Esther Ferraresi
DIDACTIEK VAN DE BEWEGINGSVORMING
Les 1 – 25/09
HOOFDSTUK 1A: INTRO – TERMEN
Terminologie
Opvoeden
Opvoeden is groot worden/groeien, samen met mensen die jou hierbij helpen.
• Groeien in zelfstandigheid en volwassenheid (heden in combinatie met toekomst).
• Dit is een tweezijdig proces → mensen doen actief mee.
• Visie op het menselijk leven en op de samenleving leren begrijpen.
Pedagogiek
• Leer van de opvoeding.
o Bestuderen van concrete opvoedings- en onderwijsprocessen.
o Eind 18e eeuw ontstaan.
• Meervoudige wetenschap → verschillende disciplines geven hun eigenheid.
o Bv. analytische pedagogiek, kritische pedagogiek, cultuurhistorische
pedagogiek, …
▪ Zijn niet overkoepelend.
• Constructief-kritische pedagogiek = gebruik van nuttige, theoretische elementen
en diverse onderzoeksmethoden op praktische opvoedkundige vraagstukken.
Pedagogie
• Praktijk van het opvoeden.
• Werkelijkheid (dagdagelijks leven) van opvoeding en onderwijs.
Onderwijskunde
• Bestuderen van onderwijsveld.
o Gebaseerd op een visie op mens, onderwijs en samenleving.
Didactiek
• Het onderwijzen, bewijzen, uiteenzetten zelf.
o Is een tak van de onderwijskunde.
▪ Houdt zich bezig met voorbereiden, uitvoeren en evalueren van
concrete onderwijsleerprocessen.
▪ Is veldgericht.
▪ Is een toegepaste wetenschap.
▪ Is niet universeel/vaststaand, is dynamisch.
▪ Praktisch handelen staat centraal.
Iemand die de didactiek beoefent of bestudeert, noemen we een didacticus.
• Dit woord wordt ook gebruikt voor iemand die goed kan onderwijzen of goed kan
uitleggen, of voor iemand die lerend te werk gaat (bv. als wijsgeer of dichter).
Methodiek
• Leer van de te volgen methoden (bij onderzoek of onderwijs).
o Onderdeel van de didactiek.
1
,Esther Ferraresi
o Theorie over mogelijkheden waardoor en middelen waarmee gestelde
doelstellingen bereikt kunnen worden.
o Nagaan welke methoden het best zijn om zo efficiënt mogelijk les te geven.
Levenslang leren
• Onderwijs en opleiding beperkt zich niet tot de jongere leeftijdsfase.
o Continu proces.
Leren leren
• Leren kan ook zelf een doel en voorwerp van leren zijn.
• Evolutie van externe regulatie naar zelfregulatie.
• Cruciale vakoverschrijdende eindterm in alle vakgebieden.
Didactische modellen
Er worden referentiekaders gebruikt voor didactisch denken en handelen.
• Onderwijsleerproces visualiseren.
• Didactisch handelen wordt beter meer doorzichtig, hanteerbaar en bespreekbaar.
o Biedt steun bij voorbereiden, geven en evalueren van lessen.
Eenvoudigste model
Klassiek model van Van Gelder + bijhorende vragen
In het huidige onderwijsonderzoek wordt er meer aandacht besteed aan interne processen
en uitwendige gedragingen van lesgevers en deelnemers.
• Interne processen = wat men denkt en voelt.
o Is sterk gerelateerd aan motivatie van lerende(n) en
instructieverantwoordelijke(n).
• Uitwendig gedrag = type activiteit + intensiteit ervan, lichaamstaal, verbale uitingen,
storende gedrag, …
o Is zichtbaar in de praktijk.
2
,Esther Ferraresi
In dit model (Model van Valcke) wordt meer belang
gehecht aan kenmerken en begeleiding van lerende én
instructieverantwoordelijke.
Leeractiviteiten en instructieactiviteiten beïnvloeden elkaar
in een wederzijds proces, het didactisch handelen.
Het aantal niveaus in ecologische modellen in gezondheids- en onderwijsstudies worden
gehanteerd, kan variëren (micro, meso, macro, nano, …).
• Chronosysteem = historische veranderingen die van invloed zijn op huidige
structuren, activiteiten, omgang met kinderen, opleiding van professionals in domein
van bewegen, …
• Macroniveau = centraal beleid, wetgeving, Vlaamse/nationale structuur, …
• Mesoniveau = eigen gebruiken en tradities binnen lokale
school/gemeente/club/fitness/… dat zich verder vertaalt in mogelijke eigen lokale
beleidsplannen, acties, gewoontes, samenwerkingen, …
• Microniveau = groepsniveau, waar concrete instructieactiviteit doorgaat (bv. klas,
leergroep, ploeg, …) met concrete planning en evaluatie van leren en onderwijzen.
• Nanoniveau = individueel niveau, uniek en individueel leerproces dat zich vertaalt in
een leerlingvolgsysteem.
