NCSU chemisch veredelen
Samenvatting Veredelen III
Veredelen: een bewerking (anders dan voorbereiden of verven) tijdens het productieproces van
textiel die het uiterlijk of de toepassing van de stof beïnvloed. Sommige bewerkingen die vaak
worden beschouwd als voorbereidende stappen kunnen ook worden uitgevoerd tijdens het
veredelen. Voorbeelden hiervan zijn het thermo fixeren van synthetische stoffen en het merceriseren
van katoen. Het veredelen vindt meestal plaats nadat de stof is geverfd, dus er moet rekening
worden gehouden met het effect van het veredelen op de uiteindelijke tint van de stof.
De eigenschappen die door middel van veredelen kunnen worden verbeterd zijn o.a. het handgevoel,
de kreukvastheid, de water- en olieafstotende eigenschappen en het comfort. Deze eigenschappen
kunnen worden aangepast door chemische stoffen aan een stof toe te voegen, de stof mechanisch te
bewerken of een combinatie van deze methodes toe te passen. In deze reader gaat het over de
chemische veredeling.
Mechanisch of chemisch?
Veel manieren van chemisch veredelen vereisen het gebruik van machines en mechanische
bewerkingen om de chemische stof aan te brengen, maar omdat de chemische stof de voornaamste
oorzaak is van de veranderingen die in de stof teweeg worden gebracht, worden deze manieren toch
beschouwd als chemisch veredelen. Bij de meeste manieren van chemisch veredelen wordt water
gebruikt als oplosmiddel voor het aanbrengen van de chemische stof voor het veredelen.
Doel chemisch veredelen: het kan leiden tot verbetering van de kreukvastheid, het handgevoel, de
water- en olieafstotende eigenschappen, de bestandheid tegen vlekvorming en de
vlambestendigheid.
Proces: De normale procedure voor het aanbrengen van een chemische veredeling is het blootstellen
van de stof aan een oplossing (meestal op waterbasis) van het actieve bestanddeel, gevolgd door
gelijkmatig drogen om het oplosmiddel te verwijderen en uitharden van het actieve bestanddeel
door blootstelling aan hoge temperaturen. Tijdens het uitharden vindt er meestal een chemische
reactie plaats. Als gevolg van deze reactie wordt het actieve bestanddeel aan de stof gebonden of
aan zichzelf, zodat er een netwerkstructuur ontstaat die de appretuur (de finish) duurzamer maakt.
Reactoren (voor het drogen of uitharden)
- Droogblikken: verhitte blikken waar de stof tussendoor wordt gevoerd.
- Walsovens: de stof wordt tussen een aantal stilstaande walsen gevoerd, die zich in een
verhitte ruimte bevinden.
- Doorloopovens: lijkt op een walsoven, maar de stof loopt hier tussen walsen die kunnen
draaien waardoor de stof minder strak wordt getrokken tijdens het drogen.
- Spanramen (meest gebruikt)
, Machines voor aanbrengen
Foulard
De twee perswalsen (linksboven op de afbeelding) worden samen ook wel een mangel genoemd. De
ene wals kan van rubber zijn en de andere van metaal. De druk die de ene wals op de andere
uitoefent bepaalt de hoeveelheid oplossing die wordt opgenomen. Deze hoeveelheid (WPU) kan ook
afhangen van de stofopbouw en de aard van de vezels. Bij hydrofobe vezels, zoals polyester, bevindt
het grootste gedeelte van de appreteeroplossing zich in de ruimtes tussen de vezels en de garens. Bij
hydrofiele vezels, zoals katoen, wordt de oplossing door de vezels geabsorbeerd.
De foulardwalsen kunnen verticaal of horizontaal opgesteld worden. De verticale opstelling is
populairder, omdat de bediener hierbij beter zicht heeft op de stof wanneer deze de walsspleet
passeert dan bij de horizontale opstelling (zie afbeelding).
Dikkere stoffen die moeilijk nat te maken zijn of stoffen met een pool, zoals tapijten, kunnen een
opstelling met drie foulardwalsen vereisen om te garanderen dat de stof goed nat wordt en de
chemische stoffen voor het veredelen goed doordringen. Dit wordt een foulard met een dubbele dip
en een dubbele nip genoemd (zie de afbeelding). De stof wordt ondergedompeld in de oplossing,
gefoulardeerd, opnieuw ondergedompeld in dezelfde oplossing en nog een keer gefoulardeerd. In de
meeste gevallen is de stof droog voordat hij voor de eerste keer wordt ondergedompeld (nat-op-
droogappretuur). De stof kan echter ook nat of vochtig zijn voordat de appretuur wordt aangebracht.
In dat geval spreken we van een nat-op-natappretuur.
Vacuümsleuf (open type): Overtollig water kan uit de stof worden gezogen met behulp van
vacuümsleuven. Deze worden voor meerdere toepassingen gebruikt. Ze worden vaak gecombineerd
met een foulard, waarbij ze vóór de foulard worden toegepast om het vochtgehalte voor nat-op-
natappreturen te beheersen of na de foulard om overtollig water te verwijderen, waardoor de stof
sneller droogt. De efficiëntie van de vacuümsleuf wordt gemeten door de afvloeiingscoëfficiënt. Hoe
hoger de afvloeiingscoëfficiënt, hoe meer water er uit de stof wordt gezogen.
