Ethiek en recht:
Deontologie en ethiek in de sport
Karsten Decoodt en Lander
Mortiers
REP3TVV
Academiejaar: 2024-2025
,1
,Inleiding
door Lander Mortiers
Sport wordt vaak voorgesteld als iets moois: een plek waar je leert om eerlijk te spelen,
respect te tonen en verantwoordelijkheid te nemen. Het is iets dat mensen samenbrengt en
jongeren mee vormt. Maar dat positieve beeld komt steeds vaker onder druk te staan. Zo
blijven verhalen over doping, grensoverschrijdend gedrag, racisme of fraude opduiken.
Daardoor moeten we onszelf de vraag stellen: hoe kan het dat sport, die zo sterk inzet op fair
play en respect, toch steeds opnieuw te maken krijgt met gedrag dat daar totaal niet bij past?
Dat brengt ons bij de centrale onderzoeksvraag van deze paper: Hoe kan sportethiek helpen
om eerlijk spel, respect en verantwoordelijkheid in de sport te bevorderen, en hoe zorgen we
ervoor dat ethische codes meer zijn dan alleen een mooi imago?
Deze vraag toont een spanning die diep in de sport zit. Aan de ene kant willen mensen dat er
eerlijk en verantwoord gehandeld wordt. Aan de andere kant zien we dat sportethiek vaak pas
wordt gebruikt als er problemen zijn. Dan gaat het vooral om reageren op verontwaardiging,
in plaats van ethiek als vaste leidraad te gebruiken in het dagelijkse sportbeleid.
Om dit te onderzoeken wordt de paper opgedeeld in twee grote delen: een algemeen deel en
een deel praktijkvoorbeelden. Het algemeen deel vormt de literatuurstudie en bestaat uit vijf
hoofdstukken. Eerst wordt uitgelegd wat sportethiek is en welke rol het speelt binnen de
sportwereld. Daarna volgt een verdieping in de waarden die centraal staan binnen sport.
Vervolgens wordt besproken hoe ethische codes functioneren in de praktijk en waar ze
tekortkomen. Het vierde hoofdstuk onderzoekt waarom sportethiek vandaag vaak faalt, en hoe
filosofische denkbeelden kunnen helpen om ze sterker en eerlijker te maken. Tot slot wordt er
gekeken hoe ethische codes in de praktijk wel effect kunnen hebben en hoe sportethiek een
vaste plaats kan krijgen binnen het sportbeleid.
Na het algemene, theoretische deel volgt een hoofdstuk met concrete praktijkvoorbeelden.
Hierin worden drie opvallende sportincidenten besproken waarin sportethiek op de proef werd
gesteld: de zaak rond Witsel en Goreux, het druggebruik van Tom Boonen en de aanhoudende
racistische beledigingen tegen Vinícius Junior. Elk voorbeeld toont op zijn manier waar het
vandaag misloopt met sportethiek: van selectieve verontwaardiging en imagobescherming tot
het uitblijven van structurele maatregelen. Per casus wordt het probleem geschetst, een
mogelijke oplossing voorgesteld en een kritische reflectie gegeven vanuit ons eigen
standpunt.
Met deze opbouw willen we een duidelijk en kritisch beeld schetsen van hoe sportethiek
vandaag functioneert, waar ze tekortschiet en hoe het anders kan. De bedoeling is om inzicht
te krijgen in de spanningen die ethisch handelen binnen de sport bemoeilijken. Door theorie te
koppelen aan echte voorbeelden willen we tonen dat sportethiek niet iets extra’s is, maar net
heel belangrijk voor een eerlijke en sterke sportcultuur.
