Samenvatting Leereenheid 6, Europees recht, RS0432

Europees recht


LEH 6: Het burgerschap v/d EU

Inleiding: cursussite
De volgende vier fundamentele vrijheden zijn essentieel voor een goed functionerende markt:
1. Vrije verkeer van goederen
2. Vrije verkeer van personen
3. Vrije verkeer van diensten
4. Vrije verkeer van kapitaal

In deze LEH wordt besproken:
 Het vrije verkeer van personen
 Het vrije verkeer van diensten
O.a.:
 Hoe deze twee vrijheden gewaarborgd kunnen worden.
 Op welke manier deze twee vrijheden kunnen worden belemmerd.

Leerdoelen
 het vrij verkeer van personen uit te leggen, de belemmeringen en de daarmee verband
houdende non-discriminatieregels te identificeren;
 het EU-burgerschap, inclusief de bijbehorende richtlijn 2004/38/EG en arresten, toe te passen;
 een onderscheid te maken tussen marktburgers en niet-marktburgers, het soort verblijfsrechten
te duiden en dit alles toe te passen op een casus;
 het vrij verkeer van diensten uit te leggen en aan te geven waarom dit een bijzondere
fundamentele vrijheid betreft;
 het vrij verkeer van goederen te plaatsen in de context van deze leereenheid.

Arresten
Europees recht:
 Bosman
 Gebhard
 Laval un partneri
 Zambrano
 Keck en Mithouard
 Grzelczyk
 Dano

Lesstof
 H7 paragrafen 4 en 5
 Paragraaf 3.3.2
 Het schema op p. 415
 Richtlijn 2004/38/EG




Pagina 1 van 26

,Vrije verkeer van personen

Inleidende opmerkingen

EU-particulieren die gebruikmaken van hun recht op vrij verkeer binnen de EU kunnen op twee manieren
worden belemmerd, namelijk:
1. Bij het overschrijden van de grens.
Deze belemmeringen worden tegengegaan door reisrechten.
2. Bij het verblijf in de EU-lidstaat (dus nadat zij de grens zijn overgestoken).
Deze belemmeringen worden tegengegaan door verblijfsrechten.
Kortom: het recht op vrij verkeer omvat dus:
- (1) reisrechten
- (2) verblijfsrechten, waarbij onderscheid kan worden gemaakt tussen:
* EU-particulieren die economisch actief zijn (werknemers, zelfstandigen en bedrijven)
* EU-particulieren die niet economisch actief zijn (ofwel niet-marktburgers)

Een van de belangrijkste voorwaarden voor het vrije verkeer van EU-particulieren is: het EU-
burgerschap (ofwel het burgerschap van de EU).

Burgerschapsrichtlijn = EU-richtlijn betreffende het recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied
van de lidstaten voor de burgers van de Unie en hun familieleden (ofwel Richtlijn 2004/38/EG).
 De belangrijkste bepalingen uit de Burgerschapsrichtlijn hebben rechtstreekse werking.
 De Burgerschapsrichtlijn vormt op het terrein van het vrije verkeer: het primaire kader voor de
beoordeling van de verenigbaarheid van de nationale regels met het EU-recht die het vrije
verkeer van EU-burgers kunnen belemmeren.

Nader wordt besproken:
 De reikwijdte van het EU-burgerschap en de samenhangende rechten.
 Onderzoek naar de rechtvaardiging voor nationale maatregelen die het EU-burgerschap
beperken.




Pagina 2 van 26

, Toepassingsgebied van het EU-burgerschap en de daaruit voortvloeiende rechten

Art. 20 VWEU = Eenieder die de nationaliteit van een EU-lidstaat bezit is burger van de EU (ofwel EU-
burger).
 Het is aan de EU-lidstaten om: de voorwaarden voor de verkrijging en het verlies van de
nationaliteit vast te stellen.
 Wel moeten bij de toepasselijke nationale regels over burgerschap rekening worden gehouden
met het EU-recht.
 Wanneer het lidmaatschap van een EU-lidstaat eindigt zijn burgers niet langer EU-burgers meer.
Zij worden daarmee onderdaan van een derde land.

Voorbeeld:
In geval van de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de EU is in de
Terugtrekkingsovereenkomst tussen de EU en het VK bepaald dat het vrije verkeer van EU-
burgers van toepassing blijft tijdens een overgangsperiode die op 31 december 2020 afliep.
Onderdanen van het VK die zich voor die datum hebben gevestigd in een EU-lidstaat genieten
dezelfde rechten als EU-burgers.
Onderdanen van het VK die zich na 1 januari 2021 vestigen worden behandeld als onderdaan
van een derde land.

Art. 21 VWEU = EU-burgers hebben het recht om zich vrij binnen de EU te verplaatsen en er vrij te
verblijven, met inachtneming van de beperkingen en voorwaarden die hieronder worden besproken.
Naast EU-burgers, genieten ook familieleden van EU-burgers in dit verband een bijzondere status.
Art. 2 lid 2 Burgerschapsrichtlijn = Onder familielid wordt verstaan:
 De echtgenoot
 De partner, met wie de EU-burger overeenkomstig de wetgeving van een EU-lidstaat een
geregistreerd partnerschap heeft gesloten, voor zover de wetgeving van het gastland
geregistreerd partnerschap gelijk stelt met huwelijk en aan de voorwaarden van de wetgeving
van het gastland is voldaan.
 De rechtstreekse bloedverwanten in neergaande lijn alsmede die van de echtgenoot of partner
als bedoeld onder b), beneden de leeftijd van 21 jaar of die te hunnen laste zijn.
 De rechtstreekse bloedverwanten in opgaande lijn, alsmede die van de echtgenoot of partner als
bedoeld onder b), die te kunnen laste zijn.

Art. 49 VWEU = Het recht op vrije (of vrijheid van) vestiging
Hiertoe behoren economisch actieve EU-particulieren (werknemers, zelfstandigen en ondernemingen) die
zich in een andere EU-lidstaat willen vestigen en daar economische activiteiten willen uitoefenen.




Pagina 3 van 26