Examenvragen bijzondere strafwetten en strafprocedures
DEEL 1: INLEIDING EN ALGEMEEN DEEL
HOOFDSTUK 2: ZIJN DE BIJZONDERE STRAFWETTEN STEEDS NODIG, WENSELIJK EN
EFFICIËNT?
1. Manieren om het kluwen aan bijzondere strafwetten te ontwarren
Aangezien elke wet of decreet zijn eigen strafbepalingen bevat is er een kluwen van strafbaarstellingen en
strafprocedurele regels ontstaan. Met als gevolg dat het heel complex is geworden. Ze wilden dit oplossen en
er waren drie denkpistes:
— Ontwerpen van een soort kaderwet: dat is een wet gecreëerd met daarin regels van algemeen
strafrecht in opgenomen die van toepassing zouden zijn op alle bijzondere strafwetten. Voordeel is
dat men minder geval per geval zaken gaat regelen en de bijzondere bepalingen zouden blijven
bestaan.
— Implementatie in het strafwetboek : tweede piste bestaat erin om bepaalde misdrijven uit de
bijzondere strafwetten op te nemen in het strafwetboek. En de overblijvende bepalingen kunnen dan
gedepenaliseerd worden. Je zou daarvoor een ander handhavingssysteem kunnen hanteren zoals
bijvoorbeeld administratieve sancties. Daarmee zou meteen ook het strafwetboek moderniseren. In
België is men hier niet in geslaagd, in Duitsland en Nederland heeft men dit wel gedaan, maar heeft
geleid tot heel wat vage begrippen en veel discussies.
— Codificering: Dit wordt vaak toegepast in België en de techniek is: de verschillende strafbepalingen
uit de respectievelijke gewone wetten of decreten te plukken en te bundelen in een nieuw wetgevend
instrument. Het zijn dus de bijzondere bepalingen die gecoördineerd of zelfs samengevoegd worden.
Bv sociaal strafwetboek, Milieuhandhavingsdecreet (kaderwet), WER (bij de laatste 2 ziet de
wetgever het strafrecht toch nog steeds als iets ondergeschikt aangezien de strafbepalingen slechts
een hoofdstuk of boekdeel vormen).
1
, 2. Zijn de bijzondere strafwetten steeds nodig?
Nee, ze zijn niet steeds nodig. Er zijn 3 redenen:
— Soms is het meteen duidelijk dat de strafbaarstelling volstrekt overbodig is, bv wanneer ALLE
bepalingen van de wet strafbaar gesteld worden, definitieartikelen strafbaar gesteld worden en
strafbaar gesteld wordt via verwijzing. Het m.a.w. gaat om onzorgvuldigheid van de wetgever.
— Daarnaast zijn er veel "dubbel-op" bepalingen: gedragingen die in bijzondere wetten strafbaar gesteld
worden die reeds in het klassiek strafrecht strafbaar gesteld zijn. Dit geeft aanleiding tot veel
wetsconflicten.
— Het is ook de vraag of het nodig is om bij elk nieuw fenomeen een bijzondere bepaling op te stellen,
want door te veel nieuwe wetten als gevolg van de actualiteit, gaat de systematiek verloren. Wat erger
is, is dat daarbij soms zelfs waarborgen of beperkingen die bestaan in het gemeen recht terzijde
gesteld worden. Er is echt een tendens bij de wetgever om de niet-naleving van ongeveer elke
rechtsregel in elke bijzondere wet strafbaar te stellen, waardoor de bijzondere wet een bijzondere
strafwet wordt. Bv: oude dame stikt in flippo die in chips verborgen zat: minister ging gebruik van
flippo’s in chips gaan reguleren
Volgens sommigen zou de keuze voor het strafrecht de uitzondering moeten zijn:
— Voorbehouden voor de harde kern van misdrijven
— Als ultimum remedium
— Vanuit rechtspolitieke aard wijst men op ongewenste gevolgen van de inzet van het strafrecht, vnl
voor de zwakkeren in de maatschappij. (Volgens anderen worden net de meer kapitaalkrachtigen
geviseerd).
Anderzijds zijn er evenveel tegenargumenten:
— Moeilijk om uit te maken wat tot de harde kern behoort
— Niet aangetoond dat andere handhavingsinstrumenten werken of efficiënter zouden zijn.
— Administratieve afhandeling kan leiden tot netwidening effect.
— Depenalisering kan tot ongelijkheden leiden (klassenjustitie).
Wellicht is het best een zekere middenweg te vinden tussen overpenalisering en volledige depenalisering.
Andere handhavingssystemen dan het strafrechtelijke kunnen daarbij helpen.
