Biologie hoofdstuk 13 en 14
13.1 (BINAS 88)
Het centrale zenuwstelsel(CZS) bestaat uit neuronen van de hersenen en die van het ruggenmerg
met hun ondersteunende cellen.
Het perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen
verbinden met het CZS en het CZS met spieren en kieren.
Zowel bij hersenen als bij ruggenmerg is
een licht en een donker deel te
onderscheiden. De donkere kleur van de
grijze stof is afkomstig van de
cellichamen van de miljarden neuronen.
De lichte kleur van de witte stof komt
van myeline, een witgele vetachtige
stof. In de hersenen liggen de
cellichamen aan de buitenzijde en de
uitlopers met myeline aan de
binnenzijde en in het ruggenmerg is dit
andersom.
Ruggenmerg ligt beschermd in het wervelkanaal en is omgeven door drie
ruggenmergsvliezen, de hersenen liggen goed beschermd in de schedel en zijn omgeven door
drie hersenvliezen, tussen binnenste 2 hersenvliezen loopt hersenvloeistof: beschermt
hersenen tegen schokken en is een afvoerroute voor afvalstoffen.
Bloed-hersenbarrière= beschermt de hersenen tegen ongewenste stoffen door selectief stoffen door
te laten.
- Tight-junctions zijn verbindingen die de ruimte tussen de endotheelcellen van de haarvaten
is erg klein maken. Ook spelen astrocyten een belangrijke rol bij uitwisseling van stoffen
tussen bloed en hersenvocht. Astrocyten zijn gliacellen, steuncellen met veel uitlopers, die
een vrijwel gesloten kring vormen rondom de haarvaten.
Grote hersenen nemen het grootste deel in van 1-1,5 kilo hersenmassa. Ze bestaan uit twee helften
die via de hersenbalk met elkaar zijn verbonden. In hersenschors geven grote aantallen neuronen uit
verschillende delen van de hersenen hun informatie aan elkaar door. Alle informatie uit omgeving
gaat via zintuigen, zenuwen, ruggenmerg en hersenstam naar de grote hersenen die de informatie
ordenen en verwerken.
Geluid gaat als informatie vanuit je gehoor in de vorm van impulsen via hersenneuronen naar
sensorische centra in de schors die bij het zintuig horen. In het primaire gehoorcentrum komen de
impulsen vanuit je gehoor binnen en vindt bewustwording plaats. Je kunt het interpreteren door het
te koppelen aan geheugeninformatie in secundaire gehoorcentrum. Elk type zintuig heeft een eigen
, primair en secundair gebied in de schors van linker- en rechterhersenhelft. Je bewegingen beginnen
in primaire motorische schors= kleine gebieden met neuronen die allemaal een eigen groep spieren
aansturen, zijn verbonden met gebieden in secundaire motorische schors. De secundaire motorische
schors bevat informatie over hoe de spieren hun bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren. De
motorische schors van rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde van lichaam, en andersom.
Lichaamsdelen die nauwkeurige bewegingen moeten doen nemen groot deel primaire motorische
schors in. (hand en tong)
Alle informatie uit je zintuigen, behalve geur gaat via thalamus naar je hersenschors. Dit hersendeel
selecteert welke impulsen van zintuigen naar verschillende gebieden van hersenschors gaan.
- Alcohol speelt rol bij vorming van dopamine, een stof die boodschappen van neuronen
doorgeeft. Dat veroorzaakt het ontspannen gevoel als je alcohol drinkt. Het maakt je ook
slaperig. Dit komt doordat een andere neurotransmitter, GABA, door alcohol langer aan
zenuwcel remmende receptoren gebonden blijven. Door GABA functioneert thalamus
minder goed.
De hypothalamus is betrokken bij homeostase. Het bevat ook de thermostaat voor het regelen van
je lichaamstemperatuur en je biologische klok. Die klok regelt dag en nacht ritme.
De kleine hersenen spelen vooral een rol in het coördineren van bewegingen. Dit gebeurt in
samenwerking met grote hersenen, hersenstam en ruggenmerg.
De hersenstam bestaat uit de middenhersenen, de pons en het verlengde merg. De middelhersenen
spelen een o.a. een rol bij reflexen met betrekking tot het zien en horen. De pons verbindt grote en
kleine hersenen en is een tussenstation tussen evenwichtszintuig in middenoor en kleine hersenen.
