Bijeenkomst 2 Parlementaire controle op nationaal niveau
Inleiding
Nederland is een parlementaire democratie. In een parlementair systeem ontleent de
uitvoerende macht, de regering, haar mandaat aan het vertrouwen van het parlement. In
Nederland beschikken zowel de Tweede als Eerste Kamer over een aantal bevoegdheden
om de regering te controleren.
https://www.parlement.com/id/vh8lnhrpmxvm/controle_tweede_kamer
Taak 2.1 Parlementaire middelen
De toeslagenaffaire gaf onverwacht een enorme slinger aan het debat over het
inlichtingenrecht van de Kamers. In de Nederlandse praktijk is er eerder sprake van een
monistische regeercultuur. Uitvoerige regeerakkoorden liggen hieraan ten grondslag.
Toch blijft het de taak van het parlement om de regering te controleren. Maar heeft het
parlement (Tweede en Eerste Kamer) wel voldoende controlemiddelen om de regering ter
verantwoording te roepen en wordt hier voldoende en effectief gebruik van gemaakt?
Bespreek de verschillende controlemiddelen en probeer hierbij ook aansluiting te vinden
in het RvO TK en RvO EK. Welke ruimte hebben bewindspersonen om aan de verplichting
van het geven van inlichtingen te voldoen? Is de inlichtingenplicht afdwingbaar?
Ministeriele verantwoordelijkheid art. 68 GW is uitgangspunt ->
1. Vragenrecht
2. Interpellatie 12.6 Rvo reglement van tweede kamer en debatten
3. Onderzoek en enquête
4. Andere vormen van onderzoek (EU en inlichtingen art. 100 GW)
5. Instrumenten (moties)
6. Begrotingen (middel om financiën goed te keuren)
1. Heeft het parlementen voldoende controlemiddelen om de regering ter
verantwoording te roepen?
https://www.parlement.com/id/vlndel9rodro/controlerechten_staten_generaal
Het parlement heeft verschillende middelen om de regering ter verantwoording te
roepen:
- Motie van afkeuring;
- Motie van wantrouwen;
- Motie van treurnis;
- Parlementaire enquête (Wet op de Parlementaire Enquête);
- Parlementair onderzoek;
- Parlementaire ondervraging;
- Inlichtingenrecht 68 GW. (interpellatie en debat)
- Vragenrecht (uitvloeisel van het recht op inlichtingen)
- Recht van interpellatie (idem)
2. Wordt hier voldoende en effectief gebruik van gemaakt?
Motie van afkeuring, Motie van wantrouwen:
Moties van afkeuring of wantrouwen worden geregeld ingediend, maar zelden aangenomen. De
Eerste Kamer kende (nauwelijks) moties van afkeuring/wantrouwen, omdat de vertrouwenskwestie
feitelijk niet speelt bij de Eerste Kamer.
Parlementaire enquête https://www.parlement.com/id/vh8lnhrsd1ri/recht_van_enquete
Art. 70 GW. Het parlement heeft onder meer de taak de regering te controleren. De Eerste en
Tweede Kamer hebben daarom het recht om een onderzoek naar een bepaalde zaak in te stellen.
Dit kan de vorm van een parlementair onderzoek of van een parlementaire enquête hebben. Een
enquête is een zware vorm van een onderzoek, waarbij de getuigen verplicht zijn om te verschijnen
en waarbij de verhoren onder ede plaatsvinden. Bij een standaard parlementair onderzoek gelden
deze verplichtingen niet. Ook de Eerste Kamer heeft sinds 1887 het recht van enquête, maar van
het enquêterecht is nooit gebruikgemaakt. De Reglementen van Orde van Tweede en Eerste Kamer
bevatten bepalingen over enquêtes. Voor het houden van een parlementaire enquête is een
meerderheidsbesluit van de desbetreffende Kamer nodig. In dat geval wordt een enquêtecommissie
ingesteld die een onderzoeksopdracht mee krijgt.
, Bijeenkomst 2 Parlementaire controle op nationaal niveau
Regelement van orde van 2e kamer artikel?
Regelement van orde van 1e kamer artikel? 129 en 130
Wet op de parlementaire enquête hoofdstuk 5 dwangmiddelen zie ook art. 19
verschoningsgronden. Art. 20.
