Potentiële examenvragen – FISCAAL RECHT
INLEIDEND COLLEGE:
Belgen vinden het fiscaal systeem over het algemeen onrechtvaardig.
Wat zijn de belangrijkste oorzaken hiervan?
→ Belgen vinden het fiscaal systeem onrechtvaardig, echter blijkt ook uit een
kennistest dat maar 1/10 Belgen een basiskennis fiscaal recht heeft. De 3 grote
redenen waarom Belgen het systeem onrechtmatig vinden zijn:
- hoge belastingdruk
→ België heeft niet de hoogste belastingdruk, maar er blijkt wel dat als we
kijken naar de vergelijking met de andere OESO landen, België vooral een
hoge belastingdruk heeft op arbeid en op vermogen. Dit moet wel
genuanceerd worden. De belastingdruk is puur een politieke keuze. België
is een verzorgingsstaat en de belastingen die we betalen zorgen er ook
voor dat de collegegelden betaalbaar zijn, of dat wanneer iemand ernstig
ziek wordt, naar het ziekenhuis kan gaan zonder daarna duizenden euro’s
te moeten betalen.
- ongelijke verdeling belastingdruk
→ Hierover is momenteel vrij veel te doen in het politiek landschap.
Sommige partijen uiten zich een grote voorstander te zijn van een
rijkentaks. Dit zou inhouden dat de rijke mensen meer belastingen zouden
moeten betalen. Da arnaast zie je ook een ongelijke verdeling bij het
verschil tussen erven en schenken. Wanneer je 1 miljoen euro schenkt,
betaal je daar 30K op, terwijl je bij het erven van 1 miljoen euro 220K zou
moeten betalen. Dit geeft een gevoel van onrechtvaardigheid en mensen
creëren afkeer van het systeem.
- te hoge overheidsuitgaven
België heeft een staatsschuld van 104% BBP. Momenteel hebben we een
staatsschuld van 27 miljard euro wat wil zeggen dat de huidige regering op
zoek moet gaan naar 27 miljard euro. Dit kan door ofwel minder uitgaven
te doen of de inkomsten te verhogen. De vorige staatssecretaris (Alexia
Betrand) liet weten dat zij van mening was dat het probleem bij de
uitgaven zat en niet bij de inkomsten. Al is een saneringsoefening altijd
moeilijk omdat niemand wil besparen op zichzelf.
Het grootste probleem met de Belgische belastingdruk, is de
belastingdruk op arbeid. Bespreek.
België staat al 24 jaar lang op nummer 1 wanneer het om de belastingdruk op
arbeid gaat. De alleenstaande zonder kinderen gaat het zwaarst belast zijn en zal
zelfs minder dan de helft overhouden van zijn/haar loon. De huidige regering is
dan ook overtuigd dat er hervormingen moeten plaatsvinden. Zo is de rode draad
momenteel dat arbeid en ondernemen moet lonen. Zo moet er een groter
1
,verschil komen met de werklozen en het minimumloon zodat mensen meer
gestimuleerd worden om te gaan werken.
Bespreek de fiscale krachtlijnen van het regeerakkoord.
De “slogan” is dat fiscaliteit niet rechtvaardig, maar wel efficiënt moet zijn. Want
wat is zo’n fiscale rechtvaardigheid? Dat is voor iedereen anders! Wat voor de
een rechtvaardig is, voelt de ander misschien als onrechtvaardig aan. Het
regeerakkoord wil vooral dat arbeid en ondernemen meer moet lonen. Zo zal
men meer verschil willen creëren met werklozen, waardoor mensen meer
gestimuleerd gaan zijn om te gaan werken. Zo wil men ook ingrijpen op de
belastingdruk voor arbeid. Maar ook dat kost geld dus dan moet dat worden
gecompenseerd. Daarnaast wil men bepaalde investeringen gaan aanmoedigen
zoals een groene investering of innovaties.
