Pijn en Trauma
Inhoudsopgave
Tandletsel .................................................................................................................................................................2
Introductie ............................................................................................................................................................2
Kroon- wortelfacturen ........................................................................................................................................10
Luxaties, avulsies en wortelresorptie .................................................................................................................21
Artikel: International Association of Dental Traumatology guidelines for the management of traumatic
dental injuries .....................................................................................................................................................33
General introduction .....................................................................................................................................33
1. Fractures and luxations .............................................................................................................................33
2. Avulsions of permanent teeth ...................................................................................................................35
Resorptie .................................................................................................................................................................36
Artikel: tandletsel in de praktijk – Resorptie ......................................................................................................48
Werkgroep Resorptie en Tandletsel ......................................................................................................................50
Orofaciale en neuropathische pijn ........................................................................................................................56
Orofaciale pijn ....................................................................................................................................................56
Neuropathische pijn ...........................................................................................................................................62
Werkgroep pijn .......................................................................................................................................................67
Infectie ....................................................................................................................................................................71
Triage ......................................................................................................................................................................81
Mandibula fracturen ..............................................................................................................................................86
, LOTJE GOMMERS M1 – PIJN EN TRAUMA
Tandletsel
Introductie
Soorten tandletsel (van minst naar meest erg):
- Kroonfractuur (on)gecompliceerd
- Wortelfractuur (horizontaal)
- Luxaties (lateraal, extrusive, intrusive)
- Avulsie (uit de mond)
Er zijn ook latere complicaties. Het kan zijn dat het trauma niet recent is, maar van jaren gelden.
Combinaties van trauma zijn ook mogelijk: bijv. gecompliceerde kroonfractuur met laterale luxatie.
Hierbij behandel je eerst de meest ernstige trauma en daarna de ander, dit kan de behandeling
gecompliceerd maken.
Ontwikkelingsfase van de tand is belangrijk voor bepalen behandeling en prognose.
Nieuwe behandelopties:
CBCT (3D beeldvorming), VPT (behouden vitaliteit pulpa), Autotransplantatie
Multidisciplinaire aanpak (vooral pedo, ortho, chirurgie) maakt het interessant, maar soms ook lastig.
Termen:
- Partiele pulpotomie
Pulpotomie = verwijderen pulpa weefsel alleen
van de pulpakamer
Partieel = deels
MTA geplaatst + vulling
Nooit vijlen gebruikt
- Volledige pulpotomie
= volledig verwijderen pulpa weefsel van de
pulpakamer tot de kanaalopening
Nooit vijlen gebruikt
- Pulpectomie
Verwijderen van pulpa weefsel in de kanalen
2
, LOTJE GOMMERS M1 – PIJN EN TRAUMA
- Wortelkanaalbehandeling
Beginnen met pulpectomie
Gevolg door:
Irrigatie, instrumentatie, obturatie, vullen v/h
kanaal
Ongecompliceerde kroonfractuur:
- Gladslijpen breukranden
- Restauratie met composiet
- Restauratie met composiet en breukstuk
- Restauratie met composiet, breukstuk en fineerrestauratie
Vulling om blootgelegen dentine te dekken
Pulpanecrose na een ongecompliceerde kroonfractuur komt weinig voor, maar is sterk afhankelijk
van:
- Overig tandletsel
- Soort behandeling
- Fase wortelontwikkeling
Gecompliceerde kroonfractuur:
Pulpa is geëxponeerd of ligt bloot
- Directe pulpa-overkapping
- (Partiele) pulpotomie
Wortel blijft door ontwikkelen à sterkere tand
Kan niet bij pulpectomie = geen ontwikkeling van
wortel meer, slechtere prognose
- Amputatie met diamantboor
- Irrigatie met fysiologisch zout
- Bloeding onder controle
- MTA/ bioceramische materialen
- Afsluiting met composiet
Indien:
o Bloeding pulpa onder controle
o Geen of gering ander tandletsel
o Retentie t.b.v. restauratie
- Pulpectomie
Alleen als:
o Bloeding pulpa niet onder controle kan worden gehouden
o Er ernstig bijkomend letsel aan elementen met volledig afgevormde wortels is
3
, LOTJE GOMMERS M1 – PIJN EN TRAUMA
Wortelfractuur:
- Röntgencontrole
- Repositie, zo snel mogelijk
- Semi-rigide spalken 4 weken
- Goede prognose
- Periodieke controle
Horizontale wortelfractuur: röntgenfoto
Let op: fractuur kan eruitzien als twee lijnen, komt door
de richting van de straling
Situatie stabiliseren 2-4 weken
Vaak geen andere behandeling nodig
In de meeste situaties: genezing
Hangt af van hoogte van fractuurlijn
Als deze in de buurt ligt bij de gingiva en er een
verbinding is met de parodontale pocket dan wordt
deze geïnfecteerd en is het een ander verhaal
Indien er een ontsteking is en wortelkanaalbehandeling
is geïndiceerd, dan wordt deze uitgevoerd tot de
fractuurlijn en niet verder
