Samenvatting Natuurkunde examenstof - Domein D

Hoofdstuk 1
Elektrische energie (joule) per seconde = elektrisch vermogen (watt).
In een metaal kunnen alleen vrije elektronen geleiden.
De spanning geeft aan hoeveel elektrische energie de bron meegeeft per coulomb
elektrische lading → 1 volt = 1 joule/coulomb.
Het vermogen is evenredig met de spanning.
Een ohmse weerstand is een constante weerstand (I,U-diagram = rechte lijn).
Een diode is gemaakt van halfgeleidend materiaal. Een gelijkrichter met vier diodes is een
graetz schakeling.
LDR = light dependent resistor, gemaakt van halfgeleidend materiaal, waarbij de
geleidbaarheid toeneemt (en weerstand afneemt) wanneer er licht op komt.
NTC-weerstand (negatieve-temperatuur-coëfficiënt) → warmer = minder weerstand.
PTC-weerstand (positieve-temperatuur-coëfficiënt) → warmer = meer weerstand.
Wet van Ohm: U = I x R (I = G x U).
Als je alleen de nuldraad aanraakt gebeurd er niks, wel bij spanningsdraad.
Aardlekschakelaar schakelt groep uit wanneer verschil tussen stromen > 30mA.
Eerste wet van Kirchhoff: Σ Ii = 0 → in elk punt van een schakeling is de som van alle
stromen die in dat punt samenkomen nul.
Tweede wet van Kirchhoff: Σ Ui = 0 → de som van alle spanningen in een gesloten kring
van een stroomkring is gelijk aan nul.

, Hoofdstuk 8
Magnetisme hangt zo sterk samen met elektriciteit dat vaak de verzamelnaam
elektromagnetisme wordt gebruikt.
Een magneet heeft een noordpool en een zuidpool. Deze trekken elkaar aan. De
magnetische krachtwerking kan ook afstotend zijn, wanneer een noordpool bij een
noordpool wordt gehouden of een zuidpool bij een zuidpool.
De magnetische noordpool zit in de buurt van de geografische zuidpool en andersom.
Een ijzeren voorwerp kan magnetisch worden wanneer het tegen een magneet wordt
gehouden, deze magnetisme verdwijnt weer als je de magneet weghaalt. Dit ijzer wordt dan
ook wel weekijzer genoemd, omdat het magnetisme niet blijvend is. Materialen die
magnetisch zijn en blijven zijn permanente magneten. Deze zijn gemaakt van legeringen
die heel moeilijk te magnetiseren zijn maar het magnetisme heel lang vasthouden. De
magnetische werking is het sterkst bij de uiteinden. Noord is meestal rood.
In een elektromagneet, een geïsoleerde stroomdraad gewikkeld om een ijzeren kern, zorgt
een elektrische stroom voor het magnetisme. De krachtwerking kan je dus in- en
uitschakelen.
In een kompas zit een klein dun magneetje (de kompasnaald) die om een as kan draaien.
Als je deze om een permanente magneet heen zet kan je zo het magnetisch veld van de
magneet weergeven met de magnetische veldlijnen. De raaklijn aan de veldlijn door een
punt in de ruimte geeft de richting van het magnetisch veld in dat punt weer. Een
kompasnaald gaat in de richting van de raaklijn aan de veldlijn staan
- Veldlijnen lopen buiten een magneet van de noordpool naar de zuidpool
- Veldlijnen snijden elkaar nooit
- In de magneet lopen de veldlijnen van zuid naar noord

Het aardmagnetisch veld toont de richtende magnetische krachtwerking op een
kompasnaald. De naald van elk kompas wijst naar het (geografische) noorden.
In elk punt in de ruimte is de richting van het veld de richting waarin de noordpool van de
kompasnaald wijst.
De grootheid magnetisch veldsterkte (B) meet je met een magneetveldsensor. De eenheid
is tesla (T). Bij een pool van een staafmagneet is de magnetische veldsterkte ongeveer 0,1
T. De magnetische veldsterkte B→ heeft een richting en een grootte. Het is een
vectorgrootheid net zoals kracht F→.
Een stroomspoel is een geïsoleerde stroomdraad. Als er elektrische stroom door de draad
van de spoel gaat, is er binnen en buiten de spoel een magnetisch veld. De richting van het
magnetisch veld en de richting van de elektrische stroom horen bij elkaar volgens de
rechterhandregel: De gekromde vingers van je rechterhand wijzen in de draairichting van
de elektrische stroom door de windingen. Je uitgestoken duim geeft de richting aan van de
magnetische veldlijnen binnen de spoel.
Een elektromagneet bestaat meestal uit een kern van weekijzer met daaromheen een
stroomspoel. Zolang er stroom door de spoel gaat, is de kern gemagnetiseerd en versterkt
die het magneetveld van de spoel.
Een enkele rechte stroomdraad heeft ook een (zwak) magneetveld om zich heen. De
veldlijnen zijn cirkels in een vlak loodrecht op de stroomdraad. Er is geen noord- of zuidpool
omdat de veldlijnen doorlopende lijnen zijn. Rechterhandregel: de duim wijst in de richting
van de elektrische stroom en de gekromde vingers geven de richting aan van het
magnetische veld om de stroomdraad. De magnetische veldsterkte neemt af met de afstand
tot de stroomdraad.