samenvatting orthopedagogiek en disability studies

Orthopedagogiek en disability studies academiejaar 2024-2025


PERSONEN MET ERNSTIGE
MEERVOUDIGE BEPERKINGEN
GESCHIEDENIS
CLASSIFICATIE EN TERMINOLOGIE
 Personen met “meervoudige functiestoornissen”
o Stijging owv betere geneeskunde, daling kindersterfte, ‘verkapte verdikking vh verdunningsproces’
o Vroeger “meervoudig complex gestoord”
 Geen aparte vraagstelling gewoon ondersteuning bieden
 Diverse groep => focus op personen met ernstige-motorische verstandelijke beperking
o Moeilijk te labelen


BEGRIPPENKADER
Personen met motorische-verstandelijke beperkingen
DEFINITIE: PERSONEN MET MOTORISCH-VERSTANDELIJKE BEPERKING


TERMINOLOGIE
 Personen met ernstig-motorisch verstandelijke beperking
 Special Interest Research Group: People with Profound Intellectual and Multiple Disabilities (PIMD)


KERNKENMERKEN
 (zeer) ernstige verstandelijke beperkingen
o Ontwikkelingsleeftijd <2j: IQ<25
 (zeer) ernstige motorische beperkingen
o Staan, zitten, verplaatsing
 Ernstige tekorten in sociale aanpassing
o Redzaamheid, communicatie, socialisatie en motoriek


ETIOLOGIE -> ZEER DIVERS
 Genetische / chromosale afwijkingen
 Aangeboren hersenletsel
 Degeneratieve aandoeningen
 Geboortetrauma
 Ernstige infecties tijdens of na de zwangerschap
 Zwaar trauma


COMORBIDITEIT
 Zintuiglijke beperkingen
o Auditief, visueel
 (zeer) ernstige medische problemen
o Epilepsie, maag-darm- en luchtwegproblemen
o Eet- en voedingsproblemen
o Lichamelijk zeer kwetsbaar
o Gedragsproblemen
 Sterke heterogeniteit


1.

,Orthopedagogiek en disability studies academiejaar 2024-2025

GEVOLGEN:
 Communicatieve problemen
 Gedrag is moeilijk te begrijpen

 Zeer hoge ondersteuningsnoden
 Zeer afhankelijk van omgeving

“easy to neglect” – “excluded amongst the excluded” => de begeleider maakt het verschil


ORTHOPEDAGOGISCHE ONDERSTEUNING
UITDAGINGEN ORTHOPEDADOGIEK


UITDAGINGEN VOOR DE PRAKTIJK
Perspectief persoon
 Lage kwaliteit van interactie met begeleider
 Weinig keuzemogelijkheden
 Weinig sociale netwerken
 Weinig activatie
 Weinig deelname aan de samenleving
 Residentiële hulpverlening
Perspectief begeleider
 Complexiteit van ondersteuningsvraag
 Geen helder perspectief
 Personeelsverloop

Bea Maes -> ideeën geformuleerd
AAIDD model -> geformuleerd om ondersteuning te verbeteren
QoL model bij persoon met PIMD -> gebruiken om sterkte-zwakte analyse
Belangrijke activatiepunten: QoL stijft en kwaliteit van ondersteuning stijgt
 Hoe doen we dat? Door multidisciplinaire begeleiding en samenwerking


ORTHOPEDAGOGISCHE AANPAK
1. Inzetten op relaties met anderen
o Focus op Person-centered en family-centered dienstverlening
o Zeggenschap en inclusie
 Persoonlijke toekomstplanning
 Zeggenschap > gebruik ouders als expert -> vraaggestuurde zorg
o Aandacht voor family quality of life
 Perspectief van de gezinsleden zelf op het gezinsleven
 De mate waarin tegemoet gekomen wordt aan de individuele noden van alle gezinsleden
+ kwaliteit van het gezinsleven als geheel
 Dynamisch gegeven
 Wordt beïnvloed door kenmerken van élk gezinslid, van het gezin als geheel EN van de
gekregen ondersteuning
 Nood aan emotionele, fysieke, materiële ondersteuning en informatie




