SAMENVATTING TAALDIDACTIEK
Tips examen:
Geen jaartallen kennen , voorbeelden niet uit cursus – zelf verzinnen. Enkel leest wat in hokje staan.
SAMENVATTING GELETTERDHEID
Via taal kunnen communiceren en informatie verwerken, met cijfermatige en grafische gegevens kunnen omgaan, gebruik kunnen
maken van ICT;
Definitie onderwijs Vlaanderen
Geletterdheid omvat de competenties om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken. Dit betekent met taal, cijfers en
grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik kunnen maken van ICT en multimedia.
STRATEGISCH PLAN GELETTERDHEID
LAAGGELETTERDHEID: MEER DAN OOIT EEN URGENT PROBLEEM
De PISA-resultaten tonen tussen 2000 en 2009 geen vooruitgang in het terugdringen van het aantal 15-jarigen
dat het basisniveau niet haalt.
o Conclusie: dit betekent dat er een constante instroom van nieuwe laaggeletterden wordt gegenereerd.
Het aantal volwassenen met een SES (sociaal-economische status) en het aandeel migranten van de eerste
generatie in de groep van zwakst presterenden is gestegen.
Het aandeel 55- tot 65-jarien in die groep neemt toe
Na 2 plannen geletterdheid is de gemiddelde Vlaamse geletterdheidprestatie niet significant verbeterd is tussen
1996 en 2011. Er dient dus een derde plan gemaakt te worden.
,STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN
a. Significante toename van het aantal jongeren dat het secundair onderwijs verlaat met voldoende
geletterdheidscompetenties
b. Het verhogen van de geletterdheid binnen de familieomgeving om het doorgeven van laaggeletterdheid
van generatie op generatie te doorbreken
c. We versterken de geletterdheidscompetenties van werkzoekenden en werkenden in het kader van hun
beroepsopleiding
d. We versterken de geletterdheidscompetenties van mensen in armoede, om hun kansen te vergroten
om uit de armoede te raken en hun participatie aan de samenleving te verhogen
e. We verhogen de digitale geletterdheid van jongeren en volwassenen
OMSCHRIJVING VAN GELETERDHEID
= Geletterdheid omvat de competenties om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken. Dit
betekent met taal, cijfers en grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik maken van ICT en multimedia
• Geletterd zijn is belangrijk om zelfstandig te functioneren en te participeren in de
samenleving en nodig om zich persoonlijk te kunnen ontwikkelen en bij te kunnen leren.
• Het plan richt zich op alle mensen met geletterdheidsnoden, ongeacht hun (moeder)taal,
sociale achtergrond of leeftijd. Dit impliceert dat het plan zich ook richt op anderstaligen.
TOTSTANDIGKOMING VAN HET STRATEGISCH PLAN
DE AANBEVELINGEN VAN HET WETENSCHAPPELIJK SYNTHESEVERSLAG
Strategisch plan
Een duurzame aanpak van laaggeletterdheid dat zowel 1) preventieve, 2) compenserende, 3) sensibiliserende
maatregelen omvat
Preventief: al op jonge leeftijd moet er aandacht zijn voor geletterheidsontwikkeling. Het gaat hier specifiek over
geletterdheid binnen de familieomgeving: de rol en ondersteuning van ouders is namelijk cruciaal in het
voorkomen van geletterdheidsdeficit en het werken aan geletterdheidsnoden bij kinderen en jongeren.
Remediëren/compenserend: streven we remediërende en compenserende maatregelen na bij volwassen met
een geletterdheidsproblematiek
Sensibiliserend: een brede aanpak, gericht op het verhogen van de geletterdheid, ook interventies die erop
gericht zijn om onze huidige maatschappij inclusiever te maken.
De 4e aanbeveling: opgezet binnen authentieke contexten en met levensechte taken.
HOE KOMEN WE TOT EEN SUCCESVOL GELETTERDHEIDSBELEID
, o Door Structureel samen te werken en een horizontaal geletterdheidsbeleid te voeren
o Door efficiënte inzet van middelen
o Door te sensibiliseren en informeren
o Door helder en toegankelijk te communiceren
o Door geletterdheid te integreren en contextualiseren
o Door in te zetten op professionalisering
o Door in te zetten op onderzoek
SAMENVATTING AANVANKELIJK LEZEN
- Letters klanken (visueel, via ogen)
- Klanken letters (auditief, via oren)
ALGEMEEN
Kinderen met leesmoeilijkheden is in de Westerse landen bijna verdubbeld.
