korte samenvatting media macht en samenleving

Media, macht en samenleving
Les 4: media als industrie: concentratie, conglomeratie en controle over de media

Doelstellingen
 Je kent de verschillende eigendomsvormen van media.
 Je kent de mondiale structuur van eigendomsverhoudingen van media en voorbeelden van
dominante spelers (GAMA, Walt Disney, Paramount Global, Charter Communications,
Netflix, Vinvendi
 Je kan het belang van het begrijpen van eigendomsverhoudingen situeren in relatie tot het
publieke belang van media, en meer specifiek in relatie tot mediapluralisme.
 Je kent de belangrijkste trends in mediamarkten (commercialisering, globalisering,
digitalisering, platformisering, concentratie, conglomeratie), je kan deze situeren, toelichten,
en kent voorbeelden.
 Je kent de mogelijke problemen van sterk geconcentreerde mediamarkten en kent
voorbeelden van beleidsinitiatieven die concentratie moeten tegengaan, zowel op nationaal
als op Europees niveau.

,Media-eigenaarschap
3 categorieën van eigendom
1. Commerciële bedrijven
2. Particuliere non-profit organisaties
3. Publieke sector

Publiek belang: media heeft zowel economische als culturele waarde
3 doelen die de media moeten realiseren
1. Politiek doelen
2. Sociaal en culturele doelen
3. Economische doelen
 balans

Waarom zijn mediaeigenaren zo machtig?
 mediabedrijven mogen zelf kiezen welke inhoud ze produceren  verbod op censuur
 Structureel: mededingingsautoriteit  concurrentiewetgeving, journalistenvereniging 
autonoom

Wat is de situatie in Vlaanderen
 Transnationale bedrijven steeds meer macht gaan hebben in nationale markten MAAR
Vlaamse mediabedrijven gaan steeds meer samenwerken  geconcentreerde mediamarkt

Bezorgdheden in relatie tot mediapluralisme
 Inhoudelijke en culturele diversiteit
 Toegang tot media beperkt voor bepaalde kansgroepen
 Mediaeigenaars invloed op de media-inhoud
 Pluraliteit van financieringsbronnen

Belangrijkste trens en processen
 Globalisering in groei
 Gaat samen met digitalisering en platformisering
 Netwerken tussen bedrijven: sub-contracting, joint ventures, strategische
samenwerkingen
 Globalisering als strategie van groei
 Groei door integratie: horizontale en verticale integratie
 Mediaconcentratie
= controle die bepaalde bedrijven hebben op de mediamarkt
 media hebben een hoge productiekost MAAR een lage reproductie en distributie kost 
grote afzetmarkt zorgt voor hoge winst
 Cross selling, cross promotion, privleged acces, cord cutting
 HHI: index: som van de kwadraten van de percentages marktaandeel
- Voordeel: gestandaardiseerde manier om media concentratie vast te stellen
doorheen de tijd
- Nadeel: geeft niet weer in welke mate het het belang van het publiek dient
of schaadt




 Mediaconglomeraties

,  Verticaal en horizontaal geïntegreerd
 Gevaar voor mediapluralisme en publiek belang
- Te sterke invloeden van media-eigenaren (=media moguls) vaak eenzijdig
pro-kapitalistische belangen
- Publieke invloeden  hebben steun nodig om zo groot te kunnen worden
- Eigenaars bepalen inhoud

Problemen met concentratie
 Prijs: monopolies
 Inhoud: mediapluralisme
 Concurrentie: schaalvoordelen  groter worden groter en kleine worden kleiner

Instrumenten van de overheid om mediaconcentraties tegen te gaan
 Restricties: eigendomsrestricties, onafhankelijkheid van journalisten waarborgen
 Tegengewicht bieden: openbare omroep, steun voor onafhankelijke projecten van kleine
middelgrote bedrijven
 Economische tussenkomst
 Regulatoren
• Belgische mededingingsautoriteit
- Beoordelen: omzetdrempel
- Buiten toezicht: kleine fusies, niet betrokken markten
• Europese mededingingsautoriteit
- Omzetdrempel
- Refferal policy
- Digital Markets Acts= algemene regels waar digitale platformen zich aan
moeten houden voor dat ze toegang krijgen tot de Europese markt
- Richt zich vooral op gatekeepers

Besluit
 Globalisering, platformisering en digitalisering hebben een invloed op de werking en
structuur van media
 Steeds moeilijker te reguleren op nationaal niveau en om regels op te leggen voor een
bepaald media  convergentie
 Effecten van mediaconcentratie zijn moeilijk te beoordelen
 Oorzaak naar de gevolgen is noodzakelijk