2. Inzetten op communicatie en lichaamstaal
2.

,Orthopedagogiek en disability studies academiejaar 2024-2025

o Prototypische / affectieve communicatie
 Conventionele expressies (glimlachen, fronsen -> gezichtsuitdrukking)
o Lichaamsbewegingen
 Toenadering, vermijding
o Ideosyncratische gedragingen
 Uniciteit individu => neem tijd om de persoon met PIMD te leren kennen
o Gedragingen zijn identiek aan individu
o Systematic preference assessment => kijk goed naar de toenaderings- en vermijdingsgedrag
3. Inzetten op activiteiten -> doorgaans zeer lage activering van personen met ernstige motorische beperking
o Sensorische zaken
 Basale stimulatie: op stelselmatige manier in aanraking komen met prikkels / stimuli
 Stimulatie van motoriek, zintuigen en communicatie bij contacten
 Vaste structuur in programma
 Scheiding van rust en activiteit
 Inbouwen van rituelen
 Herhaling van het activiteitenaanbod
 Ervaring met natuur
 Gebruik van geuren
 Multisensorische omgeving
 snoezelen, snoezelruimtes
 tast, geur, muziek
 effecten
‒ relaxatie
‒ Verlaging van probleemgedrag
‒ Verhoogde waakzaamheid, exploratie
‒ Interactie via oogcontact
o Active support: persoon echt betrekken in dagelijks leven
 1. Participatie aan activiteiten moet gerelateerd zijn aan dagelijkse situaties
 2. Personen moeten participanten zijn van hun dagelijks leven, geen toeschouwers
 Personeel plant participatie pro-actief
 Gelegenheid tot activiteit wordt geregistreerd
 Eigen verantwoordelijkheid wordt vastgelegd
 Verbale / fysieke instructies
 Gelegenheid tot activiteit w geregistreerd
 Richting inclusie, zeggenschap
4. Inzetten op gentle teaching (John McGee)
o Hoe mensen met MB zich veilig laten voelen? En laten weten dat je te vertrouwen bent?
o = de psychologie van de wederzijdse afhankelijkheid – persoonlijke betrokkenheid, liefde, veiligheid,
hulp
o Contact met ander van hart tot hart, steunt bij stress
o Begeleidingsmiddelen: handen, ogen, stem, aanwezigheid
o 1. Zich veilig voelen
o 2. Engagement / betrokkenheid
o 3. Loved by me / zich geliefd voelen
o 4. Lief zijn voor anderen / genegenheid kunnen uiten
5. Gebruik van apps en technologie
o Communicatie, contact
o Over- en onderprikkeling
o Onrust
o Video-analyse, eyetracking, muziek


3.

, Orthopedagogiek en disability studies academiejaar 2024-2025


PERSONEN MET EEN FYSIEKE
BEPERKING
1. GESCHIEDENIS: VROEGER EN NU
HET NIEUWE DENKEN: DE WEG NAAR INCLUSIE




 Oudheid ( 5e E vC)
o dood het geboren kind met ernstige misvormingen
o tegenpool van de “kalokagathia” ( lichamelijk schone, sterke en morele mens)
 Middeleeuwen
o Beperking = teken van duivel, vloek van God, narren, bedelaars
 In Vlaanderen: “Caritas Catholica”
o Kannunik Triest: oprichting van de Broeders van liefde
 Verlichting
o Belang van onderwijs en opvoeding, groeiende aandacht voor
medische discipline en onderzoek naar geneeskunde
o John Locke en Jean-Jacques Rousseau
 Industriële Revolutie
o Veel arbeidsongevallen
o Normaal denken aan stoommachines, tewerkstelling in fabrieken
(volwassenen en kinderen)
o Groeiende aandacht voor mensen met beperking => segregatie groeit
 Wereldoorlogen
o Mensen worden als een afwijking gezien
o T4-programma van nazisme -> invoeren van eugenetica -
> mensen uit de SL plukken en gaan wegvoeren als een
soort voorbode op de latere vervolging van joden
 Genadedoding: verlos deze zieken met een
‘zinloos bestaan’ uit hun ‘zinloos lijden’
 Gedwongen sterilisatie -> geen voortplanting
want kind kan ook beperking hebben
 Testcase voor Holocaust
 Ook veel gewonde soldaten
 => start ‘sociale reclassering’ van oorlogsinvaliden en slachtoffers van
arbeidsongevallen
 => voorlopers van het Vlaams Agentschap voor Personen met een handicap
o Nazi’s gaan ipv oplossing bedenken van het ‘zinloos bestaan’ euthanasie gaan beslissen voor
anderen want is een teken van goedheid waar dus andere een pijnloze oplossing gaan zoeken voor
die euthanasie
 Vanaf jaren 1960: opkomen voor mensenrechten
4.