DIDACTIEK SPELLING
Alfabetisch schrift
- 26 grafemen in alfabet
- 40 fonemen in Nederlands
⇒ geen 1-1 relatie tss grafemen en fonemen
Spellingsprincipes: onze spelling steunt op 4 beginselen
- beginsel vd standaarduitspraak = woord w gespeld zoals het klinkt in Staandaardnederlands
- beginsel vd gelijkvormigheid = hetzelfde woord w op dezelfde manier geschreven
→ handdoek: hand + doek
- beginsel vd analogie = woorden die hetzelfde gevormd w, w hetzelfde geschreven
- beginsel vd etymologie = spelling w bepaald door historische spelling v. woord
→ ei/ij, ou/au, c/k)
Spellingstrategieën
- fonologische strategie = hoorwoord
- 1 strategie die w aangelerd
- aan elk foneem (klank) een grafeem (letter) koppelen
- hoe?
- elementaire spellingshandeling = bij klankzuivere woorden (pan, boot)
- klankclusterstrategie = bij klankgroepen → lln moeten onthouden welke
klankclusters er zijn + aan welke grafeemcluster die gekoppeld w
- regelstrategie = regelwoord
- verdubbelingsregel = hoor je na een korte klank 1 medeklinker, dan verdubbel je de
medeklinker
- verenkelingsregel = hoor je na een lange klank 1 medeklinker, dan verenkel je de
klinker
- verlengingsregel = we verlengen het woord en de medeklinker die je dan hoort, schrijf
je op einde van woord
- VT
- VD
- woordbeeldstrategie = onthoudwoord
- woorden waarbij vr foneem versch grafemen mogelijk zijn
- woorden met ei/ij, au/ou, c/k
- etymologisch principe = onthouden hoe woord w gespeld
- hoe? inprenting
- photo nemen = visueel geheugen
- ei-leid = auditief geheugen
- analogiestrategie = net als-woord
- woord vgl met bekend woord
- hulpstrategie
- geheugensteuntje of ezelbruggetje
Oefening
- cadeau = woordbeeldstrategie
- ketting = fonologische strategie
- damesschoen = analogie strategie
- breedte = analogie strategie
- pannen = regelstrategie → verdubbelingsregel
- teken = regelstrategie → verenkelingsregel
- pad = regelstrategie → verlengingsregel
- nu = regelstrategie
- onmiddellijk = hulpstrategie → ik ga onmiddellijk slapen met twee dekens en twee lakens
, Instructieprincipes: hoe spellingstrategieën aanleren?
1. inprenting
2. analogieredenering
3. aanleren van regels
Inprenting
- bij woordbeeldstrategie
- visuele woordvorm tonen
→ aandacht vr: fonologische, semantische, orthografische, morfologische aspect
- beste manier:
1. woord laten zien
2. woord hardop lezen
3. zonder woord te zien, hardop spellen
- visueel dictee
1. zeg woord hardop
2. schrijf woord op bord of laat het zien → leg betekenis uit
3. laat lln woord hardop lezen
4. laat spellingsmoeilijkheden benoemen + duid ze aan
5. dek woord af
6. laat woord hardop spellen
7. lln noteren woord
8. toon woord opnieuw, lln kijken na
9. lnn lezen woord
- aandachtspunten
- aandacht vr woord als geheel, invuloefeningen zijn dus minder effectief
- motiverende inprentingsoefeningen (bv spelletjes, apps)
Analogieredenering
- grondwoord leren als basis
- maar: moeilijk om te bepalen of woord bij grondwoord past
- wel bruikbaar bij tussenletter ‘s’ in samenstellingen
Aanleren van regels
- deductieve aanpak: regel geven → oefenen
- soms met algoritme = handelingsvoorschrift waarbij je versch stappen moet volgen
om tot juiste oplossing te komen → maar: moeilijk te automatiseren
- inductieve aanpak: vb geven → regel laten afleiden = zelfontdekkend leren
1. woorden aanbieden in context (sprookje)
2. lees tekst luidop
3. laat ze zelf woorden aanduiden of zorg dat er al woorden zijn aangeduid → altijd
onderstrepen waarover het gaat
4. gerichte vraag: “Wrm w sommige woorden met deelteken geschreven en andere
niet? Wat is verschil tss onderstreepte woorden?”
5. vb op bord
6. regel laten afleiden
7. regel bij vb op bord schrijven
Analogieredenering of regel?
