Wetenschappelijk Denken – Contact 2
1. De wetenschapspraktijk – empirische cyclus
➔ Enkele definities van “wetenschap”
➢ “Wetenschap is zowel systematisch verkregen en geordende objectieve menselijke kennis,
als het proces van kennisverwerving en de gemeenschap waarin deze kennis wordt
vergaard. Deze gemeenschap heeft haar eigen wetenschappelijke methodes en conventies.
Wetenschap en technologie zijn belangrijke elementen van de moderne geïndustrialiseerde
samenleving”
➢ “Opzettelijk en doelgericht onderzoek en verwerving van kennis op een bepaald terrein of
vakgebied of vakwetenschap”
➢ “Het verzamelen van kennis door bestudering van een verschijnsel; wetenschappers
zoeken naar verklaringen en proberen bewijzen te vinden”
➢ “Alle kennis die we hebben rond een bepaald gebied en de systematische manier waarop
we verdere kennis hier rond kunnen verkrijgen”
➔ De ideale werkelijkheid
➢ Wetenschapbedrijf: het instituut der wetenschap: de universiteiten, de hoogleraren, de
organisatie, enz.
➢ Wetenschappelijke activiteit of wetenschapsbeoefening; elke wetenschapper houdt zich in
meerdere of mindere mate bezig met meten, registreren, waarnemen, en experimenteren,
ordenen en interpreteren, begripsvorming en verwoording, afleiding en voorspellen,
hypothesevorming en -toetsing, evaluatie en planning.
➢ De wetenschappelijke producten van deze activiteit, de wetenschappelijke kennis. De
wetenschappelijke kennis vormt (slechts) een reconstructie van een deel van de
werkelijkheid, opgebouwd met een bepaalde methodiek. Deze reconstructie is
systematisch in de zin dat men steeds tracht series gelijkvormige vragen te beantwoorden
en lacunes in de kennis op te vullen.
➔ Academische vrijheid
➢ Academische vrijheid met betrekking tot onderzoek omvat de vrijheid te bepalen
• Wat onderzocht wordt (het voorwerp), en hoe dit onderzocht wordt (de methode),
• Welke resultaten beoogd worden,
• Wanneer het onderzoek beëindigd is
• Wanneer en op welke wijze onderzoeksresultaten bekend worden gemaakt.
➢ Academische vrijheid houdt in dat wetenschappers niet mogen worden gedwongen
uitspraken te doen die ze wetenschappelijk niet voor hun rekening kunnen nemen.
➢ Het is geenszins een absolute vrijheid. → Academische terughoudendheid
➔ De hedendaagse realiteit
➢ Verreweg de meeste wetenschappers zijn niet actief binnen academische instituten
➢ Veel wetenschap wordt beoefend aan industriële laboratoria (research & development),
militaire instituten, ziekenhuizen, of organisaties die een brug slaan tussen beleid en de
academische/fundamentele wetenschap
➢ Deze buiten de typische academische setting beoefende wetenschap heeft (deels) andere
karakteristieken en doelstellingen > toepassingsgericht
➢ Het gaat dan niet alleen om het reconstrueren van de werkelijkheid maar ook om de
constructie ervan
➔ Academisch wetenschappelijk onderzoek
➢ Wil diepgaande algemene verbanden ontdekken die een veelheid van verschijnselen
verklaren.
➢ Wordt ondersteund door empirische gegevens verkregen door experimenten,
bronnenonderzoek, veldonderzoek of andere manieren, en de zo nauwkeurig mogelijke
beschrijvingen daarvan.
➢ Kan voorspellingen doen en stelt zich daarmee bloot aan eventuele weerlegging
(falsifieerbaarheid).
➢ Maakt resultaten en gegevens openbaar en geeft inzicht in de gebruikte methoden zodat
anderen het onderzoek kunnen controleren en eventueel herhalen (reproduceerbaarheid).
1. De wetenschapspraktijk – empirische cyclus
➔ Enkele definities van “wetenschap”
➢ “Wetenschap is zowel systematisch verkregen en geordende objectieve menselijke kennis,
als het proces van kennisverwerving en de gemeenschap waarin deze kennis wordt
vergaard. Deze gemeenschap heeft haar eigen wetenschappelijke methodes en conventies.
Wetenschap en technologie zijn belangrijke elementen van de moderne geïndustrialiseerde
samenleving”
➢ “Opzettelijk en doelgericht onderzoek en verwerving van kennis op een bepaald terrein of
vakgebied of vakwetenschap”
➢ “Het verzamelen van kennis door bestudering van een verschijnsel; wetenschappers
zoeken naar verklaringen en proberen bewijzen te vinden”
➢ “Alle kennis die we hebben rond een bepaald gebied en de systematische manier waarop
we verdere kennis hier rond kunnen verkrijgen”
➔ De ideale werkelijkheid
➢ Wetenschapbedrijf: het instituut der wetenschap: de universiteiten, de hoogleraren, de
organisatie, enz.
➢ Wetenschappelijke activiteit of wetenschapsbeoefening; elke wetenschapper houdt zich in
meerdere of mindere mate bezig met meten, registreren, waarnemen, en experimenteren,
ordenen en interpreteren, begripsvorming en verwoording, afleiding en voorspellen,
hypothesevorming en -toetsing, evaluatie en planning.
➢ De wetenschappelijke producten van deze activiteit, de wetenschappelijke kennis. De
wetenschappelijke kennis vormt (slechts) een reconstructie van een deel van de
werkelijkheid, opgebouwd met een bepaalde methodiek. Deze reconstructie is
systematisch in de zin dat men steeds tracht series gelijkvormige vragen te beantwoorden
en lacunes in de kennis op te vullen.
➔ Academische vrijheid
➢ Academische vrijheid met betrekking tot onderzoek omvat de vrijheid te bepalen
• Wat onderzocht wordt (het voorwerp), en hoe dit onderzocht wordt (de methode),
• Welke resultaten beoogd worden,
• Wanneer het onderzoek beëindigd is
• Wanneer en op welke wijze onderzoeksresultaten bekend worden gemaakt.
➢ Academische vrijheid houdt in dat wetenschappers niet mogen worden gedwongen
uitspraken te doen die ze wetenschappelijk niet voor hun rekening kunnen nemen.
➢ Het is geenszins een absolute vrijheid. → Academische terughoudendheid
➔ De hedendaagse realiteit
➢ Verreweg de meeste wetenschappers zijn niet actief binnen academische instituten
➢ Veel wetenschap wordt beoefend aan industriële laboratoria (research & development),
militaire instituten, ziekenhuizen, of organisaties die een brug slaan tussen beleid en de
academische/fundamentele wetenschap
➢ Deze buiten de typische academische setting beoefende wetenschap heeft (deels) andere
karakteristieken en doelstellingen > toepassingsgericht
➢ Het gaat dan niet alleen om het reconstrueren van de werkelijkheid maar ook om de
constructie ervan
➔ Academisch wetenschappelijk onderzoek
➢ Wil diepgaande algemene verbanden ontdekken die een veelheid van verschijnselen
verklaren.
➢ Wordt ondersteund door empirische gegevens verkregen door experimenten,
bronnenonderzoek, veldonderzoek of andere manieren, en de zo nauwkeurig mogelijke
beschrijvingen daarvan.
➢ Kan voorspellingen doen en stelt zich daarmee bloot aan eventuele weerlegging
(falsifieerbaarheid).
➢ Maakt resultaten en gegevens openbaar en geeft inzicht in de gebruikte methoden zodat
anderen het onderzoek kunnen controleren en eventueel herhalen (reproduceerbaarheid).