Het model dat wij gebruiken in de cursus, is het volgende (= Standaert et al.)
Basiscomponenten lesgever/instructor
Eigenschappen die van jou een goede of slechte lesgever maken, zijn…
- Passie.
- Motivatie.
- Goeie manier feedback kunnen geven.
- Respect voor materiaal/individu.
- Streng genoeg (om afbakeningen te doen)/autoriteit.
- Luid genoeg spreken.
- Geduld.
- Zelfreflectie.
- Durven.
- Flexibiliteit.
3
, Esther Ferraresi
HOOFDSTUK 1B: COMPETENTIE – AUTOBIOGRAFIE
Vlaamse trainersschool (VTS)
Binnen de opleidingen van de VTS zijn er 3 soorten competenties:
• Professionele competenties = kennisbasis.
• Intrapersoonlijke competenties = (zelf)reflecteren over de praktijken (bv. trainingen,
wedstrijden, …).
• Interpersoonlijke competenties = (zelf)reflecteren over sociale vaardigheden (bv.
met leden, bestuur, collega’s)
Ook enkele begrippen worden gebruikt:
• Eerder verworven kwalificaties (EVK) = je hebt een erkend diploma/getuigschrift
dat je vaardigheden aantoont.
o Soms kan je hierdoor vrijstellingen krijgen.
• Eerder verworven competenties (EVC) = dit zijn opgedane ervaringen die niet
kunnen bewezen worden aan de hand van een officieel document.
o Erkenning loopt hierdoor moeilijker.
o In een aantal gevallen kan je wel vrijstellingen krijgen.
Fitnessbegeleider
• EQF = European qualification framework.
• VKS = Vlaams kwalificatiestructuur.
Hierbij zijn heel veel competenties die te verwerven zijn.
Zie PPT.
Educational autobiography
Hierbij ga je nagaan wat jij al kan als ‘lesgever’, en waar je nog op moet werken. Ook bekijk
je hoe andere mensen/gebeurtenissen/zaken jou en jouw groeiproces beïnvloeden.
- What has occurred in your lives in terms of your learning and teaching experiences?
- Were there specific individuals who affected and influenced your development?
- Key life-educational events that shaped views of learning, teaching and educative acts & experiences as a whole?
- What social, cultural, political and economic events have shaped and shape your learning, teaching and overall
experiences.
- What ideological & philosophical constructs shape(d) experiences learning, teaching & professional educational
practice?
- The reason(s) we have chosen to go into the profession (of instructor, coach, teacher) and what we hope to
accomplish.
4
DIDACTIEK VAN DE BEWEGINGSVORMING
Les 1 – 25/09
HOOFDSTUK 1A: INTRO – TERMEN
Terminologie
Opvoeden
Opvoeden is groot worden/groeien, samen met mensen die jou hierbij helpen.
• Groeien in zelfstandigheid en volwassenheid (heden in combinatie met toekomst).
• Dit is een tweezijdig proces → mensen doen actief mee.
• Visie op het menselijk leven en op de samenleving leren begrijpen.
Pedagogiek
• Leer van de opvoeding.
o Bestuderen van concrete opvoedings- en onderwijsprocessen.
o Eind 18e eeuw ontstaan.
• Meervoudige wetenschap → verschillende disciplines geven hun eigenheid.
o Bv. analytische pedagogiek, kritische pedagogiek, cultuurhistorische
pedagogiek, …
▪ Zijn niet overkoepelend.
• Constructief-kritische pedagogiek = gebruik van nuttige, theoretische elementen
en diverse onderzoeksmethoden op praktische opvoedkundige vraagstukken.
Pedagogie
• Praktijk van het opvoeden.
• Werkelijkheid (dagdagelijks leven) van opvoeding en onderwijs.
Onderwijskunde
• Bestuderen van onderwijsveld.
o Gebaseerd op een visie op mens, onderwijs en samenleving.
Didactiek
• Het onderwijzen, bewijzen, uiteenzetten zelf.
o Is een tak van de onderwijskunde.
▪ Houdt zich bezig met voorbereiden, uitvoeren en evalueren van
concrete onderwijsleerprocessen.
▪ Is veldgericht.
▪ Is een toegepaste wetenschap.
▪ Is niet universeel/vaststaand, is dynamisch.
▪ Praktisch handelen staat centraal.
Iemand die de didactiek beoefent of bestudeert, noemen we een didacticus.
• Dit woord wordt ook gebruikt voor iemand die goed kan onderwijzen of goed kan
uitleggen, of voor iemand die lerend te werk gaat (bv. als wijsgeer of dichter).
Methodiek
• Leer van de te volgen methoden (bij onderzoek of onderwijs).
o Onderdeel van de didactiek.
1
,Esther Ferraresi
o Theorie over mogelijkheden waardoor en middelen waarmee gestelde
doelstellingen bereikt kunnen worden.
o Nagaan welke methoden het best zijn om zo efficiënt mogelijk les te geven.