Compensaties vinden is moeilijk omdat dit ook altijd neveneffecten heeft. Zo kan
je bijvoorbeeld een gift aan het goed doel fiscaal aftrekbaar is. Maar als je dit
weg haalt, dan gaan mensen misschien veel minder storten aan het goede doel.
Een ander voorbeeld kan je is dat je aan fraudebestrijding kan doen d.m.v. een
BTW-loterij. Men vraagt je dan om een bonnetje in te scannen waardoor een
bedrijf niet langer kan sjoemelen met de cijfers. Dit zou een creatieve manier zijn
om de zwarte economie aan banden te leggen.
ALGEMENE PRINCIPES VAN HET BELGISCH
BELASTINGSRECHT:
Bespreek het verschil tussen de materiële en de formele
belastingschuld.
Het materieel karakter houdt verband met de berekening van de belasting. De
enkele omstandigheid dat de wettelijke toepassingsvoorwaarden van een
belasting in concreto vervuld zijn doet de materiële belastingschuld ontstaan. De
materiële schuld ontstaat onmiddellijk wanneer het belastbaar feit zich heeft
voltrokken. De materiële belastingschuld moet voor elke belastingplichtige
berekend of bepaald worden.
Het belastbaar feit is het geheel van specifieke wettelijke
toepassingsvoorwaarden van elke belasting. Wanneer die
toepassingsvoorwaarden vervuld zijn, wordt het belastbaar feit voltrokken. Soms
wordt het onmiddellijk voltrokken (indirecte belastingen: BTW en
successierechten), al zal het soms slechts na het verloop van een tijdspanne
gebeuren (directe belastingen: inkomstenbelasting).
Het formeel karakter houdt verband met de eisbaarheid en de invordering van de
belasting. Soms moet de materiële belastingschuld worden omgevormd tot een
formele belastingschuld opdat die verschuldigde heffingen of prestaties effectief
betaald/ uitgevoerd zouden worden. De belastingschuld is pas opeisbaar indien
deze schuld wordt geformaliseerd (nl. het creëren van een uitvoerbare titel).
2
,Deze formalisering gebeurt niet altijd op dezelfde manier. Bij de
personenbelasting is de formalisering een verplichting (inkohier). De
belastingplichtige moet een aangifte indienen en vervolgens moet de
administratie de vastgelegde belasting inkohieren, m.n. een uitvoerbare titel
creëren. Deze inkohiering is een cruciale stap.
Bij successierechten is de formalisering een optie is. Pas wanneer de betaling of
prestaties niet spontaan zouden worden uitgevoerd door de belastingplichtige
zal men een uitvoerbare titel uitvaardigen d.m.v. een dwangschrift/dwangbevel.
De problematiek van de formele belastingschuld heeft in essentie te maken met
het tot betaling of tot uitvoering brengen van de wettelijk verschuldigde
belasting. Want de successierechten zijn wettelijk verschuldigd vanaf het
overlijden, dan zal de formalisering pas gebeuren bij wanbetaling. Maar de
formele belastingschuld bestaat dus meteen!
Bespreek het verschil tussen de autonome en de toegewezen
belastingbevoegdheid.
Er zijn 2 types van fiscale bevoegdheden:
De autonome belastingbevoegdheid impliceert dat een bevoegdheidsniveau
binnen haar wettelijk bevoegdheidskader zelf (autonoom) een belasting gaat
invoeren. Ze kunnen dus zelf beslissen wie of wat ze willen taxeren binnen hun
bevoegdheid. De autonome belastingbevoegdheid is niet absoluut! (zie volgende
vraag)
De toegewezen belastingbevoegdheid impliceert dat een beleidsniveau een stuk
van haar eigen belastingbevoegdheid afstaat aan een ander beleidsniveau. Het
hoger niveau schuift hun belastingbevoegdheid door naar een lager niveau (of
omgekeerd! denk hierbij aan de federale overheid die bepaalde bevoegdheden
doorschuift naar de EU). Een toegewezen belastingbevoegdheid kan dus enkel
binnen het toegewezen wetskader! Die bevoegdheid wordt vastgelegd door het
bestuur die de bevoegdheid gaat toewijzen.
