Varkens
1 Ventilatie en klimaatbeheersing
1.1 Belang en begrippen
1.1.1 Doel ventilatie
1.1.2 Samenstelling stallucht
Koolstofdioxide (CO2)
• Ontstaat door ademhaling en het gevolg is minder zuurstof in de lucht
• Concentraties
o > 3000 ppm: Te weinig ventilatie
o < 2000 ppm: Te veel ventilatie
Ammoniak (NH3)
• Ontstaat door fermentatie van dierlijke excrementen. Een deel van het eiwit in het voeder
wordt omgezet in ureum
o Ureum via urine uitgescheiden
o Ureum in contact met micro-organismen in vaste mest
o Ureum omgezet tot ammoniak
• Gevolgen? Aantasting slijmvliezen van luchtpijp en longen (gevoeliger voor infecties),
tranende ogen
• Concentraties
o Te hoge concentratie kan wijzen op te weinig ventilatie of overmatige hokbevuiling
o Maximum 20 à 30 ppm
• Ammoniakemissie-arme stalsystemen
o Ofwel vorming van ammoniak in stal beperken
o Ofwel gevormde ammoniak in stal uit lucht halen voor emissie naar buiten
Waterstofsulfide (H2S)
• Ontstaat door fermentatie van dierlijke excrementen bij anaerobe afbraak van mest (=
oplosbaar gas)
• Gevolgen? Concentraties > 1000 ppm zijn dodelijk
1
, • Opletten bij ledigen mestkelders (als mest in beweging komt)
Stof
• Ontstaat? Afkomstig van voeders, huidschilfers, droge resten mest etc. (dragers van
bacteriën en virussen)
• Gevolgen? Irritaties ademhalingswegen en slijmvliezen, longproblemen
• Kleinste deeltjes zijn het meest schadelijk
1.1.3 Microklimaat vs macroklimaat
Microklimaat = Klimaat in stal ter hoogte van dieren
Macroklimaat = Volledig stalklimaat
• Homogeen stalklimaat: In praktijk niet realiseerbaar
• Doelstelling: Onvermijdbare verschillen zijn voorspelbaar en stabiel
• Verschillende temperatuurzones Verschillende activiteitzones
o Liggen: Rustige, tochtvrije omgeving
o Mestzone: Tocht is toegestaan
1.1.4 Klimaatparameters
1. Temperatuur
• Ventilatieregeling is gebaseerd op temperatuur!
• Optimale omgevingstemperatuur voor varkens? Verschillende temperatuurzones!
• Warmtehuishouding van dier
o Voor constante lichaamstemperatuur: Warmteproductie = Warmteverliezen
(warmteafgifte)
o Latente warmteafgifte: Om af te koelen beginnen dieren te zweten
(=waterproductie) Verdamping van water
o Voelbare warmteafgifte: Warmte afgeven door
▪ Radiatie (straling): Warmteafgifte zonder rechtstreeks contact Huid
straalt warmte uit (cfr. hand voor kachel houden)
▪ Convectie (stroming): Luchtstroom over dier onttrekt warmte
▪ Conductie (geleiding): Via contact met oppervlak (vb. vloer)
2
,Hypothermie (Zeer lage omgevingstemperatuur)
• Maximale warmteproductie
• Minimale latente warmteafgifte (niet zweten en verdampen)
• Maximale voelbare warmteafgifte: Straling (huid straalt warmte uit), stroming (beweging
koude lucht) en geleiding (koude vloer) groot
• Te lang in deze situatie: Lichaamstemp daalt Sterfte
Laagste kritieke temperatuur (LKT)
• Nog steeds te koude omgeving, maar:
o Afname warmteproductie: Omdat verschil tussen omgevings- en
lichaamstemperatuur kleiner wordt
o Afname voelbare warmteafgifte: Idem
o Minimale latente warmteafgifte (zweten is nog niet nodig)
• Bij verdere toename omgevingstemperatuur :
o Latente warmteproductie begint te stijgen bij bepaald punt (punt wanneer T niet
meer als te koud wordt ervaren) = LKT
Hoogste kritieke temperatuur (HKT)
• Temperatuur laten stijgen tot punt waarop dier het te warm krijgt:
• Minimale warmteproductie (doel is geen warmte produceren maar kwijtraken)
• Maximale latente warmteafgifte (zweten en verdampen)
• Minimale voelbare warmteafgifte (afgifte door straling, stroming en geleiding niet mogelijk)
Hyperthermie (Zeer hoge omgevingstemperatuur)
• Minimale warmteproductie
• Maximale latente warmteafgifte
• Minimale voelbare warmteafgifte
• Te lang in deze situatie: Lichaamstemp stijgt Sterfte
Thermoneutrale zone
• Zone tussen LTK en HTK
• Zone waarbinnen varken lichaamstemperatuur constant houdt zonder totale
warmteproductie te wijzigen
• Staltemperatuur moet zich hiertussen bevinden
3
, Comfortzone
• Middelste gedeelte van thermoneutrale zone
• Zone waarbinnen varken lichaamstemperatuur constant houdt met minimale moeite en
zonder aangepast gedrag (niet hijgen, geen stereotypen, geen aangepast liggedrag)
• Meest aangename temperatuur, streven naar staltemperatuur binnen comfortzone
Optimale temperatuur
• Midden van comfortzone
• Moeilijk te hanteren: Kan niet altijd bereikt worden, afwijkingen zijn mogelijk en ook
toegelaten
Hoe dieren binnen comfortzone (of thermoneutrale zone) houden?
• Te koud
o Zo weinig mogelijk ventileren (warmteafvoer beperken)
o En eventueel bijverwarmen
• Te warm
o Zo veel mogelijk ventileren (warmteafvoer en tocht creëren)
o En eventueel koelen
Gevoelstemperatuur
• ≠ gemeten omgevingstemperatuur!
• = Mate waarin varken koude of warmte ervaart, onder invloed van luchtsnelheid en
luchtvochtigheid
• Bij hogere luchtsnelheid
o Meer warmteverlies
o Koudere temperatuur ervaren dan gemeten
• Bij lagere luchtvochtigheid
o Koudere temperatuur ervaren dan gemeten
• Gunstig op warme zomerdagen, nadelig tijdens winter
Thermoneutrale zone en comfortzone beïnvloed door:
• Luchtbeweging:
o Tochtloze stal: Lagere T zijn draagbaar
o Tocht in stal: Hogere T vereist
• Bevloering
o Meer isolerende materialen: Lagere T zijn draagbaar
o Droge vloeren: Lagere T zijn draagbaar
• Voederopname: bij meer voederopname lagere T zijn draagbaar
• Voederinhoud: bij hogere energieopname lagere T zijn draagbaar
• Groepsgrootte
Thermisch comfort evalueren
• Temperatuurmetingen niet nodig: Gedrag is goede indicator
• Bij temperatuur binnen grenzen van comfortzone of thermoneutrale zone:
o Mesten op roosters (kouder)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jo12. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.