Parlementair onderzoek
https://www.parlement.com/id/vh8lnhrsd1rj/recht_van_parlementair_onderzoek
Tweede en Eerste Kamer kunnen zelfstandig onderzoek instellen naar beleid en projecten en dat
onderzoek door Kamerleden laten uitvoeren. Er kunnen daarbij meerdere instrumenten worden
gebruikt. Het zwaarste middel is onderzoek op basis van de Wet op de parlementaire enquête
(Wpe). (dwangmiddelen) Sinds 2016 kent de Tweede Kamer ook de mogelijkheid voor het houden
van een parlementaire ondervraging.
Net als voor het houden van een enquête is voor het instellen van een parlementair onderzoek een
Kamermeerderheid vereist. De ingestelde commissie krijgt wel een onderzoeksopdracht mee, maar
geen enquêtebevoegdheden.
In tegenstelling tot voor de parlementaire enquête is voor een dergelijk onderzoek niets bij wet
geregeld. Dat kan tot problemen leiden bij het verkrijgen van vertrouwelijke informatie en de
archivering ervan door de onderzoekscommissie. Getuigen hebben juridisch een veel vrijblijvender
positie dan bij een enquête. Zo zijn ze niet verplicht om voor de onderzoekscommissie te
verschijnen. Parlementaire onderzoeken worden dan ook beschouwd als een 'lichtere' vorm van
onderzoek dan een enquête.
12.6 t/m 12.11 Regelement van de orde van 2e kamer en Wet op de parlementaire enquête geldt
voor parlementaire ondervraging.
Parlementaire ondervraging
https://www.parlement.com/id/vk89ctt9hsky/parlementaire_ondervraging
De parlementaire ondervraging is een in 2016 in het leven geroepen instrument van de Tweede
Kamer. Het is een tussenvorm tussen een parlementair onderzoek en een parlementaire enquête.
Net zoals bij een parlementaire enquête zijn getuigen bij een parlementaire ondervraging verplicht
om te verschijnen en worden zij onder ede gehoord. Aan een parlementaire ondervraging hoeft
echter geen uitgebreid dossieronderzoek vooraf te gaan, wat bij de enquête wel het geval is.
Er is tot nu toe drie keer gebruik gemaakt van parlementaire ondervraging. De eerste keer betrof
het een Parlementaire ondervraging over fiscale constructies, die tot doel had het doorsluizen van
kapitaal via in Nederland gevestigde brievenbusfirma's en het wegsluizen van particuliere
vermogens naar buitenlandse doelvennootschappen te onderzoeken. Voorzitter van de commissie
was Henk Nijboer (PvdA). Het verslag van de ondervraging - 'Papieren werkelijkheid' - werd op 7 juli
2017 gepubliceerd. De tweede ondervragingscommissie ging op 2 juli 2019 van start. Deze
ondervraging betreft de ongewenste beïnvloeding van maatschappelijk en religieuze organisaties,
zoals moskeeën, vanuit het buitenland. Voorzitter was Michel Rog van het CDA. In juni 2020 besloot
de Tweede Kamer een derde parlementaire ondervraging te gaan houden, ditmaal naar de
kinderopvangtoeslagenaffaire. Het rapport hierover verscheen op 17 december 2020.
Inlichtingenrecht 68 GW
Een belangrijke taak van de Tweede Kamer is het beoordelen van besluiten van het
kabinet (en van individuele bewindspersonen) en van voorgenomen beleid. Bij die
controlerende taak wordt gebruikgemaakt van het recht op inlichtingen, een recht dat
ieder individueel Tweede Kamerlid heeft en dat is vastgelegd in de Grondwet. De regering
is verplicht om ieder individueel Kamerlid de inlichtingen te geven waar hij of zij om
vraagt. Alleen als het belang van de staat in het geding is, mag de regering weigeren de
informatie te verschaffen. Via het recht van onderzoek kan de Kamer zelf een nader
onderzoek instellen.
Vragenrecht 12.1 Rvo. Weigeren op gronden van art. 6. Nogiets.
Als uitvloeisel van het recht op inlichtingen, waarover alle individuele Kamerleden
beschikken, kennen Tweede en Eerste Kamer het vragenrecht. Met dit recht kunnen alle
leden behalve tijdens de debatten en de schriftelijke behandeling van (wets)voorstellen
vragen stellen aan de regering. Hiervoor hebben ze, in tegenstelling tot bij het recht van
interpellatie, geen verlof van de Kamer nodig.
12.1 tweede kamer en 140 van eerste kamer.