Samenvatting Veredelen III
Veredelen: een bewerking (anders dan voorbereiden of verven) tijdens het productieproces van
textiel die het uiterlijk of de toepassing van de stof beïnvloed. Sommige bewerkingen die vaak
worden beschouwd als voorbereidende stappen kunnen ook worden uitgevoerd tijdens het
veredelen. Voorbeelden hiervan zijn het thermo fixeren van synthetische stoffen en het merceriseren
van katoen. Het veredelen vindt meestal plaats nadat de stof is geverfd, dus er moet rekening
worden gehouden met het effect van het veredelen op de uiteindelijke tint van de stof.
De eigenschappen die door middel van veredelen kunnen worden verbeterd zijn o.a. het handgevoel,
de kreukvastheid, de water- en olieafstotende eigenschappen en het comfort. Deze eigenschappen
kunnen worden aangepast door chemische stoffen aan een stof toe te voegen, de stof mechanisch te
bewerken of een combinatie van deze methodes toe te passen. In deze reader gaat het over de
chemische veredeling.
Mechanisch of chemisch?
Veel manieren van chemisch veredelen vereisen het gebruik van machines en mechanische
bewerkingen om de chemische stof aan te brengen, maar omdat de chemische stof de voornaamste
oorzaak is van de veranderingen die in de stof teweeg worden gebracht, worden deze manieren toch
beschouwd als chemisch veredelen. Bij de meeste manieren van chemisch veredelen wordt water
gebruikt als oplosmiddel voor het aanbrengen van de chemische stof voor het veredelen.
Doel chemisch veredelen: het kan leiden tot verbetering van de kreukvastheid, het handgevoel, de
water- en olieafstotende eigenschappen, de bestandheid tegen vlekvorming en de
vlambestendigheid.
Proces: De normale procedure voor het aanbrengen van een chemische veredeling is het blootstellen
van de stof aan een oplossing (meestal op waterbasis) van het actieve bestanddeel, gevolgd door
gelijkmatig drogen om het oplosmiddel te verwijderen en uitharden van het actieve bestanddeel
door blootstelling aan hoge temperaturen. Tijdens het uitharden vindt er meestal een chemische
reactie plaats. Als gevolg van deze reactie wordt het actieve bestanddeel aan de stof gebonden of
aan zichzelf, zodat er een netwerkstructuur ontstaat die de appretuur (de finish) duurzamer maakt.
Reactoren (voor het drogen of uitharden)
- Droogblikken: verhitte blikken waar de stof tussendoor wordt gevoerd.
- Walsovens: de stof wordt tussen een aantal stilstaande walsen gevoerd, die zich in een
verhitte ruimte bevinden.
- Doorloopovens: lijkt op een walsoven, maar de stof loopt hier tussen walsen die kunnen
draaien waardoor de stof minder strak wordt getrokken tijdens het drogen.
- Spanramen (meest gebruikt)
, Machines voor aanbrengen
Foulard
De twee perswalsen (linksboven op de afbeelding) worden samen ook wel een mangel genoemd. De
ene wals kan van rubber zijn en de andere van metaal. De druk die de ene wals op de andere
uitoefent bepaalt de hoeveelheid oplossing die wordt opgenomen. Deze hoeveelheid (WPU) kan ook
afhangen van de stofopbouw en de aard van de vezels. Bij hydrofobe vezels, zoals polyester, bevindt
het grootste gedeelte van de appreteeroplossing zich in de ruimtes tussen de vezels en de garens. Bij
hydrofiele vezels, zoals katoen, wordt de oplossing door de vezels geabsorbeerd.
De foulardwalsen kunnen verticaal of horizontaal opgesteld worden. De verticale opstelling is
populairder, omdat de bediener hierbij beter zicht heeft op de stof wanneer deze de walsspleet
passeert dan bij de horizontale opstelling (zie afbeelding).
Dikkere stoffen die moeilijk nat te maken zijn of stoffen met een pool, zoals tapijten, kunnen een
opstelling met drie foulardwalsen vereisen om te garanderen dat de stof goed nat wordt en de
chemische stoffen voor het veredelen goed doordringen. Dit wordt een foulard met een dubbele dip
en een dubbele nip genoemd (zie de afbeelding). De stof wordt ondergedompeld in de oplossing,
gefoulardeerd, opnieuw ondergedompeld in dezelfde oplossing en nog een keer gefoulardeerd. In de
meeste gevallen is de stof droog voordat hij voor de eerste keer wordt ondergedompeld (nat-op-
droogappretuur). De stof kan echter ook nat of vochtig zijn voordat de appretuur wordt aangebracht.
In dat geval spreken we van een nat-op-natappretuur.
Vacuümsleuf (open type): Overtollig water kan uit de stof worden gezogen met behulp van
vacuümsleuven. Deze worden voor meerdere toepassingen gebruikt. Ze worden vaak gecombineerd
met een foulard, waarbij ze vóór de foulard worden toegepast om het vochtgehalte voor nat-op-
natappreturen te beheersen of na de foulard om overtollig water te verwijderen, waardoor de stof
sneller droogt. De efficiëntie van de vacuümsleuf wordt gemeten door de afvloeiingscoëfficiënt. Hoe
hoger de afvloeiingscoëfficiënt, hoe meer water er uit de stof wordt gezogen.