- leer beide manier → komt tegemoet aan versch leerstijlen
Alfabetisch schrift
- 26 grafemen in alfabet
- 40 fonemen in Nederlands
⇒ geen 1-1 relatie tss grafemen en fonemen
Spellingsprincipes: onze spelling steunt op 4 beginselen
- beginsel vd standaarduitspraak = woord w gespeld zoals het klinkt in Staandaardnederlands
- beginsel vd gelijkvormigheid = hetzelfde woord w op dezelfde manier geschreven
→ handdoek: hand + doek
- beginsel vd analogie = woorden die hetzelfde gevormd w, w hetzelfde geschreven
- beginsel vd etymologie = spelling w bepaald door historische spelling v. woord
→ ei/ij, ou/au, c/k)
Spellingstrategieën
- fonologische strategie = hoorwoord
- 1 strategie die w aangelerd
- aan elk foneem (klank) een grafeem (letter) koppelen
- hoe?
- elementaire spellingshandeling = bij klankzuivere woorden (pan, boot)
- klankclusterstrategie = bij klankgroepen → lln moeten onthouden welke
klankclusters er zijn + aan welke grafeemcluster die gekoppeld w
- regelstrategie = regelwoord
- verdubbelingsregel = hoor je na een korte klank 1 medeklinker, dan verdubbel je de
medeklinker
- verenkelingsregel = hoor je na een lange klank 1 medeklinker, dan verenkel je de
klinker
- verlengingsregel = we verlengen het woord en de medeklinker die je dan hoort, schrijf
je op einde van woord
- VT
- VD
- woordbeeldstrategie = onthoudwoord
- woorden waarbij vr foneem versch grafemen mogelijk zijn
- woorden met ei/ij, au/ou, c/k
- etymologisch principe = onthouden hoe woord w gespeld
- hoe? inprenting
- photo nemen = visueel geheugen
- ei-leid = auditief geheugen
- analogiestrategie = net als-woord
- woord vgl met bekend woord
- hulpstrategie
- geheugensteuntje of ezelbruggetje
Oefening
- cadeau = woordbeeldstrategie
- ketting = fonologische strategie
- damesschoen = analogie strategie
- breedte = analogie strategie
- pannen = regelstrategie → verdubbelingsregel
- teken = regelstrategie → verenkelingsregel
- pad = regelstrategie → verlengingsregel
- nu = regelstrategie
- onmiddellijk = hulpstrategie → ik ga onmiddellijk slapen met twee dekens en twee lakens
, Instructieprincipes: hoe spellingstrategieën aanleren?
1. inprenting
2. analogieredenering
3. aanleren van regels
Inprenting
- bij woordbeeldstrategie
- visuele woordvorm tonen
→ aandacht vr: fonologische, semantische, orthografische, morfologische aspect
- beste manier:
1. woord laten zien
2. woord hardop lezen
3. zonder woord te zien, hardop spellen
- visueel dictee
1. zeg woord hardop
2. schrijf woord op bord of laat het zien → leg betekenis uit
3. laat lln woord hardop lezen
4. laat spellingsmoeilijkheden benoemen + duid ze aan
5. dek woord af
6. laat woord hardop spellen
7. lln noteren woord
8. toon woord opnieuw, lln kijken na
9. lnn lezen woord
- aandachtspunten
- aandacht vr woord als geheel, invuloefeningen zijn dus minder effectief
- motiverende inprentingsoefeningen (bv spelletjes, apps)
Analogieredenering
- grondwoord leren als basis
- maar: moeilijk om te bepalen of woord bij grondwoord past
- wel bruikbaar bij tussenletter ‘s’ in samenstellingen
Aanleren van regels
- deductieve aanpak: regel geven → oefenen
- soms met algoritme = handelingsvoorschrift waarbij je versch stappen moet volgen
om tot juiste oplossing te komen → maar: moeilijk te automatiseren
- inductieve aanpak: vb geven → regel laten afleiden = zelfontdekkend leren
1. woorden aanbieden in context (sprookje)
2. lees tekst luidop
3. laat ze zelf woorden aanduiden of zorg dat er al woorden zijn aangeduid → altijd
onderstrepen waarover het gaat
4. gerichte vraag: “Wrm w sommige woorden met deelteken geschreven en andere
niet? Wat is verschil tss onderstreepte woorden?”
5. vb op bord
6. regel laten afleiden
7. regel bij vb op bord schrijven
Analogieredenering of regel?
- leer beide manier → komt tegemoet aan versch leerstijlen