Recht van interpellatie
Inleiding
Nederland is een parlementaire democratie. In een parlementair systeem ontleent de
uitvoerende macht, de regering, haar mandaat aan het vertrouwen van het parlement. In
Nederland beschikken zowel de Tweede als Eerste Kamer over een aantal bevoegdheden
om de regering te controleren.
https://www.parlement.com/id/vh8lnhrpmxvm/controle_tweede_kamer
Taak 2.1 Parlementaire middelen
De toeslagenaffaire gaf onverwacht een enorme slinger aan het debat over het
inlichtingenrecht van de Kamers. In de Nederlandse praktijk is er eerder sprake van een
monistische regeercultuur. Uitvoerige regeerakkoorden liggen hieraan ten grondslag.
Toch blijft het de taak van het parlement om de regering te controleren. Maar heeft het
parlement (Tweede en Eerste Kamer) wel voldoende controlemiddelen om de regering ter
verantwoording te roepen en wordt hier voldoende en effectief gebruik van gemaakt?
Bespreek de verschillende controlemiddelen en probeer hierbij ook aansluiting te vinden
in het RvO TK en RvO EK. Welke ruimte hebben bewindspersonen om aan de verplichting
van het geven van inlichtingen te voldoen? Is de inlichtingenplicht afdwingbaar?
Ministeriele verantwoordelijkheid art. 68 GW is uitgangspunt ->
1. Vragenrecht
2. Interpellatie 12.6 Rvo reglement van tweede kamer en debatten
3. Onderzoek en enquête
4. Andere vormen van onderzoek (EU en inlichtingen art. 100 GW)
5. Instrumenten (moties)
6. Begrotingen (middel om financiën goed te keuren)
1. Heeft het parlementen voldoende controlemiddelen om de regering ter
verantwoording te roepen?
https://www.parlement.com/id/vlndel9rodro/controlerechten_staten_generaal
Het parlement heeft verschillende middelen om de regering ter verantwoording te
roepen:
- Motie van afkeuring;
- Motie van wantrouwen;
- Motie van treurnis;
- Parlementaire enquête (Wet op de Parlementaire Enquête);
- Parlementair onderzoek;
- Parlementaire ondervraging;
- Inlichtingenrecht 68 GW. (interpellatie en debat)
- Vragenrecht (uitvloeisel van het recht op inlichtingen)
- Recht van interpellatie (idem)
2. Wordt hier voldoende en effectief gebruik van gemaakt?
Motie van afkeuring, Motie van wantrouwen:
Moties van afkeuring of wantrouwen worden geregeld ingediend, maar zelden aangenomen. De
Eerste Kamer kende (nauwelijks) moties van afkeuring/wantrouwen, omdat de vertrouwenskwestie
feitelijk niet speelt bij de Eerste Kamer.
Parlementaire enquête https://www.parlement.com/id/vh8lnhrsd1ri/recht_van_enquete
Art. 70 GW. Het parlement heeft onder meer de taak de regering te controleren. De Eerste en
Tweede Kamer hebben daarom het recht om een onderzoek naar een bepaalde zaak in te stellen.
Dit kan de vorm van een parlementair onderzoek of van een parlementaire enquête hebben. Een
enquête is een zware vorm van een onderzoek, waarbij de getuigen verplicht zijn om te verschijnen
en waarbij de verhoren onder ede plaatsvinden. Bij een standaard parlementair onderzoek gelden
deze verplichtingen niet. Ook de Eerste Kamer heeft sinds 1887 het recht van enquête, maar van
het enquêterecht is nooit gebruikgemaakt. De Reglementen van Orde van Tweede en Eerste Kamer
bevatten bepalingen over enquêtes. Voor het houden van een parlementaire enquête is een
meerderheidsbesluit van de desbetreffende Kamer nodig. In dat geval wordt een enquêtecommissie
ingesteld die een onderzoeksopdracht mee krijgt.
, Bijeenkomst 2 Parlementaire controle op nationaal niveau
Regelement van orde van 2e kamer artikel?
Regelement van orde van 1e kamer artikel? 129 en 130
Wet op de parlementaire enquête hoofdstuk 5 dwangmiddelen zie ook art. 19
verschoningsgronden. Art. 20.