De autonome belastingbevoegdheid is niet absoluut. Bespreek.
De autonome belastingbevoegdheid is niet absoluut gezien er grenzen zijn door
internationale normen en nationale wetsbepalingen. De bevoegdheid wordt
beperkt door EU-wetgeving en door verdragen (bv. dubbelbelastingverdragen),
beperkt door de Grondwet (bv. gelijkheidsbeginsel), beperkt door de ‘wet’ (bv.
art. 464 WIB92).
Zo zien we dat de Federale Staat ook niet volledig autonoom is doordat de
Belgische Staat een stuk van zijn fiscale bevoegdheid heeft afgestaan aan hogere
internationale overheden. bijvoorbeeld BTW komt uit een EU-richtlijn. Deze stelt
dat er een minimumtarief moet zijn op de BTW van 15%. Een lidstaat is dus niet
volledig vrij in het kiezen van een BTW percentage. In België is dat dus 21% en
dat is oke, zolang het maar niet onder 15% is. Opgelet: De Grondwet staat niet
toe dat een overdracht een definitief karakter heeft aangezien zij alleen op de
3
, uitoefening kan slaan. Dus op het moment dat België zou beslissen om uit de EU
te treden of bij de ontbinding ervan, zullen deze bevoegdheden terug naar de
federale staat keren.
Daarnaast zien we ook dat er beperkingen worden opgelegd door de wet. Zo
mogen gewesten en gemeenschappen geen belastingen heffen op dingen die op
federaal niveau al belast worden. Een uitzondering hierop is water en afval.
Hierdoor zien we bijvoorbeeld dat enkel de gewesten een autonome
belastingbevoegdheid heeft over water en afval. De gemeenschappen hebben op
papier wel een autonome belastingbevoegdheid, maar door de opgelegde
beperkingen zijn er geen materies waarin zij autonoom belastingen mogen
heffen.
Bespreek de AUTONOME belastingbevoegdheid van de
federale/regionale/lokale overheid.
Autonome belastingbevoegdheid van de federale overheid
Cf. art. 170 en 173 Gw.
De federale overheid heeft de meest uitgebreide autonome fiscale bevoegdheid.
Deze autonome belastingbevoegdheid is geen absolute bevoegdheid omdat de
bevoegdheid wordt beperkt door verdragen (waarvoor ze eerder een
bevoegdheid heeft toegewezen aan de EU) en door eigen wetten waarin ze
bevoegdheden heeft toegewezen aan lagere overheden. Daarnaast moet die ook
rekening houden met fundamentele grondrechten (art 10 & 11Gw.)
De belangrijkste federale belastingen zijn
- Inkomstenbelastingen = belasting op het inkomen (opbrengsten uit
verrichtingen + vermogen)
● Personenbelasting
● Vennootschapsbelasting
● Rechtspersonenbelasting
● Belasting van niet-inwoners
● Voorheffingen en voorafbetalingen
- Inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen (gedeeltelijke
regionalisering) maar een vb. is de verkeersbelasting op auto’s
- BTW = een omzetbelasting (belast het omzetcijfer en niet de winst)
- Douane en accijnzen
● Douanerechten: belastingen die worden geheven op sommige
goederen bij hun grensovergang, maar alleen ter gelegenheid van
hun in- en uitvoer.
● Accijnzen: rechten die worden geheven op het binnenlands verbruik
van sommige goederen
- Registratie en successierechten (gedeeltelijke regionalisering)
● Registratierechten: belastingen verschuldigd op bepaalde akten en
geschriften, ter gelegenheid van de formaliteit van de registratie.
● Successierechten sensu stricto: gewestelijke belasting op de waarde
van al of van een gedeelte van de goederen die de nalatenschap
uitmaken.
