbare bacteriemie, zodat
profylactische toediening van een antibioticum niet is vereist.
Voor de daaropvolgende tandheelkundige ingreep kan natuurlijk wel endocarditisprofylaxe
geïndiceerd zijn!
Bij intraligamentaire anesthesie kunnen aanzienlijke aantallen bacteriën in de bloedsomloop
komen. Deze injectietechniek dient bij risicopatiënten dan ook achterwege te blijven, tenzij
antibioticaprofylaxe reeds is geïndiceerd vanwege de daaropvolgende bloedige ingreep.
- Hypertensie
De stress ten gevolge van de toediening van lokale anesthesie leidt zowel bij gezonde
individuen als bij patiënten met hypertensie tot een stijging van de bloeddruk.
Voor toediening van een lokaal-anestheticum moet daarom de ernst van de hypertensie
worden vastgesteld.
Patiënten met een systolische bloeddrukwaarde boven 200 mmHg en/of een diastolische
waarde boven 115 mmHg dienen pas tandheelkundig te worden behandeld als de bloeddruk
is gecorrigeerd. Als de hypertensie- patiënt een systolische bloeddruk tussen 160 en 200
mmHg of een diastolische druk tussen 105 en 115 mmHg heeft en de patiënt hiervoor reeds
onder medische behandeling is, kunnen de meeste tandheelkundige verrichtingen worden
uitgevoerd.
Angst voor de injectie kan een verdere stijging van de bloeddruk veroorzaken.
Ook voor patiënten met hypertensie geldt dat pijn tijdens een tandheelkundige ingreep leidt
tot een aanzienlijke stijging van de productie van Epinefrine in het bijniermerg, waardoor de
bloeddruk aanmerkelijk kan stijgen. Anderzijds kan het gebruik van grote hoeveelheden
anestheticum met Epinefrine als vasoconstrictor of abusievelijke intravasculaire toediening
aanleiding geven tot een bloeddrukstijging.