Het verlengde merg is een overgangsgebied van de hersenen naar je ruggenmerg. Hier kruisen de
zenuwenbanen, waardoor linkerhersenhelft informatie krijgt uit rechterlichaamshelft en daar ook
spieren aanstuurt. Het verlengde merg bevat regelcentra voor ademhaling, hartslag, slikken, hoesten,
slapen en andere vitale functies.
Uit je hersenen komen twaalf paar hersenzenuwen. Op de zwervende zenuw na bevinden ze
zich allemaal binnen het gebied van het hoofd of hals. Zwervende zenuw maakt o.a.
verbinding met verteringsklieren, hart en longen.
Hersenstam gaat over in ruggenmerg, dat de hersenen
met het perifere zenuwstelsel verbindt. Uit
ruggenmerg ontspringen 31 paar ruggenmergzenuwen
die verbinding maken met de organen in romp en
ledematen. Vlak bij het ruggenmerg vertakt een zenuw
in twee delen.
In deel rugzijde bevindt zich uitlopers van
sensorische neuronen, die impulsen vanuit de zintuigen naar ruggenmerg voeren. Hier
bevindt zich het spinaal ganglion: verdikking met cellichamen van sensorische neuronen bij
elkaar.
Deel buikzijde bevat uitlopers van motorische neuronen, waarlangs impulsen vanuit het
ruggenmerg naar de spieren gaan. De cellichamen van motorische neuronen liggen in grijze
stof aan buikzijde.
- Aan rugzijde van de grijze stof liggen cellichamen van schakelneuronen.
Buiten het ruggenmerg liggen aan beide zijden de grensstrengen met zijn eigen zenuwknopen ofwel
ganglia. De motorische neuronen in ruggenmerg maken contact met neuronen in grensstrengen die
impulsen verder vervoeren naar organen als longen, hart, lever en urineblaas.
Een reflex is een reactie op een prikkel zonder dat of voordat er
bewustwording optreedt. Reflexen beschermen je met snelle
13.1 (BINAS 88)
Het centrale zenuwstelsel(CZS) bestaat uit neuronen van de hersenen en die van het ruggenmerg
met hun ondersteunende cellen.
Het perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen
verbinden met het CZS en het CZS met spieren en kieren.
Zowel bij hersenen als bij ruggenmerg is
een licht en een donker deel te
onderscheiden. De donkere kleur van de
grijze stof is afkomstig van de
cellichamen van de miljarden neuronen.
De lichte kleur van de witte stof komt
van myeline, een witgele vetachtige
stof. In de hersenen liggen de
cellichamen aan de buitenzijde en de
uitlopers met myeline aan de
binnenzijde en in het ruggenmerg is dit
andersom.
Ruggenmerg ligt beschermd in het wervelkanaal en is omgeven door drie
ruggenmergsvliezen, de hersenen liggen goed beschermd in de schedel en zijn omgeven door
drie hersenvliezen, tussen binnenste 2 hersenvliezen loopt hersenvloeistof: beschermt
hersenen tegen schokken en is een afvoerroute voor afvalstoffen.
Bloed-hersenbarrière= beschermt de hersenen tegen ongewenste stoffen door selectief stoffen door
te laten.
- Tight-junctions zijn verbindingen die de ruimte tussen de endotheelcellen van de haarvaten
is erg klein maken. Ook spelen astrocyten een belangrijke rol bij uitwisseling van stoffen
tussen bloed en hersenvocht. Astrocyten zijn gliacellen, steuncellen met veel uitlopers, die
een vrijwel gesloten kring vormen rondom de haarvaten.
Grote hersenen nemen het grootste deel in van 1-1,5 kilo hersenmassa. Ze bestaan uit twee helften
die via de hersenbalk met elkaar zijn verbonden. In hersenschors geven grote aantallen neuronen uit
verschillende delen van de hersenen hun informatie aan elkaar door. Alle informatie uit omgeving
gaat via zintuigen, zenuwen, ruggenmerg en hersenstam naar de grote hersenen die de informatie
ordenen en verwerken.