4
INLEIDEND COLLEGE:
Belgen vinden het fiscaal systeem over het algemeen onrechtvaardig.
Wat zijn de belangrijkste oorzaken hiervan?
→ Belgen vinden het fiscaal systeem onrechtvaardig, echter blijkt ook uit een
kennistest dat maar 1/10 Belgen een basiskennis fiscaal recht heeft. De 3 grote
redenen waarom Belgen het systeem onrechtmatig vinden zijn:
- hoge belastingdruk
→ België heeft niet de hoogste belastingdruk, maar er blijkt wel dat als we
kijken naar de vergelijking met de andere OESO landen, België vooral een
hoge belastingdruk heeft op arbeid en op vermogen. Dit moet wel
genuanceerd worden. De belastingdruk is puur een politieke keuze. België
is een verzorgingsstaat en de belastingen die we betalen zorgen er ook
voor dat de collegegelden betaalbaar zijn, of dat wanneer iemand ernstig
ziek wordt, naar het ziekenhuis kan gaan zonder daarna duizenden euro’s
te moeten betalen.
- ongelijke verdeling belastingdruk
→ Hierover is momenteel vrij veel te doen in het politiek landschap.
Sommige partijen uiten zich een grote voorstander te zijn van een
rijkentaks. Dit zou inhouden dat de rijke mensen meer belastingen zouden
moeten betalen. Da arnaast zie je ook een ongelijke verdeling bij het
verschil tussen erven en schenken. Wanneer je 1 miljoen euro schenkt,
betaal je daar 30K op, terwijl je bij het erven van 1 miljoen euro 220K zou
moeten betalen. Dit geeft een gevoel van onrechtvaardigheid en mensen
creëren afkeer van het systeem.
- te hoge overheidsuitgaven
België heeft een staatsschuld van 104% BBP. Momenteel hebben we een
staatsschuld van 27 miljard euro wat wil zeggen dat de huidige regering op
zoek moet gaan naar 27 miljard euro. Dit kan door ofwel minder uitgaven
te doen of de inkomsten te verhogen. De vorige staatssecretaris (Alexia
Betrand) liet weten dat zij van mening was dat het probleem bij de
uitgaven zat en niet bij de inkomsten. Al is een saneringsoefening altijd
moeilijk omdat niemand wil besparen op zichzelf.
Het grootste probleem met de Belgische belastingdruk, is de
belastingdruk op arbeid. Bespreek.
België staat al 24 jaar lang op nummer 1 wanneer het om de belastingdruk op
arbeid gaat. De alleenstaande zonder kinderen gaat het zwaarst belast zijn en zal
zelfs minder dan de helft overhouden van zijn/haar loon. De huidige regering is
dan ook overtuigd dat er hervormingen moeten plaatsvinden. Zo is de rode draad
momenteel dat arbeid en ondernemen moet lonen. Zo moet er een groter
1
,verschil komen met de werklozen en het minimumloon zodat mensen meer
gestimuleerd worden om te gaan werken.
Bespreek de fiscale krachtlijnen van het regeerakkoord.
De “slogan” is dat fiscaliteit niet rechtvaardig, maar wel efficiënt moet zijn. Want
wat is zo’n fiscale rechtvaardigheid? Dat is voor iedereen anders! Wat voor de
een rechtvaardig is, voelt de ander misschien als onrechtvaardig aan. Het
regeerakkoord wil vooral dat arbeid en ondernemen meer moet lonen. Zo zal
men meer verschil willen creëren met werklozen, waardoor mensen meer
gestimuleerd gaan zijn om te gaan werken. Zo wil men ook ingrijpen op de
belastingdruk voor arbeid. Maar ook dat kost geld dus dan moet dat worden
gecompenseerd. Daarnaast wil men bepaalde investeringen gaan aanmoedigen
zoals een groene investering of innovaties.