2
, Inhoudstafel
Inleiding......................................................................................................................................2
Managementsamenvatting...........................................................................................................5
Algemeen deel.............................................................................................................................6
1. Wat is sportethiek en welke rol speelt het?.........................................................................6
1.1 Introductie tot het begrip sportethiek...........................................................................6
1.2 Historiek en de opkomst van sportethiek.....................................................................7
1.3 De rol van ethiek in het beschermen van de sportieve geest........................................8
2. Waarden in de sport: de morele basis...............................................................................11
2.1 Eerlijkheid en fair play...............................................................................................11
2.2 Respect.......................................................................................................................11
2.3 Fysieke en psychische integriteit...............................................................................12
2.4 Inclusie en diversiteit.................................................................................................12
2.5 Verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheidsgevoel.............................................12
2.6 Solidariteit..................................................................................................................13
3. Van principes naar praktijk: hoe ethische codes functioneren in de sport?......................14
3.1 Wat zijn een ethische codes in de sport (waarom is ze anders dan een wet?)............14
3.2 Hoe worden ethische codes in de sport gebruikt?......................................................15
3.3 De grenzen van ethische codes: introductie...............................................................16
4. Een fundamenteel gebrek in sportethiek...........................................................................18
4.1 De dubbele rol van sport in onze samenleving..........................................................18
4.2 Window dressing: sportethiek als oppervlakkig imago-instrument...........................19
4.3 Morele verontwaardiging en hypocrisie.....................................................................19
4.4 Onderstromen van gedrag: een systemische blik op integriteit.................................20
4.5 De rol van ethiek als kritische denkkracht: filosofische verdieping..........................21
4.6 De rol van sporters, media, supporters en beleidsmakers..........................................23
4.7 Sportethiek als structureel en maatschappelijk project..............................................24
5. Hoe kunnen ethische codes wel werken?.........................................................................25
5.1 Verankering in de organisatiecultuur..........................................................................25
5.2 Leiderschap en voorbeeldfunctie...............................................................................25
5.3 Integratie van code in belonings- en sanctiebeleid....................................................25
5.4 Realistische verwachtingen en voortdurend verbeteren.............................................26
Praktijkvoorbeelden en toepassingen........................................................................................27
1. Zaak Goreux en Witsel......................................................................................................27
3
Deontologie en ethiek in de sport
Karsten Decoodt en Lander
Mortiers
REP3TVV
Academiejaar: 2024-2025
,1
,Inleiding
door Lander Mortiers
Sport wordt vaak voorgesteld als iets moois: een plek waar je leert om eerlijk te spelen,
respect te tonen en verantwoordelijkheid te nemen. Het is iets dat mensen samenbrengt en
jongeren mee vormt. Maar dat positieve beeld komt steeds vaker onder druk te staan. Zo
blijven verhalen over doping, grensoverschrijdend gedrag, racisme of fraude opduiken.
Daardoor moeten we onszelf de vraag stellen: hoe kan het dat sport, die zo sterk inzet op fair
play en respect, toch steeds opnieuw te maken krijgt met gedrag dat daar totaal niet bij past?
Dat brengt ons bij de centrale onderzoeksvraag van deze paper: Hoe kan sportethiek helpen
om eerlijk spel, respect en verantwoordelijkheid in de sport te bevorderen, en hoe zorgen we
ervoor dat ethische codes meer zijn dan alleen een mooi imago?
Deze vraag toont een spanning die diep in de sport zit. Aan de ene kant willen mensen dat er
eerlijk en verantwoord gehandeld wordt. Aan de andere kant zien we dat sportethiek vaak pas
wordt gebruikt als er problemen zijn. Dan gaat het vooral om reageren op verontwaardiging,
in plaats van ethiek als vaste leidraad te gebruiken in het dagelijkse sportbeleid.
Om dit te onderzoeken wordt de paper opgedeeld in twee grote delen: een algemeen deel en
een deel praktijkvoorbeelden. Het algemeen deel vormt de literatuurstudie en bestaat uit vijf
hoofdstukken. Eerst wordt uitgelegd wat sportethiek is en welke rol het speelt binnen de
sportwereld. Daarna volgt een verdieping in de waarden die centraal staan binnen sport.
