Samenvatting totaal
Week 1
Joke de vries
H7
Overlevingstechniek: vluchten of vechten
wanneer dat niet kan ontstaat bevriezen (flauwvallen) of in een fantasiewereld leven.
fight, flight, freeze, faint
Fase van acuut trauma: meestal herstellen mensen binnen enkele maanden van een meegemaakte
eenmalige geweldservaring Dit proces gaat meestal wel gepaard met lichamelijke of emotionele
reacties.
Chronische trauma: spreek je van als klachten niet verdwijnen na 3 tot 6 maanden of zelfs erger
worden.
gevolgen zijn groter bij langdurig geweld (oorlog, huiselijk geweld). Verschilt per persoon en
ervaring
Debriefing: direct erover praten direct na de gebeurtenis.
- Voordeel: gevoelens kwijt kunnen en eigen ervaring serieus nemen
- Nadeel: extra schade opleveren. Kan niet wegzakken bij het natuurlijke proces
Belangrijke uitgangspunten bij een herstelproces:
1. Het is een individueel proces, dat voor ieder anders is.
2. Het slachtoffer maakt zelf duidelijk wat het en wanneer het iets nodig heeft.
SAM: Situational Accessed Memory (het geheugen dat via situaties toegankelijk is, onbewuste):
ingrijpende incidenten slaan hier op. Dit is een ruimer geheugennetwerk (heen en weer springend,
niet lineair). Dient zich aan via flashbacks, dromen en herbelevingen en kunnen door triggers op
komen.
Het herstelproces kan bevorderd worden wanneer omstanders (directe omgeving en hulpverleners)
een aantal voorwaarden creëren.
- Herstelproces kan pas op gang komen wanneer iemand uit de gevarenzone is, fysiek in
veiligheid is.
- Belangrijk om vanaf begin bezig te zijn met wat er gebeurd is.
→ bijvoorbeeld door schrijven. Eerste twee weken na gebeuren kan dit nog, daarna tot 6
weken komt er opstand om over te praten. Hierna begint proces van adaptie, stapje voor
stapje gaat men accepteren dat het gebeurd is en kan weer over praten.
- Belangrijk om de ernst van wat er gebeurd is te erkennen en die niet te bagatelliseren.
- Aanwezigheid van ondersteunend netwerk die beschikbaar is, is heel belangrijk. Maar even
belangrijk is dat de betrokkene zelf kiest in hoeverre die gebruikt wilt maken van die
netwerk.
, - Belangrijk voor betrokkene en mensen om hen heen om gevoelens te uiten, ook al begrijpt
men ze niet.
Sommige mensen hebben geen natuurlijk herstel. Dit betreft vooral mensen die als gevolg van
eerdere ervaringen met geweld bepaalde overlevingsstrategieën hebben ontwikkeld. Op nieuwe
gebeurtenissen met geweld, reageren net zoals de vorige keer. Ze beleven het gebeurde van nu als
een vervolg op een gebeurtenis van vroeger.
Mensen die als kind of volwassene veel geweld hebben meegemaakt, krijgen lichamelijke, psychische
en relationele klachten. Na verloop van tijd vervlakken de herinneringen en op een bepaald moment
lijkt er niets meer aan de hand te zijn. Maar innerlijk blijven ze hangen in hun verleden (niet leven
maar overleven, niets voelen etc.)
Posttraumatische stres stoornis is een psychiatrische diagnose en zegt iets over bepaalde psychische
klachten. Het zegt niets over het feit dat geweld ook tot andere klachten kan leiden. Gevolg hiervan
is dat mensen een verkeerde diagnose krijgen met soms langdurig medicijngebruik of onnodige
operaties
Klachten die naast of in plaats van een PTSS kunnen ontstaan:
- Problemen met zichzelf (gebrek aan eigenwaarde, zichzelf waardeloos voelen, negatief
zelfbeeld)
- Psychische problemen (depressieve klachten, verslaafd aan eten, alcohol, drugs of medicatie,
angsten, zelfbeschadiging)
- Problemen op het gebied van persoonlijke contacten (gezin, werk, vrienden, seksualiteit)
- Lichamelijke klachten (pijn in spieren, slaapproblemen, darmstoornissen, migraine, burn-out)
H8
Overlevingsstrategie/afweermechanisme/verdedigingsmechanisme
Lichamelijke wond: lichamelijke pijn
Emotionele wond: gekwetst, angstig, verdrietig of boos
Mentale wond: mentale houvast kwijtraken, chaos en verwarring.