2
DEEL 1: INLEIDING EN ALGEMEEN DEEL
HOOFDSTUK 2: ZIJN DE BIJZONDERE STRAFWETTEN STEEDS NODIG, WENSELIJK EN
EFFICIËNT?
1. Manieren om het kluwen aan bijzondere strafwetten te ontwarren
Aangezien elke wet of decreet zijn eigen strafbepalingen bevat is er een kluwen van strafbaarstellingen en
strafprocedurele regels ontstaan. Met als gevolg dat het heel complex is geworden. Ze wilden dit oplossen en
er waren drie denkpistes:
— Ontwerpen van een soort kaderwet: dat is een wet gecreëerd met daarin regels van algemeen
strafrecht in opgenomen die van toepassing zouden zijn op alle bijzondere strafwetten. Voordeel is
dat men minder geval per geval zaken gaat regelen en de bijzondere bepalingen zouden blijven
bestaan.
— Implementatie in het strafwetboek : tweede piste bestaat erin om bepaalde misdrijven uit de
bijzondere strafwetten op te nemen in het strafwetboek. En de overblijvende bepalingen kunnen dan
gedepenaliseerd worden. Je zou daarvoor een ander handhavingssysteem kunnen hanteren zoals
bijvoorbeeld administratieve sancties. Daarmee zou meteen ook het strafwetboek moderniseren. In
België is men hier niet in geslaagd, in Duitsland en Nederland heeft men dit wel gedaan, maar heeft
geleid tot heel wat vage begrippen en veel discussies.
— Codificering: Dit wordt vaak toegepast in België en de techniek is: de verschillende strafbepalingen
uit de respectievelijke gewone wetten of decreten te plukken en te bundelen in een nieuw wetgevend
instrument. Het zijn dus de bijzondere bepalingen die gecoördineerd of zelfs samengevoegd worden.
Bv sociaal strafwetboek, Milieuhandhavingsdecreet (kaderwet), WER (bij de laatste 2 ziet de
wetgever het strafrecht toch nog steeds als iets ondergeschikt aangezien de strafbepalingen slechts
een hoofdstuk of boekdeel vormen).
1
, 2. Zijn de bijzondere strafwetten steeds nodig?
Nee, ze zijn niet steeds nodig. Er zijn 3 redenen:
— Soms is het meteen duidelijk dat de strafbaarstelling volstrekt overbodig is, bv wanneer ALLE
bepalingen van de wet strafbaar gesteld worden, definitieartikelen strafbaar gesteld worden en
strafbaar gesteld wordt via verwijzing. Het m.a.w. gaat om onzorgvuldigheid van de wetgever.
— Daarnaast zijn er veel "dubbel-op" bepalingen: gedragingen die in bijzondere wetten strafbaar gesteld
worden die reeds in het klassiek strafrecht strafbaar gesteld zijn. Dit geeft aanleiding tot veel
wetsconflicten.
— Het is ook de vraag of het nodig is om bij elk nieuw fenomeen een bijzondere bepaling op te stellen,
want door te veel nieuwe wetten als gevolg van de actualiteit, gaat de systematiek verloren. Wat erger
is, is dat daarbij soms zelfs waarborgen of beperkingen die bestaan in het gemeen recht terzijde
gesteld worden. Er is echt een tendens bij de wetgever om de niet-naleving van ongeveer elke
rechtsregel in elke bijzondere wet strafbaar te stellen, waardoor de bijzondere wet een bijzondere
strafwet wordt. Bv: oude dame stikt in flippo die in chips verborgen zat: minister ging gebruik van
flippo’s in chips gaan reguleren
Volgens sommigen zou de keuze voor het strafrecht de uitzondering moeten zijn:
— Voorbehouden voor de harde kern van misdrijven
— Als ultimum remedium
— Vanuit rechtspolitieke aard wijst men op ongewenste gevolgen van de inzet van het strafrecht, vnl
voor de zwakkeren in de maatschappij. (Volgens anderen worden net de meer kapitaalkrachtigen
geviseerd).
Anderzijds zijn er evenveel tegenargumenten:
— Moeilijk om uit te maken wat tot de harde kern behoort
— Niet aangetoond dat andere handhavingsinstrumenten werken of efficiënter zouden zijn.
— Administratieve afhandeling kan leiden tot netwidening effect.
— Depenalisering kan tot ongelijkheden leiden (klassenjustitie).
Wellicht is het best een zekere middenweg te vinden tussen overpenalisering en volledige depenalisering.
Andere handhavingssystemen dan het strafrechtelijke kunnen daarbij helpen.
2