Vervolgens wordt besproken hoe ethische codes functioneren in de praktijk en waar ze
tekortkomen. Het vierde hoofdstuk onderzoekt waarom sportethiek vandaag vaak faalt, en hoe
filosofische denkbeelden kunnen helpen om ze sterker en eerlijker te maken. Tot slot wordt er
gekeken hoe ethische codes in de praktijk wel effect kunnen hebben en hoe sportethiek een
vaste plaats kan krijgen binnen het sportbeleid.
Na het algemene, theoretische deel volgt een hoofdstuk met concrete praktijkvoorbeelden.
Hierin worden drie opvallende sportincidenten besproken waarin sportethiek op de proef werd
gesteld: de zaak rond Witsel en Goreux, het druggebruik van Tom Boonen en de aanhoudende
racistische beledigingen tegen Vinícius Junior. Elk voorbeeld toont op zijn manier waar het
vandaag misloopt met sportethiek: van selectieve verontwaardiging en imagobescherming tot
het uitblijven van structurele maatregelen. Per casus wordt het probleem geschetst, een
mogelijke oplossing voorgesteld en een kritische reflectie gegeven vanuit ons eigen
standpunt.
Met deze opbouw willen we een duidelijk en kritisch beeld schetsen van hoe sportethiek
vandaag functioneert, waar ze tekortschiet en hoe het anders kan. De bedoeling is om inzicht
te krijgen in de spanningen die ethisch handelen binnen de sport bemoeilijken. Door theorie te
koppelen aan echte voorbeelden willen we tonen dat sportethiek niet iets extra’s is, maar net
heel belangrijk voor een eerlijke en sterke sportcultuur.
2
, Inhoudstafel
Inleiding......................................................................................................................................2
Managementsamenvatting...........................................................................................................5
Algemeen deel.............................................................................................................................6
1. Wat is sportethiek en welke rol speelt het?.........................................................................6
1.1 Introductie tot het begrip sportethiek...........................................................................6
1.2 Historiek en de opkomst van sportethiek.....................................................................7
1.3 De rol van ethiek in het beschermen van de sportieve geest........................................8
2. Waarden in de sport: de morele basis...............................................................................11
2.1 Eerlijkheid en fair play...............................................................................................11
2.2 Respect.......................................................................................................................11
2.3 Fysieke en psychische integriteit...............................................................................12
2.4 Inclusie en diversiteit.................................................................................................12
2.5 Verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheidsgevoel.............................................12
2.6 Solidariteit..................................................................................................................13
3. Van principes naar praktijk: hoe ethische codes functioneren in de sport?......................14
3.1 Wat zijn een ethische codes in de sport (waarom is ze anders dan een wet?)............14
3.2 Hoe worden ethische codes in de sport gebruikt?......................................................15
3.3 De grenzen van ethische codes: introductie...............................................................16
4. Een fundamenteel gebrek in sportethiek...........................................................................18
4.1 De dubbele rol van sport in onze samenleving..........................................................18
4.2 Window dressing: sportethiek als oppervlakkig imago-instrument...........................19
4.3 Morele verontwaardiging en hypocrisie.....................................................................19
4.4 Onderstromen van gedrag: een systemische blik op integriteit.................................20
4.5 De rol van ethiek als kritische denkkracht: filosofische verdieping..........................21
4.6 De rol van sporters, media, supporters en beleidsmakers..........................................23
4.7 Sportethiek als structureel en maatschappelijk project..............................................24
5. Hoe kunnen ethische codes wel werken?.........................................................................25
5.1 Verankering in de organisatiecultuur..........................................................................25
5.2 Leiderschap en voorbeeldfunctie...............................................................................25
5.3 Integratie van code in belonings- en sanctiebeleid....................................................25
5.4 Realistische verwachtingen en voortdurend verbeteren.............................................26
Praktijkvoorbeelden en toepassingen........................................................................................27
1. Zaak Goreux en Witsel......................................................................................................27
3