Wond op zielsniveau: de ervaring dat je als individu er niet toe doet, niet gezien wordt f niet
gerespecteerd wordt. > Dit zorgt voor hulpeloze gevoelens, eenzaamheid, onmacht en
doodsangst
Ontstaan van overlevingsstrategieën:
- Persoonlijkheid is: gedrag, vaardigheden, karaktertrekken, normen en waarden
- Gedragspatronen worden in de loop van tijd automatische onderbewuste
- Overlevingsstrategieën zijn ongezond wanneer ze nog aanstaan als er geen gevaar is
Doel van overlevingsstrategieën:
- Beschermen, jezelf in veiligheid brengen
Door overlevingsstrategieën aan te laten staan, nadat je in veiligheid bent, word je niet
geconfronteerd met de pijn, eenzaamheid hulpeloosheid die je erna voelt
, Deze bescherming wordt uiteindelijk je gevangenis want er is geen ruimte voor innerlijke
ontwikkeling door het vernauwde bewustzijn. Op latere leeftijd gaat iemand vastlopen, wat
hem of haar eerst hielp met doorleven. > Het geweldsdelict geeft dus geen problemen op
latere leeftijd, maar de aangeleerde overlevingsstrategieën.
- Inzicht over het gedrag is hierbij de oplossing, anders worden de overlevingsstrategieën
beperkend of gewelddadig
Trauma betekent wond (eigen verantwoording (slachtoffer))
Geweld (verantwoording dader)
H9
Iedereen heeft te maken met 3 schaduwen:
Persoonlijke schaduw
- Alles wat niet past, niet goedgekeurd wordt en niet geaccepteerd wordt door anderen zit in
deze schaduw. Alles wat niet mag, hoe je je niet behoort te gedragen, kanten die niet passen
bij de normen en waarden die we meekrijgen, slechte eigenschappen (denk aan agressie,
drift, geniepigheid etc.).
- Pijn van wonden en herinneringen aan de wonden (eenzaamheid, hulpeloosheid tijdens
geweld). Te overweldigend, daardoor in de schaduw
- Geheimen en woede
- Kwaliteiten die we veroordelen of niet gewaardeerd worden door anderen (bijv.
leiderskwaliteiten)
Gezinsschaduw
- Alle kanten van ons gezin die niet passen in het beeld dat we als gezin tegenover de
buitenwereld ophouden. Hierin verdwijnen zaken waar niet over gepraat mag worden. Ook
alle ingehouden irritaties en niet uitgevochten ruzies. Veel huiselijk geweld en
familiegeheimen.
Culturele schaduw
- Iedere cultuur heeft haar eigen geboden en verboden die bepalen wat binnen die cultuur
hoort of toegestaan is en wat een taboe is. Met de benoeming van het kwaad als privatio
boni (afwezigheid van het goede) bestond kwaad niet meer als een zelfstandig fenomeen.
Zondebokfenomeen: een ander ‘offeren’ als verzoening voor de eigen zonden, voor eigen redding.
Hoe werkt een schaduw: Projecteren op anderen. Dit kan zorgen voor geweld en destructieve energie
naar anderen en/of onszelf. Bewustwording van je eigen schaduw, verhelpt dit.
H 10
Overlevingsstrategie heeft een zichtbaar deel (hoe we ons concreet gedragen) en een onzichtbaar
deel (deel dat is weggestopt in onze schaduw). Dit heeft op lange termijn grote gevolgen: klachten en
problemen die het gevolg zijn van overleven (lichamelijk, psychosociaal, relatieproblemen). Onze
schaduw groeit doordat er voortdurend ervaringen zijn die bedreigend voor ons zijn.