Levenslang leren
• Onderwijs en opleiding beperkt zich niet tot de jongere leeftijdsfase.
o Continu proces.
Leren leren
• Leren kan ook zelf een doel en voorwerp van leren zijn.
• Evolutie van externe regulatie naar zelfregulatie.
• Cruciale vakoverschrijdende eindterm in alle vakgebieden.
Didactische modellen
Er worden referentiekaders gebruikt voor didactisch denken en handelen.
• Onderwijsleerproces visualiseren.
• Didactisch handelen wordt beter meer doorzichtig, hanteerbaar en bespreekbaar.
o Biedt steun bij voorbereiden, geven en evalueren van lessen.
Eenvoudigste model
Klassiek model van Van Gelder + bijhorende vragen
In het huidige onderwijsonderzoek wordt er meer aandacht besteed aan interne processen
en uitwendige gedragingen van lesgevers en deelnemers.
• Interne processen = wat men denkt en voelt.
o Is sterk gerelateerd aan motivatie van lerende(n) en
instructieverantwoordelijke(n).
• Uitwendig gedrag = type activiteit + intensiteit ervan, lichaamstaal, verbale uitingen,
storende gedrag, …
o Is zichtbaar in de praktijk.
2
,Esther Ferraresi
In dit model (Model van Valcke) wordt meer belang
gehecht aan kenmerken en begeleiding van lerende én
instructieverantwoordelijke.
Leeractiviteiten en instructieactiviteiten beïnvloeden elkaar
in een wederzijds proces, het didactisch handelen.
Het aantal niveaus in ecologische modellen in gezondheids- en onderwijsstudies worden
gehanteerd, kan variëren (micro, meso, macro, nano, …).
• Chronosysteem = historische veranderingen die van invloed zijn op huidige
structuren, activiteiten, omgang met kinderen, opleiding van professionals in domein
van bewegen, …
• Macroniveau = centraal beleid, wetgeving, Vlaamse/nationale structuur, …
• Mesoniveau = eigen gebruiken en tradities binnen lokale
school/gemeente/club/fitness/… dat zich verder vertaalt in mogelijke eigen lokale
beleidsplannen, acties, gewoontes, samenwerkingen, …
• Microniveau = groepsniveau, waar concrete instructieactiviteit doorgaat (bv. klas,
leergroep, ploeg, …) met concrete planning en evaluatie van leren en onderwijzen.
• Nanoniveau = individueel niveau, uniek en individueel leerproces dat zich vertaalt in
een leerlingvolgsysteem.
Het model dat wij gebruiken in de cursus, is het volgende (= Standaert et al.)
Basiscomponenten lesgever/instructor
Eigenschappen die van jou een goede of slechte lesgever maken, zijn…
- Passie.
- Motivatie.
- Goeie manier feedback kunnen geven.
- Respect voor materiaal/individu.
- Streng genoeg (om afbakeningen te doen)/autoriteit.
- Luid genoeg spreken.
- Geduld.
- Zelfreflectie.
- Durven.
- Flexibiliteit.
3
, Esther Ferraresi
HOOFDSTUK 1B: COMPETENTIE – AUTOBIOGRAFIE
Vlaamse trainersschool (VTS)
Binnen de opleidingen van de VTS zijn er 3 soorten competenties:
• Professionele competenties = kennisbasis.
• Intrapersoonlijke competenties = (zelf)reflecteren over de praktijken (bv. trainingen,
wedstrijden, …).
• Interpersoonlijke competenties = (zelf)reflecteren over sociale vaardigheden (bv.
met leden, bestuur, collega’s)
Ook enkele begrippen worden gebruikt:
• Eerder verworven kwalificaties (EVK) = je hebt een erkend diploma/getuigschrift
dat je vaardigheden aantoont.
o Soms kan je hierdoor vrijstellingen krijgen.
• Eerder verworven competenties (EVC) = dit zijn opgedane ervaringen die niet
kunnen bewezen worden aan de hand van een officieel document.
o Erkenning loopt hierdoor moeilijker.
o In een aantal gevallen kan je wel vrijstellingen krijgen.
Fitnessbegeleider
• EQF = European qualification framework.
• VKS = Vlaams kwalificatiestructuur.
Hierbij zijn heel veel competenties die te verwerven zijn.
Zie PPT.
Educational autobiography
Hierbij ga je nagaan wat jij al kan als ‘lesgever’, en waar je nog op moet werken. Ook bekijk
je hoe andere mensen/gebeurtenissen/zaken jou en jouw groeiproces beïnvloeden.
- What has occurred in your lives in terms of your learning and teaching experiences?
- Were there specific individuals who affected and influenced your development?
- Key life-educational events that shaped views of learning, teaching and educative acts & experiences as a whole?
- What social, cultural, political and economic events have shaped and shape your learning, teaching and overall
experiences.
- What ideological & philosophical constructs shape(d) experiences learning, teaching & professional educational
practice?
- The reason(s) we have chosen to go into the profession (of instructor, coach, teacher) and what we hope to
accomplish.
4