4
Inhoudsopgave
Tandletsel .................................................................................................................................................................2
Introductie ............................................................................................................................................................2
Kroon- wortelfacturen ........................................................................................................................................10
Luxaties, avulsies en wortelresorptie .................................................................................................................21
Artikel: International Association of Dental Traumatology guidelines for the management of traumatic
dental injuries .....................................................................................................................................................33
General introduction .....................................................................................................................................33
1. Fractures and luxations .............................................................................................................................33
2. Avulsions of permanent teeth ...................................................................................................................35
Resorptie .................................................................................................................................................................36
Artikel: tandletsel in de praktijk – Resorptie ......................................................................................................48
Werkgroep Resorptie en Tandletsel ......................................................................................................................50
Orofaciale en neuropathische pijn ........................................................................................................................56
Orofaciale pijn ....................................................................................................................................................56
Neuropathische pijn ...........................................................................................................................................62
Werkgroep pijn .......................................................................................................................................................67
Infectie ....................................................................................................................................................................71
Triage ......................................................................................................................................................................81
Mandibula fracturen ..............................................................................................................................................86
, LOTJE GOMMERS M1 – PIJN EN TRAUMA
Tandletsel
Introductie
Soorten tandletsel (van minst naar meest erg):
- Kroonfractuur (on)gecompliceerd
- Wortelfractuur (horizontaal)
- Luxaties (lateraal, extrusive, intrusive)
- Avulsie (uit de mond)
Er zijn ook latere complicaties. Het kan zijn dat het trauma niet recent is, maar van jaren gelden.
Combinaties van trauma zijn ook mogelijk: bijv. gecompliceerde kroonfractuur met laterale luxatie.
Hierbij behandel je eerst de meest ernstige trauma en daarna de ander, dit kan de behandeling
gecompliceerd maken.
Ontwikkelingsfase van de tand is belangrijk voor bepalen behandeling en prognose.
Nieuwe behandelopties:
CBCT (3D beeldvorming), VPT (behouden vitaliteit pulpa), Autotransplantatie
Multidisciplinaire aanpak (vooral pedo, ortho, chirurgie) maakt het interessant, maar soms ook lastig.
Termen:
- Partiele pulpotomie
Pulpotomie = verwijderen pulpa weefsel alleen
van de pulpakamer
Partieel = deels
MTA geplaatst + vulling
Nooit vijlen gebruikt
- Volledige pulpotomie
= volledig verwijderen pulpa weefsel van de
pulpakamer tot de kanaalopening
Nooit vijlen gebruikt
- Pulpectomie
Verwijderen van pulpa weefsel in de kanalen
2
, LOTJE GOMMERS M1 – PIJN EN TRAUMA
- Wortelkanaalbehandeling
Beginnen met pulpectomie
Gevolg door:
Irrigatie, instrumentatie, obturatie, vullen v/h
kanaal
Ongecompliceerde kroonfractuur:
- Gladslijpen breukranden
- Restauratie met composiet
- Restauratie met composiet en breukstuk
- Restauratie met composiet, breukstuk en fineerrestauratie
Vulling om blootgelegen dentine te dekken
Pulpanecrose na een ongecompliceerde kroonfractuur komt weinig voor, maar is sterk afhankelijk
van:
- Overig tandletsel
- Soort behandeling
- Fase wortelontwikkeling
Gecompliceerde kroonfractuur:
Pulpa is geëxponeerd of ligt bloot
- Directe pulpa-overkapping
- (Partiele) pulpotomie
Wortel blijft door ontwikkelen à sterkere tand
Kan niet bij pulpectomie = geen ontwikkeling van
wortel meer, slechtere prognose
- Amputatie met diamantboor
- Irrigatie met fysiologisch zout
- Bloeding onder controle
- MTA/ bioceramische materialen
- Afsluiting met composiet
Indien:
o Bloeding pulpa onder controle
o Geen of gering ander tandletsel
o Retentie t.b.v. restauratie
- Pulpectomie
Alleen als:
o Bloeding pulpa niet onder controle kan worden gehouden
o Er ernstig bijkomend letsel aan elementen met volledig afgevormde wortels is
3
, LOTJE GOMMERS M1 – PIJN EN TRAUMA
Wortelfractuur:
- Röntgencontrole
- Repositie, zo snel mogelijk
- Semi-rigide spalken 4 weken
- Goede prognose
- Periodieke controle
Horizontale wortelfractuur: röntgenfoto
Let op: fractuur kan eruitzien als twee lijnen, komt door
de richting van de straling
Situatie stabiliseren 2-4 weken
Vaak geen andere behandeling nodig
In de meeste situaties: genezing
Hangt af van hoogte van fractuurlijn
Als deze in de buurt ligt bij de gingiva en er een
verbinding is met de parodontale pocket dan wordt
deze geïnfecteerd en is het een ander verhaal
Indien er een ontsteking is en wortelkanaalbehandeling
is geïndiceerd, dan wordt deze uitgevoerd tot de
fractuurlijn en niet verder
4
