samenvatting Collectief Arbeidsrecht

Collectie Arbeidsrecht Bachelor HRM



Collectief arbeidsrecht
DEEL 1: INLEIDING


SOCIALE WETGEVING
Bevat 2 domeinen:
 Arbeidsrecht
o Juridische bescherming tijdens en i.v.m. werk
o Regelt de verhouding tussen WG en WN
 Individueel en collectief
o Bevat o.a. de wetgeving i.v.m. met arbeidsovereenkomsten,
arbeidsreglement, de zondagsrust, nachtarbeid, overlegstructuren,
…
 Sociale zekerheidsrecht (eerste semester)
Sociale wetgeving is van groot belang in het leven van elke WN:
 Rechten en plichten t.o.v. werkgever liggen vast in de wetgeving op de
arbeidsovereenkomsten
 De wetgeving verzekert hem een minimum aan vrije tijd o.a. door de wet
op zondagsrust, betaalde feestdagen, arbeidsduur en jaarlijkse vakantie


COLLECTIEF ARBEIDSRECHT
 Regelt de collectieve arbeidsverhouding tussen WG en WN op
verschillende niveaus
 Via sociaal overleg bepalen van:
o Arbeidsomstandigheden
o Verdeling van lonen en winsten
o Verhoudingen tussen WG en WN


HISTORISCH OVERZICHT
 Ambachten en gilden
o Controle toegang tot beroep
o Tradities, lokale gebruiken
o Sterke reglementering
 Gevolgen van de Franse revolutie
o Wet Le chapelier en de Allarde wet
 Afschaffing gilden en ambachten: vrije toegang tot beroep
 Maar ook: verbod van vereniging
 Ze mogen niet samen komen, maar mogen wel
doen wat ze willen.
 Economisch liberalisme Adam Smit:
 Geen overheidsinmenging
 Cijnskiesrecht:
 Hoe meer je betaalt, hoe meer stemmen je mag
uitbrengen



P a g i n a 1 | 53

,Collectie Arbeidsrecht Bachelor HRM


19e eeuw: opkomst van arbeidswetgeving
 Verbod verenigingen
 Liberalisme-wantrouwen t.o.v. overheidsbemoeienis in de economie
 Cijnskiesrecht
 Vanaf de industrialisering
o Armoede wordt een samenlevingsprobleem
o WG en WN regelen volledig vrij de arbeidsverhoudingen
o Ontstaan specifieke risico’s (AO, beroepsziekten, werkloosheid)
 Zware onlusten
 Noodzaak wettelijke bescherming voor WN’s
De ‘sociale kwestie’
 Wantoestanden
o Zeer lange werktijden/zeer lage lonen
o Geen ingrijpen van politieke wereld
o Vrouwen- en kinderarbeid
o Geen enkele vorm van sociale zekerheid
o Hevige onlusten
 Politiek komt niet tussen door de Cijnskiesrecht
o De grote werkgevers zijn diegene die in de politiek zitten

Einde 19e eeuw: Er komt reactie
 Erkende vakbonden door afschaffing van verbod op verenigingen
 Eerste kleinschalige initiatieven van sociale zekerheid
 Eerste wetgevende initiatieven ter bescherming van WN
 Stroomversnelling na hervorming kiesstelsel
consolidatie en uitbreiding van de wetgeving
 Introductie 8u-werkdagen (8u rust-8u werk en 8u slaap) en 48u werkweek
 Eerste arbeidsovereenkomstenwet met aandacht voor ontslagbescherming




20e eeuw tot nu
 Uitbouw arbeidsrechtelijke bescherming
 Uitbouw huidige sociale zekerheidsstelsel
 Voortdurend in ontwikkeling

P a g i n a 2 | 53

,Collectie Arbeidsrecht Bachelor HRM


Sociaal pact
 Sleutelmoment in Belgische sociale geschiedenis
 Gedurende WO2
 Beginselen
o Wederzijdse erkenning WG en WN’s organisaties
o Gemeenschappelijk doel: dankzij economische voorspoed,
levensomstandigheden aan de bevolking verbeteren
 Goede gang van zaken in de ondernemingen
 Billijke verdeling van inkomen
 Collectieve onderhandelingen
 Institutionaliseren Sociale zekerheid
 Stelselmatig verdere uitbouw van de SZ

2 SLEUTEL MOMENTEN IN BELGISCHE GESCHIEDENIS:
SOCIAAL PACT EN SOCIALE KWESTIE

Verder?
 Uitdagingen, het sociaal overleg onder druk

DEEL 2: COLLECTIEVE ARBEIDSVERHOUDINGEN


ACTOREN IN HET SOCIAAL OVERLEG
 Overheid:
o Federale minister van werk als politieke speler
o Uitvoerende speler: FODWASO
 Sociale partners
o Organisaties van WG’s
o Organisaties van WN’s
o Organisaties van middenstanders
o Organisaties van landbouwers




DOEL VAN SOCIAAL OVERLEG
 Consensus vinden in de belangen van alle spelers. Zorgen dat alle spelers
een gemeenschappelijk akkoord bereiken.
 Overheid:
o Sociale vrede
o Evenwichtige arbeidsverhoudingen
o Algemeen welzijn
 Werkgever
o Economische belangen

P a g i n a 3 | 53

, Collectie Arbeidsrecht Bachelor HRM


 Werknemer
o Arbeids- en loonvoorwaarden
o Werkzekerheid


SOCIAAL OVERLEG SYSTEEM
 Deze afbeelding komt vaak terug doorheen dit vak. Je zal moeten in staat
zijn om ze op het examen aan te vullen als er vakjes leeg gelaten zijn.




Sociale partners




Verschillende sociale partners:
 NAR: nationale arbeidsraad
o Overlegorgaan in BE waarin vertegenwoordigers van WG en WN
collectieve arbeidsovereenkomsten afsluiten op nationaal niveau
o Geven advies aan regering en parlement over sociale en
arbeidsrechtelijke thema’s
o CAO’s afsluiten die gelden voor meerdere sectoren of het hele land
o Sociale dialoog bevorderen tussen WG en WN


P a g i n a 4 | 53