Provo
De ontwikkeling van de provobeweging in de jaren ‘60
Daniël Willem Riemens & Emma Caroline Renkema
Begeleidend docent: Meneer de Witte | CSW van de Perre, V6B | 22/12/2021
, Samenvatting
Om u alvast een beeld te geven van wat we in dit profielwerkstuk zullen bespreken, vatten
we het kort samen. We beginnen met een beknopte uitleg over de beweging Provo, een
groep mensen die door middel van ludieke acties de aandacht wilde trekken voor bepaalde
“problemen” in de samenleving. Vervolgens beginnen we met de deelvragen. Daarbij
beginnen we met het bespreken van de oorzaken van het ontstaan van de provobeweging,
namelijk het taboe op seksualiteit, de ontwikkeling van de atoombom, het toenemende
consumentisme en de relatie van Prinses Beatrix met Prins Claus. Vervolgens leggen we uit
dat onder vrouwen, kunstenaars, milieubeschermers, anarchisten, polyamoristen en LHBTI’s,
en pacifisten sommigen zich bij de beweging aansloten. Deze mensen hoopten met de
provo’s te zorgen voor verandering. Dat probeerde Provo vooral door middel van
propaganda- ze hadden immers een eigen tijdschrift genaamd Provo-, maar ook door ludieke
acties, happenings en de zogenaamde witte plannen. Hoewel Provo voor veel opschudding
zorgde, kwam er al vrij snel een einde aan de beweging. Dit werd veroorzaakt door de
interne meningsverschillen over het feit dat Provo in de gemeenteraad zat. Daarnaast
zorgden de bouwvakoproer en de daaropvolgende Telegraafrellen ervoor dat de zaken uit de
hand liepen en dat de grootste vijanden van Provo werden uitgeschakeld. Deze
gebeurtenissen betekenden het einde van Provo, maar de idealen bleven voortleven. Zo
werden kort na het einde van Provo de Kabouterbeweging en Dolle Mina opgericht. De
Kabouters zetten zich in voor de milieu idealen van de provo’s en de Dolle Mina’s voor de
feministische idealen. In het buitenland kwamen ook acties en tijdschriften die op Provo
waren geïnspireerd. Toch werd er in de jaren zestig vooral negatief naar Provo gekeken. Zo
pakten de autoriteiten van Amsterdam Provo hard aan. Daarnaast waren de Telegraaf en
andere kranten fel tegen Provo gekeerd, maar vanuit het buitenland waren ze vooral
geïnteresseerd in deze rebelse jeugdgroep. Vandaag de dag is er weinig kennis over de
provo’s, maar ook nu denken de meeste mensen bij de naam Provo aan “langharig
werkschuw tuig”. Hoewel men vooral negatief tegen Provo aankeek, hebben ze wel enige
vorm van invloed gehad. Zo is het respect voor de autoriteiten sinds eind jaren zestig
aanzienlijk gedaald. Daarnaast heeft Provo indirect op de lange termijn invloed gehad. Provo
begon bijvoorbeeld al met een anti-sigaretten actie, die nu heel herkenbaar is. Verder
voerden de provo’s actie voor het milieu en vandaag de dag is het milieu een belangrijk
onderwerp in de politiek. Voor vrouwen is er ook vooruitgang geboekt, zoals betere
anticonceptie en abortus, waar de provo’s al naar streefden. Ze hebben echter geen succes
behaald als het gaat om het toenemende consumentisme, want dat blijft steeds verder
stijgen. Natuurlijk zijn niet alle idealen van de provobeweging werkelijkheid geworden.
Daarom zijn er momenteel nog groepen die voor zich inzetten voor een ideaal van de
provotarische beweging, zoals de Corona-ontkenners, Extinction Rebellion, en COC
Nederland. Deze zijn verre van identiek aan de provobeweging, maar ze hebben een aantal
dezelfde kenmerken als Provo.
