Inhoud
inleiding.................................................................................................................. 3
1. Een Duitse Sonderweg in Europa?......................................................................4
Wat?.................................................................................................................... 4
Duitsland : eine verspätete Nation?....................................................................5
Politieke theorie:.................................................................................................. 7
Definities door tijdgenoten.................................................................................. 8
Totalitarisme: kenmerken.................................................................................... 8
Totalitarisme en de erfenis van de Franse revolutie............................................9
Is het nationaalsocialisme een vorm van totalitarisme? Tegenargumenten tegen
totalitaire verklaringsmode................................................................................. 9
Controverses rond het begrip ‘totalitarisme’.......................................................9
Een historisch trauma....................................................................................... 10
Kernbegrippen: Samenvatting van wat te kennen van H2................................10
3. Fascisme: De Revolution von Rechts in Europa................................................11
Inleidende opmerkingen.................................................................................... 11
Het interbellum als tijdperk van het fascisme...................................................12
Hoe moet fascisme (als algemeen begrip) worden gedefinieerd?.....................13
4. Ideologische wortels van het nationaalsocialisme als Weltanschauung...........14
Ideologie of Weltanschauung?...........................................................................14
Bronnen van de NS-Weltanschauung................................................................14
1. Rassentheorieën (racialisme).....................................................................14
2. Antisemitisme............................................................................................ 14
3. Imperialisme en kolonialisme.....................................................................15
4. Sociaaldarwinisme..................................................................................... 16
‘Geboorte van een dictator’ : de jonge Adolf Hitler (1889-1918).......................16
1. Kindertijd en jeugdjaren (1889-1907)........................................................16
2. Weense periode (1907-1913): kunstenaar of volkstribuun?.......................16
Rechts esoterisme.......................................................................................... 17
3. Eerste Wereldoorlog (1914-1918)..............................................................17
4. Nederlaag, revolutie en contrarevolutie.....................................................18
Bronnen van Hitlers Weltschauung (tot 1919)...............................................18
Hitler : ‘dememorialiseren’................................................................................ 18
5. Crisis van de Weimarrepubliek en ontstaan van de nationaalsocialistische
massabeweging.................................................................................................... 19
Een wankele republiek: 1918-1933...................................................................19
1
, Achtergronden Welle von rechts........................................................................19
Oorlog en militaire nederlaag (1918).............................................................19
Novemberrevolutie (1918-1919)....................................................................19
Nieuwe grondwet (1919)................................................................................ 19
Vrede van Versailles (1919)........................................................................... 20
Welle von rechts (1920-1923)........................................................................... 20
Op de rand van de afgrond : crisisjaar 1923: hoogtepunt crisis........................20
Politieke mythen: “dolkstoot” en “judeo-bolsjewisme.......................................21
Fememorde....................................................................................................... 21
Economische wereldcrisis (1929)......................................................................21
Op weg naar een autoritair regime:‘presidentiële kabinetten...........................21
Opkomst en ontwikkeling van een massabeweging..........................................21
Kampfzeit (1918-1923)................................................................................... 22
Katakombenzeit (1923-1929).........................................................................22
Doorbraak (1929-1933).................................................................................. 23
Verkiezingssuccessen (geografisch)...............................................................23
Sociologische verklaringen van massabasis......................................................24
Vijanden van de nationale volksgemeenschap..................................................24
Harald James : Ten Weimar Lessons..................................................................24
Zijn er ook lessen te trekken voor Rusland nu?.................................................25
6. De totalitaire Führerstaat (1933 – 1939)..........................................................26
1933 : “Machtergreifung”.................................................................................. 26
30 januari 1933.............................................................................................. 26
Greep naar de totale macht : aanval op grondwet en parlement (1933).......26
Gleichschaltung of Selbstgleichschaltung?........................................................27
Een “bruine revolutie”?..................................................................................... 27
1. Politieke partijen......................................................................................... 27