Nochtans is het lezen een noodzaak omdat we leven in een kenniseconomie, ook is dit goed voor je zelfvertrouwen.
Onderzoek toont ook aan dat de basis voor goed leren lezen voor alle kinderen hetzelfde is.
Niet goed kunnen lezen leidt vaak tot het niet graag lezen, verlies van interesse
Kinderen leren lezen is een kerntaak van ons onderwijs.
DOELSTELLINGEN
• Inzicht verwerven in wat lezen is
• Welke de basisvoorwaarden zijn om tot lezen te komen
• Hoe leren lezen opgebouwd wordt
• Waar het kan fout gaan
WAT IS LEZEN?
een complex, doelgericht, sociaal en cognitief proces waarin lezers tegelijkertijd hun kennis van gesproken en geschreven taal,
hun kennis over het onderwerp van de tekst en hun culturele kennis gebruiken om betekenis te verlenen aan wat ze lezen.
- Lezen is een ontwikkelingsproces dat levenslang doorgaat
o Gaat minstens door tot 20 jaar.
- eindpunt = volwassen lezer die met gemak een grote verscheidenheid van teksten om uiteenlopende redenen kan lezen en zelfs
moeilijke of slecht geschreven teksten en teksten waarin hij niet geïnteresseerd is, begrijpt
- Afnemende leesvaardigheid functioneel analfabetisme
o wanneer zijn leesniveau zo laag is dat hij zich niet kan redden in een geletterde maatschappij
o je kan wel lezen maar niet functioneel lezen
Betekent dat de leerlingen niet moeten lezen omdat jij het oplegt, maar omdat ze in een situatie worden
geplaatst die het lezen noodzakelijk maakt
- Gevoelige periode en onderzoeksresultaten
, LEZEN EN SCHOOL
Technisch lezen als doelstelling staat niet in de ET vermeld
Er staat niet dat ze bv: avi 9 moeten behalen.
Overdoen van een leerjaar heeft bijna altijd te maken met achterblijvende leesprestaties (7,5 % valt uit bij aanvankelijk lezen, 9%
tot 16% van de kinderen haalt eindniveau voor technisch lezen niet.)
48% leesmoeilijkheden te verklaren door gebrekkige instructie zwakke leerprestaties.
Rol directie = niet te onderschatten
Als de directie het belangrijk vindt om lezen te integreren in de klas dan zal dit meer aan bot komen in de klas.
Hoge verwachtingen stellen = selffulfilling prophecy.
Als je op stage komt en de leerkracht zegt (die is flink, die let niet op) zal je dat meepakken naar de volgende dag. – niet
doen!
Kindje in klas wil aan bot komen en staat hevig te springen, duidt niet aan en zeg ik heb je gezien – dat kalmeert en hij
zal het waarschijnlijk niet meer doen. (selffulfilling prophecy gestopt)
In klas van 30 lln mag je verwachten dat +/- 4 lln moeite hebben met lezen.
In elke klas zit er altijd wel iemand dat minder makkelijk tot lezen komt.
ONDERWIJS IN LEZEN
LEZEN IN HET LEVEN (DEEL 1)
Lezen als hobby en lezen als noodzaak voor maatschappelijke deelname
Lezen in onze MIJ = functionele vaardigheid ≠ je maakt je lezen eigen in het dagelijkse leven
Lezen = de belangrijkste instrumentele vaardigheid die de school L bijbrengt (+/- 110 min/week aan leesonderwijs)
Stelling: Lezen op school is niet enkel een functionele taalactiviteit maar ook een
ondersteunende taalactiviteit. Waar zit het verschil?
Lezen als ondersteunende taalactiviteit: doelstelling van leesvaardigheid vergroten
o Het biedt steun aan het verwerven van het leren lezen
Lezen als functionele taalactiviteit: doelstelling van leesvaardigheid toepassen
o Je moet je leesvaardigheid gebruiken, je zal het in functie van een ander probleem inzetten.