Compensaties vinden is moeilijk omdat dit ook altijd neveneffecten heeft. Zo kan
je bijvoorbeeld een gift aan het goed doel fiscaal aftrekbaar is. Maar als je dit
weg haalt, dan gaan mensen misschien veel minder storten aan het goede doel.
Een ander voorbeeld kan je is dat je aan fraudebestrijding kan doen d.m.v. een
BTW-loterij. Men vraagt je dan om een bonnetje in te scannen waardoor een
bedrijf niet langer kan sjoemelen met de cijfers. Dit zou een creatieve manier zijn
om de zwarte economie aan banden te leggen.
ALGEMENE PRINCIPES VAN HET BELGISCH
BELASTINGSRECHT:
Bespreek het verschil tussen de materiële en de formele
belastingschuld.
Het materieel karakter houdt verband met de berekening van de belasting. De
enkele omstandigheid dat de wettelijke toepassingsvoorwaarden van een
belasting in concreto vervuld zijn doet de materiële belastingschuld ontstaan. De
materiële schuld ontstaat onmiddellijk wanneer het belastbaar feit zich heeft
voltrokken. De materiële belastingschuld moet voor elke belastingplichtige
berekend of bepaald worden.
Het belastbaar feit is het geheel van specifieke wettelijke
toepassingsvoorwaarden van elke belasting. Wanneer die
toepassingsvoorwaarden vervuld zijn, wordt het belastbaar feit voltrokken. Soms
wordt het onmiddellijk voltrokken (indirecte belastingen: BTW en
successierechten), al zal het soms slechts na het verloop van een tijdspanne
gebeuren (directe belastingen: inkomstenbelasting).
Het formeel karakter houdt verband met de eisbaarheid en de invordering van de
belasting. Soms moet de materiële belastingschuld worden omgevormd tot een
formele belastingschuld opdat die verschuldigde heffingen of prestaties effectief
betaald/ uitgevoerd zouden worden. De belastingschuld is pas opeisbaar indien
deze schuld wordt geformaliseerd (nl. het creëren van een uitvoerbare titel).
2
,Deze formalisering gebeurt niet altijd op dezelfde manier. Bij de
personenbelasting is de formalisering een verplichting (inkohier). De
belastingplichtige moet een aangifte indienen en vervolgens moet de
administratie de vastgelegde belasting inkohieren, m.n. een uitvoerbare titel
creëren. Deze inkohiering is een cruciale stap.
Bij successierechten is de formalisering een optie is. Pas wanneer de betaling of
prestaties niet spontaan zouden worden uitgevoerd door de belastingplichtige
zal men een uitvoerbare titel uitvaardigen d.m.v. een dwangschrift/dwangbevel.
De problematiek van de formele belastingschuld heeft in essentie te maken met
het tot betaling of tot uitvoering brengen van de wettelijk verschuldigde
belasting. Want de successierechten zijn wettelijk verschuldigd vanaf het
overlijden, dan zal de formalisering pas gebeuren bij wanbetaling. Maar de
formele belastingschuld bestaat dus meteen!
Bespreek het verschil tussen de autonome en de toegewezen
belastingbevoegdheid.
Er zijn 2 types van fiscale bevoegdheden:
De autonome belastingbevoegdheid impliceert dat een bevoegdheidsniveau
binnen haar wettelijk bevoegdheidskader zelf (autonoom) een belasting gaat
invoeren. Ze kunnen dus zelf beslissen wie of wat ze willen taxeren binnen hun
bevoegdheid. De autonome belastingbevoegdheid is niet absoluut! (zie volgende
vraag)
De toegewezen belastingbevoegdheid impliceert dat een beleidsniveau een stuk
van haar eigen belastingbevoegdheid afstaat aan een ander beleidsniveau. Het
hoger niveau schuift hun belastingbevoegdheid door naar een lager niveau (of
omgekeerd! denk hierbij aan de federale overheid die bepaalde bevoegdheden
doorschuift naar de EU). Een toegewezen belastingbevoegdheid kan dus enkel
binnen het toegewezen wetskader! Die bevoegdheid wordt vastgelegd door het
bestuur die de bevoegdheid gaat toewijzen.