2. Sociaal en economisch............................................................................... 27
3. Cultuur, propaganda en jongeren...............................................................28
4. Staatsstructuur.......................................................................................... 28
5. Rechtspraak............................................................................................... 28
6. Kerk en religie............................................................................................ 28
Pilaren v regime................................................................................................ 29
1934 : Crisis en keerpunt.................................................................................. 29
1933-1936 : Zeit der Illusionen.........................................................................30
Buitenlands beleid : “revisie” van Versailles......................................................31
1936-1939 : Aan de vooravond van een nieuwe oorlog....................................31
2
,7. Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog.......................................................35
Europa aan de vooravond van WO 2.................................................................35
3 grote crisissen: generale repetities.............................................................35
Start van WO 2 : Duitse inval in Polen (1 september 1939)..............................36
Generalplan Ost : Oorlog, etnische zuivering en bevolkingstransfers...............37
Keerpunten in WO 2.......................................................................................... 37
Slag bij Stalingrad (2 februari 1943)..............................................................37
Noord-Afrikaanse veldtocht (El-Alamein) en landing in Sicilië (1942-1943)....37
Landing in Normandië (6 juni 1944)...............................................................37
Geallieerde oorlogsconferenties van Anti-Hitler Coalitie: Germany first!..........37
Duitsland in oorlog: van Blitzkrieg tot Götterdämmerung.................................38
8. De Holocaust: de consequentie van een radicale utopie..................................39
Judeocide : Van ‘sociale hygiëne’ tot volkerenmoord........................................39
De ‘weg naar Auschwitz’................................................................................... 39
1. Wetten en regels in een totalitaire staat....................................................39
2. Getto’s en deportaties................................................................................ 40
3. Van ‘sociale hygiëne’ naar ‘euthanasie’.....................................................40
4. Oorlog in het Oosten.................................................................................. 41
5. Industriële massamoord............................................................................. 41
De rol van Hitler................................................................................................ 42
Geografie van de terreur................................................................................... 43
1945 : bevrijding en herinnering.......................................................................43
Bevrijding in het Westen................................................................................... 43
9. herinneren en herdenken van het Derde Rijk...................................................44
Kerpunten van Duitse herinneringscultuur (Stackelberg)..................................44
Memory boom................................................................................................... 44
Mediabelangstelling en popularisering..............................................................44
Hoeveel Holocaust(en)?.................................................................................... 45
monumenten..................................................................................................... 45
inleiding
vergangenheitsbewältigung belangrijk woord
o duidt op de Duitse worsteling om in het reine te komen met het (meestal
nationaalsocialistische) verleden
o Vergangenheit = verleden
o Bewältigung = in het reine komen met, overmeestering
3
, o verleden verwerken; traumatisch en pijnlijk
Verwerking naziverleden begon direct na wo II
In wetenschappelijk debat nog steeds veel aandacht voor
Ook nog veel recenter met uitbreken van oorlog in Oekraïne
o Bondskanselier Schulz: zeitenwende: fundamentele ommekeer van de
veiligheidspolitiek: voordien wilde Duitsland tonen dat ze niet meer gevaarlijk
waren; start oorlog Oekraïne: einde pacifistisch beleid Duitsland
1. Een Duitse Sonderweg in Europa?
waarom is dodelijke naziregime juist in Duitsland ontstaan?
Heeft het iets te maken met Duitse tradities? ( zou moeten als het iets typisch Duits
is) : brengt ons naar theorie van aparte weg (Sonderweg)
o gedachte dat Duitsland een unieke en onvergelijkbare historische ontwikkeling
heeft meegemaakt: Duitse Sonderweg
Reden van ontsporing: Duitsland heeft nooit voldoende aansluiting
gevonden met tradities van Westen (bv principes van Franse revolutie:
Duitsland heeft deze nooit helemaal omhelsd)
o Het is geen feit maar theorie, perspectief: is voornamelijk opgekomen na Wo
II door gevluchte intellectuelen Duitsers die waren gevlucht en na oorlog
terugkomen
Wat?
Argumenten:
o Een Duits Sonderbewußtsein : Kultur tegen Zivilisation
verdedigd door intellectuelen rond eeuwwisseling ( rond 1900):
Duitsland is altijd al apart geweest, ze verheven Duitse cultuur boven
westerse cultuur
beschaving geassocieerd met FR; het is decadent en onnodig verfijnd:
wij Duitsers staan daarboven en kunnen neerkijken op het
materialistische, rationele Franse/ westerse beschaving; Duitse
superieure cultuur
o Negatieve continuïteit
idd Duitsland heeft zich gekeerd tegen principes FR: heeft geleid tot
ontsporingen, superioriteit niks om trots op te zijn
hiertegen twee kritieken: van links en van rechts kritiek
o Marxistische kritiek
ontstaan van naziregime heeft niets te maken met sonderweg, niks te
maken met Duitse cultuur en zelfbeeld maar succes van Hitler is te
verklaren vanuit crisis van kapitalisme
sociaaleconomische benadering
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MDB02. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
