Samenvatting filosofie van de natuurwetenschappen

Samenvatting filosofie en geschiedenis van de
natuurwetenschappen
Onderdeel fi losofi e



Boek: Wat is wetenschap? Edwin Koster, 2019
Hoofdstukken: 1, 4-13 en 19-20



Inhoud
Hoorcollege 1: Wat is wetenschap? (Hoofdstuk 1).................................................................................1
Hoorcollege 3: Evidence Based Medicine (EBM) en alternatieve geneeskunde (Hoofdstuk 4 en 5).......2
Hoorcollege 5: Standaardbeeld en Popper (Hoofdstuk 6 en 7)..............................................................5
Hoorcollege 6: Paradigmatheorie Kuhn en SWK (Hoofdstuk 8 en 9)......................................................8
Hoorcollege 7: Latour en ethiek (Hoofdstuk 10)...................................................................................10
Hoorcollege 8: Knowledge Filter (Hoofdstuk 11)..................................................................................14
Hoorcollege 9: Science in Transition en het licham-geest dualisme (Hoofdstuk 19 en 12)...................17
Hoorcollege 11: Placebo en niet-reductionistisch materialisme (H13 en artikelen Focquart, Ravesloot
en Keizer)..............................................................................................................................................20
Hoofdstuk 20: Moleculen, mensen en machines..................................................................................22




Hoorcollege 1: Wat is wetenschap? (Hoofdstuk 1)

Kenmerken van het common sense beeld van wetenschap:
 Wetenschappelijke kennis is objectief
 De wetenschappelijke methode is de manier om kennis over de wereld te verkrijgen
 Wetenschap is waardevrij
 In wetenschap spelen externe invloeden geen rol: alles draait om (empirisch) bewijs
 Wetenschappers zijn op zoek naar de waarheid


 Het common sense beeld van wetenschap wordt bedreigd door sloppy science


Wat is objectieve wetenschappelijke kennis?
 Voorwaarde voor objectiviteit: heldere begripsvorming
- Afwezigheid van vaagheid en meerduidigheid

, - Ideaal: helderheid en eenduidigheid
 Begrippen moeten ‘operationeel’ zijn: dat wil zeggen gespecificeerd en meetbaar
- Ideaal: vrij van persoonlijke opvattingen/cultureel bepaalde waarden


 Al snel volgt de conclusie dat wetenschappelijke kennis niet objectief kan zijn
 Klopt het common-sense beeld van wetenschap dus wel?


Deze vraag kan vanuit 4 perspectieven worden benaderd:
 Wetenschapsfilosofie
- Onder welke voorwaarden wordt wetenschappelijke kennis geaccepteerd?
 Wetenschapsgeschiedenis
- Welk antwoord ‘geeft’ de geschiedenis op de vraag ‘wat is wetenschap?’
 Wetenschap en mensbeeld
- Zijn mensen te beschouwen als organismen?
 Ethiek
- Hoe behoren wetenschappers te werk te gaan? Mag alles wat kan?


Onderzoek naar wat is wetenschap wordt niet gedaan via wetenschappelijke onderzoek,
hierbij treed het probleem van ‘circulariteit’ op, maar via historisch perspectief en filosofische
reflectie.


Normen van Merton
 Communism: De resultaten van wetenschappelijke onderzoek moeten openbaar
toegankelijk zijn
- Wetenschap is gemeenschappelijke bezit
- Wordt gecommuniceerd via formele (artikelen) en informele (lezingen) wegen
 Universalism: De beoordeling van wetenschappelijke kennis is onafhankelijk van
ras, geslacht, sociale positie, nationaliteit en religieuze identiteit
- Ook selectie van wetenschappers op bekwaamheid moet niet mogelijk zijn
 Disinterestedness: De persoonlijke opvattingen en gevoelens van de onderzoeker
mogen geen invloed uitoefenen op de resultaten
- Dit geldt ook voor het ‘eergevoel’
 Organized scepticism: In wetenschap is systematisch wantrouwen ten opzichte van
elk resultaat geboden
Doel van de normen van Merton: Het vergroten van betrouwbaarheid in wetenschappelijke
kennis en het voorkomen van misstanden.




Hoorcollege 3: Evidence Based Medicine (EBM) en
alternatieve geneeskunde (Hoofdstuk 4 en 5)

, Wat betekent het dat wetenschap ‘waardevrij’ is? Wetenschap is…
 Autonoom: Alleen wetenschappers bepalen welke onderzoeksvragen de moeite
waard zijn
 Neutraal: De keuze van onderzoeksvragen wordt niet beïnvloed door bijvoorbeeld
religieuze of politieke overtuigingen
 Onafhankelijk: Bij de acceptatie van wetenschappelijke kennis spelen morele
oordelen of ideologische opvattingen geen rol
 Niet normatief: Onderzoekers zijn niet verantwoordelijk voor de maatschappelijke
toepassing van hun onderzoek


Drie fasen in de praktijk van het wetenschappelijke onderzoek
 Fase voordat het onderzoek begint (1)
 Fase waarin het onderzoek plaatsvindt (2)
 Fase nadat het onderzoek is afgerond (3)
Er bestaat een belangrijke onderscheiding in waarden in fase 2
 Epistemische waarden: waarden zoals precisie en reikwijdt (zijn toegestaan, zelfs
als wetenschap ‘waardevrij’ is)
 Niet-epistemische waarden: morele oordelen, ideologische opvattingen of religieuze
overtuigingen


 Er komen in de wetenschap niet enkel epistemische waarden voor, aan niet-
epistemische waarden valt bijna niet te ontkomen


Onderzoeksmethodologie, wetenschappelijk onderzoek moet aan een aantal waarden
voldoen:
 Interne validiteit: produceert wat als oorzaak wordt geïdentificeerd werkelijk het
effect?
 Externe validiteit: in hoeverre zijn onderzoeksresultaten bruikbaar buiten de
onderzochte situatie?
 Betrouwbaarheid: de consistentie van resultaten
 Operationaliseren: een begrip zo definiëren dat het een praktisch te bepalen
indicator is waardoor nauwkeurig en meetbaar onderzoek mogelijk wordt


Verschillende manieren van het kijken naar een psychiatrische stoornis
 Als pathofysiologische afwijking
- Psychiatrische ziekte is hetzelfde als lichamelijke ziekte, het wordt gezien als
biologische afwijking
- Er wordt neurobiologisch onderzoek gedaan
- Voordeel: minder subjectief en waarde geladen
- Nadeel: weinig bekend over de pathofysiologie van mentale stoornissen
 Afwijking van de statistische norm
- Ziek zijn is wat statistisch gezien afwijkt van de norm