De autonome belastingbevoegdheid is niet absoluut. Bespreek.
De autonome belastingbevoegdheid is niet absoluut gezien er grenzen zijn door
internationale normen en nationale wetsbepalingen. De bevoegdheid wordt
beperkt door EU-wetgeving en door verdragen (bv. dubbelbelastingverdragen),
beperkt door de Grondwet (bv. gelijkheidsbeginsel), beperkt door de ‘wet’ (bv.
art. 464 WIB92).
Zo zien we dat de Federale Staat ook niet volledig autonoom is doordat de
Belgische Staat een stuk van zijn fiscale bevoegdheid heeft afgestaan aan hogere
internationale overheden. bijvoorbeeld BTW komt uit een EU-richtlijn. Deze stelt
dat er een minimumtarief moet zijn op de BTW van 15%. Een lidstaat is dus niet
volledig vrij in het kiezen van een BTW percentage. In België is dat dus 21% en
dat is oke, zolang het maar niet onder 15% is. Opgelet: De Grondwet staat niet
toe dat een overdracht een definitief karakter heeft aangezien zij alleen op de
3
, uitoefening kan slaan. Dus op het moment dat België zou beslissen om uit de EU
te treden of bij de ontbinding ervan, zullen deze bevoegdheden terug naar de
federale staat keren.
Daarnaast zien we ook dat er beperkingen worden opgelegd door de wet. Zo
mogen gewesten en gemeenschappen geen belastingen heffen op dingen die op
federaal niveau al belast worden. Een uitzondering hierop is water en afval.
Hierdoor zien we bijvoorbeeld dat enkel de gewesten een autonome
belastingbevoegdheid heeft over water en afval. De gemeenschappen hebben op
papier wel een autonome belastingbevoegdheid, maar door de opgelegde
beperkingen zijn er geen materies waarin zij autonoom belastingen mogen
heffen.
Bespreek de AUTONOME belastingbevoegdheid van de
federale/regionale/lokale overheid.
Autonome belastingbevoegdheid van de federale overheid
Cf. art. 170 en 173 Gw.
De federale overheid heeft de meest uitgebreide autonome fiscale bevoegdheid.
Deze autonome belastingbevoegdheid is geen absolute bevoegdheid omdat de
bevoegdheid wordt beperkt door verdragen (waarvoor ze eerder een
bevoegdheid heeft toegewezen aan de EU) en door eigen wetten waarin ze
bevoegdheden heeft toegewezen aan lagere overheden. Daarnaast moet die ook
rekening houden met fundamentele grondrechten (art 10 & 11Gw.)
De belangrijkste federale belastingen zijn
- Inkomstenbelastingen = belasting op het inkomen (opbrengsten uit
verrichtingen + vermogen)
● Personenbelasting
● Vennootschapsbelasting
● Rechtspersonenbelasting
● Belasting van niet-inwoners
● Voorheffingen en voorafbetalingen
- Inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen (gedeeltelijke
regionalisering) maar een vb. is de verkeersbelasting op auto’s
- BTW = een omzetbelasting (belast het omzetcijfer en niet de winst)
- Douane en accijnzen
● Douanerechten: belastingen die worden geheven op sommige
goederen bij hun grensovergang, maar alleen ter gelegenheid van
hun in- en uitvoer.
● Accijnzen: rechten die worden geheven op het binnenlands verbruik
van sommige goederen
- Registratie en successierechten (gedeeltelijke regionalisering)
● Registratierechten: belastingen verschuldigd op bepaalde akten en
geschriften, ter gelegenheid van de formaliteit van de registratie.
● Successierechten sensu stricto: gewestelijke belasting op de waarde
van al of van een gedeelte van de goederen die de nalatenschap
uitmaken.
4