Traumacultuur: pijn en gewond raken hoort niet bij het leven en dat dit ons overkomt moeten we
daarvoor een vorm van compensatie of vergoeding krijgen. Bij voorkeur van degene die dit heeft
Week 1
Joke de vries
H7
Overlevingstechniek: vluchten of vechten
wanneer dat niet kan ontstaat bevriezen (flauwvallen) of in een fantasiewereld leven.
fight, flight, freeze, faint
Fase van acuut trauma: meestal herstellen mensen binnen enkele maanden van een meegemaakte
eenmalige geweldservaring Dit proces gaat meestal wel gepaard met lichamelijke of emotionele
reacties.
Chronische trauma: spreek je van als klachten niet verdwijnen na 3 tot 6 maanden of zelfs erger
worden.
gevolgen zijn groter bij langdurig geweld (oorlog, huiselijk geweld). Verschilt per persoon en
ervaring
Debriefing: direct erover praten direct na de gebeurtenis.
- Voordeel: gevoelens kwijt kunnen en eigen ervaring serieus nemen
- Nadeel: extra schade opleveren. Kan niet wegzakken bij het natuurlijke proces
Belangrijke uitgangspunten bij een herstelproces:
1. Het is een individueel proces, dat voor ieder anders is.
2. Het slachtoffer maakt zelf duidelijk wat het en wanneer het iets nodig heeft.
SAM: Situational Accessed Memory (het geheugen dat via situaties toegankelijk is, onbewuste):
ingrijpende incidenten slaan hier op. Dit is een ruimer geheugennetwerk (heen en weer springend,
niet lineair). Dient zich aan via flashbacks, dromen en herbelevingen en kunnen door triggers op
komen.
Het herstelproces kan bevorderd worden wanneer omstanders (directe omgeving en hulpverleners)
een aantal voorwaarden creëren.
- Herstelproces kan pas op gang komen wanneer iemand uit de gevarenzone is, fysiek in
veiligheid is.
- Belangrijk om vanaf begin bezig te zijn met wat er gebeurd is.
→ bijvoorbeeld door schrijven. Eerste twee weken na gebeuren kan dit nog, daarna tot 6
weken komt er opstand om over te praten. Hierna begint proces van adaptie, stapje voor
stapje gaat men accepteren dat het gebeurd is en kan weer over praten.
- Belangrijk om de ernst van wat er gebeurd is te erkennen en die niet te bagatelliseren.
- Aanwezigheid van ondersteunend netwerk die beschikbaar is, is heel belangrijk. Maar even
belangrijk is dat de betrokkene zelf kiest in hoeverre die gebruikt wilt maken van die
netwerk.
, - Belangrijk voor betrokkene en mensen om hen heen om gevoelens te uiten, ook al begrijpt
men ze niet.
Sommige mensen hebben geen natuurlijk herstel. Dit betreft vooral mensen die als gevolg van
eerdere ervaringen met geweld bepaalde overlevingsstrategieën hebben ontwikkeld. Op nieuwe
gebeurtenissen met geweld, reageren net zoals de vorige keer. Ze beleven het gebeurde van nu als
een vervolg op een gebeurtenis van vroeger.
Mensen die als kind of volwassene veel geweld hebben meegemaakt, krijgen lichamelijke, psychische
en relationele klachten. Na verloop van tijd vervlakken de herinneringen en op een bepaald moment
lijkt er niets meer aan de hand te zijn. Maar innerlijk blijven ze hangen in hun verleden (niet leven
maar overleven, niets voelen etc.)
Posttraumatische stres stoornis is een psychiatrische diagnose en zegt iets over bepaalde psychische
klachten. Het zegt niets over het feit dat geweld ook tot andere klachten kan leiden. Gevolg hiervan
is dat mensen een verkeerde diagnose krijgen met soms langdurig medicijngebruik of onnodige
operaties
Klachten die naast of in plaats van een PTSS kunnen ontstaan:
- Problemen met zichzelf (gebrek aan eigenwaarde, zichzelf waardeloos voelen, negatief
zelfbeeld)
- Psychische problemen (depressieve klachten, verslaafd aan eten, alcohol, drugs of medicatie,
angsten, zelfbeschadiging)
- Problemen op het gebied van persoonlijke contacten (gezin, werk, vrienden, seksualiteit)
- Lichamelijke klachten (pijn in spieren, slaapproblemen, darmstoornissen, migraine, burn-out)
H8
Overlevingsstrategie/afweermechanisme/verdedigingsmechanisme
Lichamelijke wond: lichamelijke pijn
Emotionele wond: gekwetst, angstig, verdrietig of boos
Mentale wond: mentale houvast kwijtraken, chaos en verwarring.