Geluid gaat als informatie vanuit je gehoor in de vorm van impulsen via hersenneuronen naar
sensorische centra in de schors die bij het zintuig horen. In het primaire gehoorcentrum komen de
impulsen vanuit je gehoor binnen en vindt bewustwording plaats. Je kunt het interpreteren door het
te koppelen aan geheugeninformatie in secundaire gehoorcentrum. Elk type zintuig heeft een eigen
, primair en secundair gebied in de schors van linker- en rechterhersenhelft. Je bewegingen beginnen
in primaire motorische schors= kleine gebieden met neuronen die allemaal een eigen groep spieren
aansturen, zijn verbonden met gebieden in secundaire motorische schors. De secundaire motorische
schors bevat informatie over hoe de spieren hun bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren. De
motorische schors van rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde van lichaam, en andersom.
Lichaamsdelen die nauwkeurige bewegingen moeten doen nemen groot deel primaire motorische
schors in. (hand en tong)
Alle informatie uit je zintuigen, behalve geur gaat via thalamus naar je hersenschors. Dit hersendeel
selecteert welke impulsen van zintuigen naar verschillende gebieden van hersenschors gaan.
- Alcohol speelt rol bij vorming van dopamine, een stof die boodschappen van neuronen
doorgeeft. Dat veroorzaakt het ontspannen gevoel als je alcohol drinkt. Het maakt je ook
slaperig. Dit komt doordat een andere neurotransmitter, GABA, door alcohol langer aan
zenuwcel remmende receptoren gebonden blijven. Door GABA functioneert thalamus
minder goed.
De hypothalamus is betrokken bij homeostase. Het bevat ook de thermostaat voor het regelen van
je lichaamstemperatuur en je biologische klok. Die klok regelt dag en nacht ritme.
De kleine hersenen spelen vooral een rol in het coördineren van bewegingen. Dit gebeurt in
samenwerking met grote hersenen, hersenstam en ruggenmerg.
De hersenstam bestaat uit de middenhersenen, de pons en het verlengde merg. De middelhersenen
spelen een o.a. een rol bij reflexen met betrekking tot het zien en horen. De pons verbindt grote en
kleine hersenen en is een tussenstation tussen evenwichtszintuig in middenoor en kleine hersenen.
Het verlengde merg is een overgangsgebied van de hersenen naar je ruggenmerg. Hier kruisen de
zenuwenbanen, waardoor linkerhersenhelft informatie krijgt uit rechterlichaamshelft en daar ook
spieren aanstuurt. Het verlengde merg bevat regelcentra voor ademhaling, hartslag, slikken, hoesten,
slapen en andere vitale functies.
Uit je hersenen komen twaalf paar hersenzenuwen. Op de zwervende zenuw na bevinden ze
zich allemaal binnen het gebied van het hoofd of hals. Zwervende zenuw maakt o.a.
verbinding met verteringsklieren, hart en longen.
Hersenstam gaat over in ruggenmerg, dat de hersenen
met het perifere zenuwstelsel verbindt. Uit
ruggenmerg ontspringen 31 paar ruggenmergzenuwen
die verbinding maken met de organen in romp en
ledematen. Vlak bij het ruggenmerg vertakt een zenuw
in twee delen.
In deel rugzijde bevindt zich uitlopers van
sensorische neuronen, die impulsen vanuit de zintuigen naar ruggenmerg voeren. Hier
bevindt zich het spinaal ganglion: verdikking met cellichamen van sensorische neuronen bij
elkaar.
Deel buikzijde bevat uitlopers van motorische neuronen, waarlangs impulsen vanuit het
ruggenmerg naar de spieren gaan. De cellichamen van motorische neuronen liggen in grijze
stof aan buikzijde.
- Aan rugzijde van de grijze stof liggen cellichamen van schakelneuronen.
Buiten het ruggenmerg liggen aan beide zijden de grensstrengen met zijn eigen zenuwknopen ofwel
ganglia. De motorische neuronen in ruggenmerg maken contact met neuronen in grensstrengen die
impulsen verder vervoeren naar organen als longen, hart, lever en urineblaas.
Een reflex is een reactie op een prikkel zonder dat of voordat er
bewustwording optreedt. Reflexen beschermen je met snelle