Parlementair onderzoek
https://www.parlement.com/id/vh8lnhrsd1rj/recht_van_parlementair_onderzoek
Tweede en Eerste Kamer kunnen zelfstandig onderzoek instellen naar beleid en projecten en dat
onderzoek door Kamerleden laten uitvoeren. Er kunnen daarbij meerdere instrumenten worden
gebruikt. Het zwaarste middel is onderzoek op basis van de Wet op de parlementaire enquête
(Wpe). (dwangmiddelen) Sinds 2016 kent de Tweede Kamer ook de mogelijkheid voor het houden
van een parlementaire ondervraging.
Net als voor het houden van een enquête is voor het instellen van een parlementair onderzoek een
Kamermeerderheid vereist. De ingestelde commissie krijgt wel een onderzoeksopdracht mee, maar
geen enquêtebevoegdheden.
In tegenstelling tot voor de parlementaire enquête is voor een dergelijk onderzoek niets bij wet
geregeld. Dat kan tot problemen leiden bij het verkrijgen van vertrouwelijke informatie en de
archivering ervan door de onderzoekscommissie. Getuigen hebben juridisch een veel vrijblijvender
positie dan bij een enquête. Zo zijn ze niet verplicht om voor de onderzoekscommissie te
verschijnen. Parlementaire onderzoeken worden dan ook beschouwd als een 'lichtere' vorm van
onderzoek dan een enquête.
12.6 t/m 12.11 Regelement van de orde van 2e kamer en Wet op de parlementaire enquête geldt
voor parlementaire ondervraging.
Parlementaire ondervraging
https://www.parlement.com/id/vk89ctt9hsky/parlementaire_ondervraging
De parlementaire ondervraging is een in 2016 in het leven geroepen instrument van de Tweede
Kamer. Het is een tussenvorm tussen een parlementair onderzoek en een parlementaire enquête.
Net zoals bij een parlementaire enquête zijn getuigen bij een parlementaire ondervraging verplicht
om te verschijnen en worden zij onder ede gehoord. Aan een parlementaire ondervraging hoeft
echter geen uitgebreid dossieronderzoek vooraf te gaan, wat bij de enquête wel het geval is.
Er is tot nu toe drie keer gebruik gemaakt van parlementaire ondervraging. De eerste keer betrof
het een Parlementaire ondervraging over fiscale constructies, die tot doel had het doorsluizen van
kapitaal via in Nederland gevestigde brievenbusfirma's en het wegsluizen van particuliere
vermogens naar buitenlandse doelvennootschappen te onderzoeken. Voorzitter van de commissie
was Henk Nijboer (PvdA). Het verslag van de ondervraging - 'Papieren werkelijkheid' - werd op 7 juli
2017 gepubliceerd. De tweede ondervragingscommissie ging op 2 juli 2019 van start. Deze
ondervraging betreft de ongewenste beïnvloeding van maatschappelijk en religieuze organisaties,
zoals moskeeën, vanuit het buitenland. Voorzitter was Michel Rog van het CDA. In juni 2020 besloot
de Tweede Kamer een derde parlementaire ondervraging te gaan houden, ditmaal naar de
kinderopvangtoeslagenaffaire. Het rapport hierover verscheen op 17 december 2020.
Inlichtingenrecht 68 GW
Een belangrijke taak van de Tweede Kamer is het beoordelen van besluiten van het
kabinet (en van individuele bewindspersonen) en van voorgenomen beleid. Bij die
controlerende taak wordt gebruikgemaakt van het recht op inlichtingen, een recht dat
ieder individueel Tweede Kamerlid heeft en dat is vastgelegd in de Grondwet. De regering
is verplicht om ieder individueel Kamerlid de inlichtingen te geven waar hij of zij om
vraagt. Alleen als het belang van de staat in het geding is, mag de regering weigeren de
informatie te verschaffen. Via het recht van onderzoek kan de Kamer zelf een nader
onderzoek instellen.
Vragenrecht 12.1 Rvo. Weigeren op gronden van art. 6. Nogiets.
Als uitvloeisel van het recht op inlichtingen, waarover alle individuele Kamerleden
beschikken, kennen Tweede en Eerste Kamer het vragenrecht. Met dit recht kunnen alle
leden behalve tijdens de debatten en de schriftelijke behandeling van (wets)voorstellen
vragen stellen aan de regering. Hiervoor hebben ze, in tegenstelling tot bij het recht van
interpellatie, geen verlof van de Kamer nodig.
12.1 tweede kamer en 140 van eerste kamer.
Recht van interpellatie
