samenvatting cursus histologie

Hoofdstuk 1: De cel
1.1.Cytoplasma
 Bestaat uit grondsubstantie of matrix (cytosol)
 Groot aantal structuren komen hierin voor



1.1.1. De matrix
 Opgebouwd uit EWmoleculen, koolhydraten, mineralen en water
 Filamenten komen hierin voor
 Kleine buisjes
 Opgebouwd door EW
 In standhouding vorm (cytoskelet)
 Actieve rol bij beweging in cytoplasma en van cel
 Microtubuli, microfilamenten en tonofilamenten
 Microtubuli:
 Bestaat uit tubuline
 Beweging binnen de cel
 d: 25nm, l: 10 µm
 EW bouwstenen buisvormig gerangschikt
 Snelle afwissing van assemblageprocessen en demontage van
bouwstenen
 Lengte sterk afh van omstandigheden die assemblage regelen
 Microfilamenten:
 Opgebouwd uit globulair EW actine
 Rol bij insnoering van membraan voorafgaande op deling
 d:5-7 nm
 intermediaire filamenten of tonofilamenten:
 d tussenin : 10 nm
 zeer stabiel en nauwelijks oplosbaar
 cytoskelet
 in delen van cel die onderhevig zijn aan mechanische krachten
 EW samenstelling weefselspecifiek
 Rol in beweging van de cel zelf  migratie van cellen
 Bouwstenen van bewegingsorganellen: ciliën en flagellen



1.2.De nucleus of celkern
1.2.1. Het kernmembraan
 Omhulsel van parallel gelegen membranen
 Perinucleaire ruimte tussen membranen in (in verbinding met RER)
 Kernporiën: binnenste en buitenste blad gaan plaatselijk in elkaar over
communicatieopeningen (kern – cytoplasma)



1.2.2. Chromatine

,  Interfase vorm van chromosomen (liggen willekeurig door elkaar)
 Heterochromatine:
 Sterk elektronenstrooiend
 Donkere korrels en filamenten in kern
 Inactief
 Spiraalvormig opgerold
 Donker gekleurd
 Euchromatine:
 Los netwerk van fijne, sterk gedraaide fibrillen
 Despiraliseren
 Lichter gekleurd
 Opgebouwd uit elementaire chromosoomfirbrillen uit sterk gewonden
dubbelstrengig DNA
 Gebonden aan basische EW: histonen



1.2.3. Kernskelet
 Driedimensionale structuur
 Doet dienst als raamwerk voor organisatie van structuren in kern
 Kernporiëncomplex:
 3 ringen van EW bestaande uit 8 eenheden
 Ringen vormen korte tubulaire structuur
 Dichte EW laag (binnenzijde) lamine:
 Steunlaag
 Ter plaatse van poriën verbroken + laag heterochromatine ontbreekt
 Steunfunctie voor kernmembraan
 Aanhechtingsplaats voor chromatine
 Kernfilamenten: groot aantal EWdraden dwars door kern
 Ruimtelijk netwerk van EW uit 3 zure specifieke polypeptidedekens
in interfasekern
 Vorm kern
 Verspreiden van chromatine
 Chromatine in lusvormige structuur opgehangen aan kernskelet
 Iedere chromatine lus te beschouwen als replicatie eenheid 
replisoom
 Geleidingsbanen voor transport RNA
 Rol in verdichting (condensatie) van chromatine tot chromosomen



1.2.4. Nucleolus of kernlichaampje
 Ronde structuur
 Opgebouwd uit DNA, RNA en eiwitten
 Kleur acidofiel
 Plaats waar ribosomaal DNA wordt gesynthetiseerd
 Grote nucleoli in cellen met hoge EWsynthese + meest snelgroeiende
cellen van kwaadaardige tumoren
1.3.De celpathologie
 2 soorten celbeschadiging:

, 1. Cel dood of necrose:
irreversibele wijzigingen in vitale functies van cel
2. Degeneraties:
functies die belangrijk zijn voor huishouding cel verzwakt maar, vitale
functies
behouden
reversibel: oorzaak van beschadiging verwijderen
irreversibel: bv stralingsbeschadiging die leidt tot niet dodelijke
genetische
mutatie



1.3.1. Necrosis
Definitie  Dood van afzonderlijke cellen of isogene groepen van
cellen
 Plots / blootstelling hitte of toxische chemicaliën/
voorafgegaan door reversibele schade (= necrobiose)
Herkennen  Veranderingen treden pas op nadat cel gestorven is
 Te wijten aan secundair loslaten van lytische enzymen
die normaal in cel opgeschoten zitten (bv in lysosomen
– autolyse)
In  Bestuderen verandering permeabiliteit membraan voor
weefselstructur kleurstoffen
en  Trypaan blauw:
 Normaal buiten cel
 Bij sterven cellen, nucleï gekleurd door gestegen
permeabiliteit
 Neutraal rood:
 Door lysosomen opgenomen door actief transport
 Indien meer dode cellen, minder aankleuring
Labeling  Radio-isotopen zoals Cr51 of P32
levende cellen  Na zware beschadiging, meestal dodelijk
 Radioactieve label losgelaten door cel in
cultuurmedium
In weefsels  Met LM:
 Nucleolus:
 Hematoxyline-eosine kleuring
 Nucleus verliest karakteristieke affiniteit
hematoxyline
 Cel uniform gekleurd met eosine
 Karyolyse: verandering als resultaat van
hydrolyse van chromatine binnen cel na dood
 Pyknosis: Chromatine van necrotische
cellen vormen met polymofonucleaire
leukocyten dense hematoxylinofiele massa’s
 Karyorrhexis: uitbreken van massa’s en
vorming van granules

 Cytoplasma:
 Afbakening gezwollen necrotische cellen
herkennen
 Cytoplasma abnormaal homogeen of

, granulair
 Neemt meer eosine op
 Oorspronkelijke structuur weefsel verloren
door absorberen van water en desintegreren
 Lipiden van myeline blijven achter in
brokstukken

 Enzymen:
 Activiteit verminder snel
 Aangepaste testen geven info over tijdstip
necrose

 Met EM:
 Nucleus:
 Gaten in kernmembraan
 Densiteit nucleoplasma verminderd
 Chromatine granules stapel op in
kernmembraan dat nadien verdwijnt

 Cytoplasma:
 Gaten in membranen
 Abnormale, veelvormige insluitsels binnen
grondsubstantie
 Eigenaardige, gelaagde structuren met
concentrische draaikolkvorm (waar microvilli
waren)
 Fragmentatie en vacuolisatie van ER en
mitochondirale membranen + verdwijnen
later
 Ribosoen en GA in vroeg stadium
onherkenbaar

 Macroscopisch:
 Herkend indien in grote groepen van cellen
 Coagulatieve necrose: necrotische plaats
gezwollen, hard, mat en geel (indien veel bloed
kleurt bruin)
 Colliquatieve necrose: vervloeiing in hersenen
 Kaasvorming (tbc)
 Vetnecrose: cellen gevuld met vetdruppeltjes

 Vaak vergezeld met putrefractie = gangreen
 Slechte geur, bruine, groene of zwarte kleur
Reacties op  Accumulatie van polymorfe neutrofielen rond
necrose necrotische cellen
 Individuele cellen, gedood door toxines, ondergaan
autolyse + geabsorbeerd  snel vervangen door
proliferatie van overlevende cellen in buurt
 Necrose bij grote delen weefsel vb infarct wordt
weefsel vervangen door ingroei capillairen en
fibroblasten
 Fibreus litteken
 Kassachtige letsels en vetnecrose hebben grote
affiniteit voor caicium en verkalken