Wond op zielsniveau: de ervaring dat je als individu er niet toe doet, niet gezien wordt f niet
gerespecteerd wordt. > Dit zorgt voor hulpeloze gevoelens, eenzaamheid, onmacht en
doodsangst
Ontstaan van overlevingsstrategieën:
- Persoonlijkheid is: gedrag, vaardigheden, karaktertrekken, normen en waarden
- Gedragspatronen worden in de loop van tijd automatische onderbewuste
- Overlevingsstrategieën zijn ongezond wanneer ze nog aanstaan als er geen gevaar is
Doel van overlevingsstrategieën:
- Beschermen, jezelf in veiligheid brengen
Door overlevingsstrategieën aan te laten staan, nadat je in veiligheid bent, word je niet
geconfronteerd met de pijn, eenzaamheid hulpeloosheid die je erna voelt
, Deze bescherming wordt uiteindelijk je gevangenis want er is geen ruimte voor innerlijke
ontwikkeling door het vernauwde bewustzijn. Op latere leeftijd gaat iemand vastlopen, wat
hem of haar eerst hielp met doorleven. > Het geweldsdelict geeft dus geen problemen op
latere leeftijd, maar de aangeleerde overlevingsstrategieën.
- Inzicht over het gedrag is hierbij de oplossing, anders worden de overlevingsstrategieën
beperkend of gewelddadig
Trauma betekent wond (eigen verantwoording (slachtoffer))
Geweld (verantwoording dader)
H9
Iedereen heeft te maken met 3 schaduwen:
Persoonlijke schaduw
- Alles wat niet past, niet goedgekeurd wordt en niet geaccepteerd wordt door anderen zit in
deze schaduw. Alles wat niet mag, hoe je je niet behoort te gedragen, kanten die niet passen
bij de normen en waarden die we meekrijgen, slechte eigenschappen (denk aan agressie,
drift, geniepigheid etc.).
- Pijn van wonden en herinneringen aan de wonden (eenzaamheid, hulpeloosheid tijdens
geweld). Te overweldigend, daardoor in de schaduw
- Geheimen en woede
- Kwaliteiten die we veroordelen of niet gewaardeerd worden door anderen (bijv.
leiderskwaliteiten)
Gezinsschaduw
- Alle kanten van ons gezin die niet passen in het beeld dat we als gezin tegenover de
buitenwereld ophouden. Hierin verdwijnen zaken waar niet over gepraat mag worden. Ook
alle ingehouden irritaties en niet uitgevochten ruzies. Veel huiselijk geweld en
familiegeheimen.
Culturele schaduw
- Iedere cultuur heeft haar eigen geboden en verboden die bepalen wat binnen die cultuur
hoort of toegestaan is en wat een taboe is. Met de benoeming van het kwaad als privatio
boni (afwezigheid van het goede) bestond kwaad niet meer als een zelfstandig fenomeen.
Zondebokfenomeen: een ander ‘offeren’ als verzoening voor de eigen zonden, voor eigen redding.
Hoe werkt een schaduw: Projecteren op anderen. Dit kan zorgen voor geweld en destructieve energie
naar anderen en/of onszelf. Bewustwording van je eigen schaduw, verhelpt dit.
H 10
Overlevingsstrategie heeft een zichtbaar deel (hoe we ons concreet gedragen) en een onzichtbaar
deel (deel dat is weggestopt in onze schaduw). Dit heeft op lange termijn grote gevolgen: klachten en
problemen die het gevolg zijn van overleven (lichamelijk, psychosociaal, relatieproblemen). Onze
schaduw groeit doordat er voortdurend ervaringen zijn die bedreigend voor ons zijn.
Traumacultuur: pijn en gewond raken hoort niet bij het leven en dat dit ons overkomt moeten we
daarvoor een vorm van compensatie of vergoeding krijgen. Bij voorkeur van degene die dit heeft