1
, Inhoudsopgave
SAMENVATTING............................................................................................................................................ 1
INHOUDSOPGAVE.......................................................................................................................................... 2
VOORWOORD................................................................................................................................................ 4
INLEIDING...................................................................................................................................................... 5
INTRODUCTIE VAN- EN ACHTERGRONDINFORMATIE OVER PROVO.....................................................................................5
RELEVANTIE VAN HET ONDERWERP............................................................................................................................6
THEORETISCHE ACHTERGROND..................................................................................................................................6
MOTIVATIE............................................................................................................................................................6
ONZE WERKWIJZE...................................................................................................................................................7
HOOFDVRAAG EN DEELVRAGEN.................................................................................................................................7
HYPOTHESE...........................................................................................................................................................8
HET ONTSTAAN VAN DE PROVOBEWEGING IN DE JAREN ‘60..........................................................................9
TABOE ROND SEKSUALITEIT.......................................................................................................................................9
DE ATOOMBOM..................................................................................................................................................... 9
DE ‘VERSLAAFDE CONSUMENT VAN MORGEN’............................................................................................................10
PRINS CLAUS....................................................................................................................................................... 11
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 11
DE AANHANG VAN PROVO........................................................................................................................... 13
VROUWEN.......................................................................................................................................................... 13
KUNSTENAARS.....................................................................................................................................................13
MILIEUBESCHERMERS............................................................................................................................................14
ANARCHISTEN......................................................................................................................................................15
POLYAMORISTEN EN LHBTI’S.................................................................................................................................15
PACIFISTEN..........................................................................................................................................................15
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 16
DE HANDELSWIJZE VAN PROVO................................................................................................................... 17
PROPAGANDA (INCL. BLAD PROVO).........................................................................................................................17
HAPPENINGS O.L.V. ROBERT JASPER GROOTVELD.......................................................................................................18
POLITIEVERZET ZORGT VOOR GROEI IN AANHANG........................................................................................................18
WITTE FIETSENPLAN..............................................................................................................................................19
WITTE-OVERIGE-PLANNEN......................................................................................................................................20
HUWELIJK BEATRIX CLAUS......................................................................................................................................21
GEMEENTERAAD...................................................................................................................................................21
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 21
DE OORZAKEN DIE BIJDROEGEN AAN HET BEËINDIGEN VAN PROVO.............................................................22
INTERNE MENINGSVERSCHILLEN...............................................................................................................................22
BOUWVAKOPROER, TELEGRAAFRELLEN EN VIETNAM-DEMONSTRATIE..............................................................................22
ONDERGANG VAN VAN DER MOLEN........................................................................................................................23
EERVOL ONTSLAG VAN VAN HALL............................................................................................................................23
GEVOLGEN VOOR PROVO.......................................................................................................................................24
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 25
HET VOORTLEVEN VAN DE IDEALEN VAN PROVO.........................................................................................26
KABOUTERBEWEGING............................................................................................................................................26
DOLLE MINA’S.....................................................................................................................................................27
2
, BUITENLANDSE TIJDSCHRIFTEN................................................................................................................................28
BUITENLANDSE ‘ACTIE’..........................................................................................................................................28
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 29
DE REACTIES OP DE PROVOBEWEGING IN DE JAREN ’60 EN VANDAAG DE DAG.............................................30
AMSTERDAMSE POLITIE & BURGEMEESTER VAN HALL.................................................................................................30
KRANTEN............................................................................................................................................................31
BUITENLANDSE MEDIA...........................................................................................................................................32
REACTIES VAN ONZE GEÏNTERVIEWDE PERSONEN.........................................................................................................33
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 35
IN HOEVERRE MEN DE PROVOBEWEGING IN DE JAREN ’60 SUCCESVOL KAN NOEMEN EN WAT WE VANDAAG
DE DAG NOG TERUG ZIEN VAN DEZE SUCCESSEN IN ONZE MAATSCHAPPIJ...................................................36
AUTORITEITSGEZAG...............................................................................................................................................36
ANTIROOKMENTALITEIT..........................................................................................................................................36
MILIEU + AUTO....................................................................................................................................................37
CONSUMENTISME.................................................................................................................................................38
VROUWENEMANCIPATIE SEKSUEEL MORAAL...............................................................................................................38
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 39
VERGELIJKBARE MODERNE BEWEGINGEN MET DE PROVOTARISCHE BEWEGING..........................................39
CORONA-ONTKENNERS..........................................................................................................................................40
EXTINCTION REBELLION EN GRETA THUNBERG...........................................................................................................41
COC NEDERLAND.................................................................................................................................................41
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 42
CONCLUSIE.................................................................................................................................................. 43
EVALUATIE................................................................................................................................................... 44
BRONNEN.................................................................................................................................................... 45
BOEKBRONNEN....................................................................................................................................................45
VIDEOBRONNEN...................................................................................................................................................45
INTERNETBRONNEN...............................................................................................................................................45
LOGBOEK............................................................................................................................................................ 46
INTERVIEWS................................................................................................................................................. 49
INTERVIEW ROEL VAN DUIJN..................................................................................................................................49
INTERVIEW NIEK PAS............................................................................................................................................ 51
INTERVIEW PAUL SCHUT........................................................................................................................................52
3
De ontwikkeling van de provobeweging in de jaren ‘60
Daniël Willem Riemens & Emma Caroline Renkema
Begeleidend docent: Meneer de Witte | CSW van de Perre, V6B | 22/12/2021
, Samenvatting
Om u alvast een beeld te geven van wat we in dit profielwerkstuk zullen bespreken, vatten
we het kort samen. We beginnen met een beknopte uitleg over de beweging Provo, een
groep mensen die door middel van ludieke acties de aandacht wilde trekken voor bepaalde
“problemen” in de samenleving. Vervolgens beginnen we met de deelvragen. Daarbij
beginnen we met het bespreken van de oorzaken van het ontstaan van de provobeweging,
namelijk het taboe op seksualiteit, de ontwikkeling van de atoombom, het toenemende
consumentisme en de relatie van Prinses Beatrix met Prins Claus. Vervolgens leggen we uit
dat onder vrouwen, kunstenaars, milieubeschermers, anarchisten, polyamoristen en LHBTI’s,
en pacifisten sommigen zich bij de beweging aansloten. Deze mensen hoopten met de
provo’s te zorgen voor verandering. Dat probeerde Provo vooral door middel van
propaganda- ze hadden immers een eigen tijdschrift genaamd Provo-, maar ook door ludieke
acties, happenings en de zogenaamde witte plannen. Hoewel Provo voor veel opschudding
zorgde, kwam er al vrij snel een einde aan de beweging. Dit werd veroorzaakt door de
interne meningsverschillen over het feit dat Provo in de gemeenteraad zat. Daarnaast
zorgden de bouwvakoproer en de daaropvolgende Telegraafrellen ervoor dat de zaken uit de
hand liepen en dat de grootste vijanden van Provo werden uitgeschakeld. Deze
gebeurtenissen betekenden het einde van Provo, maar de idealen bleven voortleven. Zo
werden kort na het einde van Provo de Kabouterbeweging en Dolle Mina opgericht. De
Kabouters zetten zich in voor de milieu idealen van de provo’s en de Dolle Mina’s voor de
feministische idealen. In het buitenland kwamen ook acties en tijdschriften die op Provo
waren geïnspireerd. Toch werd er in de jaren zestig vooral negatief naar Provo gekeken. Zo
pakten de autoriteiten van Amsterdam Provo hard aan. Daarnaast waren de Telegraaf en
andere kranten fel tegen Provo gekeerd, maar vanuit het buitenland waren ze vooral
geïnteresseerd in deze rebelse jeugdgroep. Vandaag de dag is er weinig kennis over de
provo’s, maar ook nu denken de meeste mensen bij de naam Provo aan “langharig
werkschuw tuig”. Hoewel men vooral negatief tegen Provo aankeek, hebben ze wel enige
vorm van invloed gehad. Zo is het respect voor de autoriteiten sinds eind jaren zestig
aanzienlijk gedaald. Daarnaast heeft Provo indirect op de lange termijn invloed gehad. Provo
begon bijvoorbeeld al met een anti-sigaretten actie, die nu heel herkenbaar is. Verder
voerden de provo’s actie voor het milieu en vandaag de dag is het milieu een belangrijk
onderwerp in de politiek. Voor vrouwen is er ook vooruitgang geboekt, zoals betere
anticonceptie en abortus, waar de provo’s al naar streefden. Ze hebben echter geen succes
behaald als het gaat om het toenemende consumentisme, want dat blijft steeds verder
stijgen. Natuurlijk zijn niet alle idealen van de provobeweging werkelijkheid geworden.
Daarom zijn er momenteel nog groepen die voor zich inzetten voor een ideaal van de
provotarische beweging, zoals de Corona-ontkenners, Extinction Rebellion, en COC
Nederland. Deze zijn verre van identiek aan de provobeweging, maar ze hebben een aantal
dezelfde kenmerken als Provo.
1
, Inhoudsopgave
SAMENVATTING............................................................................................................................................ 1
INHOUDSOPGAVE.......................................................................................................................................... 2
VOORWOORD................................................................................................................................................ 4
INLEIDING...................................................................................................................................................... 5
INTRODUCTIE VAN- EN ACHTERGRONDINFORMATIE OVER PROVO.....................................................................................5
RELEVANTIE VAN HET ONDERWERP............................................................................................................................6
THEORETISCHE ACHTERGROND..................................................................................................................................6
MOTIVATIE............................................................................................................................................................6
ONZE WERKWIJZE...................................................................................................................................................7
HOOFDVRAAG EN DEELVRAGEN.................................................................................................................................7
HYPOTHESE...........................................................................................................................................................8
HET ONTSTAAN VAN DE PROVOBEWEGING IN DE JAREN ‘60..........................................................................9
TABOE ROND SEKSUALITEIT.......................................................................................................................................9
DE ATOOMBOM..................................................................................................................................................... 9
DE ‘VERSLAAFDE CONSUMENT VAN MORGEN’............................................................................................................10
PRINS CLAUS....................................................................................................................................................... 11
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 11
DE AANHANG VAN PROVO........................................................................................................................... 13
VROUWEN.......................................................................................................................................................... 13
KUNSTENAARS.....................................................................................................................................................13
MILIEUBESCHERMERS............................................................................................................................................14
ANARCHISTEN......................................................................................................................................................15
POLYAMORISTEN EN LHBTI’S.................................................................................................................................15
PACIFISTEN..........................................................................................................................................................15
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 16
DE HANDELSWIJZE VAN PROVO................................................................................................................... 17
PROPAGANDA (INCL. BLAD PROVO).........................................................................................................................17
HAPPENINGS O.L.V. ROBERT JASPER GROOTVELD.......................................................................................................18
POLITIEVERZET ZORGT VOOR GROEI IN AANHANG........................................................................................................18
WITTE FIETSENPLAN..............................................................................................................................................19
WITTE-OVERIGE-PLANNEN......................................................................................................................................20
HUWELIJK BEATRIX CLAUS......................................................................................................................................21
GEMEENTERAAD...................................................................................................................................................21
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 21
DE OORZAKEN DIE BIJDROEGEN AAN HET BEËINDIGEN VAN PROVO.............................................................22
INTERNE MENINGSVERSCHILLEN...............................................................................................................................22
BOUWVAKOPROER, TELEGRAAFRELLEN EN VIETNAM-DEMONSTRATIE..............................................................................22
ONDERGANG VAN VAN DER MOLEN........................................................................................................................23
EERVOL ONTSLAG VAN VAN HALL............................................................................................................................23
GEVOLGEN VOOR PROVO.......................................................................................................................................24
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 25
HET VOORTLEVEN VAN DE IDEALEN VAN PROVO.........................................................................................26
KABOUTERBEWEGING............................................................................................................................................26
DOLLE MINA’S.....................................................................................................................................................27
2
, BUITENLANDSE TIJDSCHRIFTEN................................................................................................................................28
BUITENLANDSE ‘ACTIE’..........................................................................................................................................28
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 29
DE REACTIES OP DE PROVOBEWEGING IN DE JAREN ’60 EN VANDAAG DE DAG.............................................30
AMSTERDAMSE POLITIE & BURGEMEESTER VAN HALL.................................................................................................30
KRANTEN............................................................................................................................................................31
BUITENLANDSE MEDIA...........................................................................................................................................32
REACTIES VAN ONZE GEÏNTERVIEWDE PERSONEN.........................................................................................................33
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 35
IN HOEVERRE MEN DE PROVOBEWEGING IN DE JAREN ’60 SUCCESVOL KAN NOEMEN EN WAT WE VANDAAG
DE DAG NOG TERUG ZIEN VAN DEZE SUCCESSEN IN ONZE MAATSCHAPPIJ...................................................36
AUTORITEITSGEZAG...............................................................................................................................................36
ANTIROOKMENTALITEIT..........................................................................................................................................36
MILIEU + AUTO....................................................................................................................................................37
CONSUMENTISME.................................................................................................................................................38
VROUWENEMANCIPATIE SEKSUEEL MORAAL...............................................................................................................38
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 39
VERGELIJKBARE MODERNE BEWEGINGEN MET DE PROVOTARISCHE BEWEGING..........................................39
CORONA-ONTKENNERS..........................................................................................................................................40
EXTINCTION REBELLION EN GRETA THUNBERG...........................................................................................................41
COC NEDERLAND.................................................................................................................................................41
DEELCONCLUSIE................................................................................................................................................... 42
CONCLUSIE.................................................................................................................................................. 43
EVALUATIE................................................................................................................................................... 44
BRONNEN.................................................................................................................................................... 45
BOEKBRONNEN....................................................................................................................................................45
VIDEOBRONNEN...................................................................................................................................................45
INTERNETBRONNEN...............................................................................................................................................45
LOGBOEK............................................................................................................................................................ 46
INTERVIEWS................................................................................................................................................. 49
INTERVIEW ROEL VAN DUIJN..................................................................................................................................49
INTERVIEW NIEK PAS............................................................................................................................................ 51
INTERVIEW PAUL SCHUT........................................................................................................................................52
3