Altijd examenvraag: !!!! Is dit een ondersteunende taalactiviteit of een functionele?
Voorbeeld:
• Een kind leest hier staat een wegomlegging op dat bord – functioneel lezen
• Je leest het sms’je van de bibliothecaris – functioneel lezen
• De kinderen lezen 15 minuten in het boek dat ze gekozen hebben – ondersteunend lezen
• Jij wil vanavond verder lezen in je nieuwe boek – functioneel lezen
• als jij leest omdat je het leuk vind, in functie van je hobby functioneel
• Marie leest het bordje toilet – functioneel lezen
Naast lezen in functie van schoolsucces en maatschappelijke zelfredzaamheid telt ook het leesplezier mee!
Tips examen:
Geen jaartallen kennen , voorbeelden niet uit cursus – zelf verzinnen. Enkel leest wat in hokje staan.
SAMENVATTING GELETTERDHEID
Via taal kunnen communiceren en informatie verwerken, met cijfermatige en grafische gegevens kunnen omgaan, gebruik kunnen
maken van ICT;
Definitie onderwijs Vlaanderen
Geletterdheid omvat de competenties om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken. Dit betekent met taal, cijfers en
grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik kunnen maken van ICT en multimedia.
STRATEGISCH PLAN GELETTERDHEID
LAAGGELETTERDHEID: MEER DAN OOIT EEN URGENT PROBLEEM
De PISA-resultaten tonen tussen 2000 en 2009 geen vooruitgang in het terugdringen van het aantal 15-jarigen
dat het basisniveau niet haalt.
o Conclusie: dit betekent dat er een constante instroom van nieuwe laaggeletterden wordt gegenereerd.
Het aantal volwassenen met een SES (sociaal-economische status) en het aandeel migranten van de eerste
generatie in de groep van zwakst presterenden is gestegen.
Het aandeel 55- tot 65-jarien in die groep neemt toe
Na 2 plannen geletterdheid is de gemiddelde Vlaamse geletterdheidprestatie niet significant verbeterd is tussen
1996 en 2011. Er dient dus een derde plan gemaakt te worden.
,STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN
a. Significante toename van het aantal jongeren dat het secundair onderwijs verlaat met voldoende
geletterdheidscompetenties
b. Het verhogen van de geletterdheid binnen de familieomgeving om het doorgeven van laaggeletterdheid
van generatie op generatie te doorbreken
c. We versterken de geletterdheidscompetenties van werkzoekenden en werkenden in het kader van hun
beroepsopleiding
d. We versterken de geletterdheidscompetenties van mensen in armoede, om hun kansen te vergroten
om uit de armoede te raken en hun participatie aan de samenleving te verhogen
e. We verhogen de digitale geletterdheid van jongeren en volwassenen
OMSCHRIJVING VAN GELETERDHEID
= Geletterdheid omvat de competenties om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken. Dit
betekent met taal, cijfers en grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik maken van ICT en multimedia
• Geletterd zijn is belangrijk om zelfstandig te functioneren en te participeren in de
samenleving en nodig om zich persoonlijk te kunnen ontwikkelen en bij te kunnen leren.
• Het plan richt zich op alle mensen met geletterdheidsnoden, ongeacht hun (moeder)taal,
sociale achtergrond of leeftijd. Dit impliceert dat het plan zich ook richt op anderstaligen.
TOTSTANDIGKOMING VAN HET STRATEGISCH PLAN
DE AANBEVELINGEN VAN HET WETENSCHAPPELIJK SYNTHESEVERSLAG
Strategisch plan
Een duurzame aanpak van laaggeletterdheid dat zowel 1) preventieve, 2) compenserende, 3) sensibiliserende
maatregelen omvat
Preventief: al op jonge leeftijd moet er aandacht zijn voor geletterheidsontwikkeling. Het gaat hier specifiek over
geletterdheid binnen de familieomgeving: de rol en ondersteuning van ouders is namelijk cruciaal in het
voorkomen van geletterdheidsdeficit en het werken aan geletterdheidsnoden bij kinderen en jongeren.
Remediëren/compenserend: streven we remediërende en compenserende maatregelen na bij volwassen met
een geletterdheidsproblematiek
Sensibiliserend: een brede aanpak, gericht op het verhogen van de geletterdheid, ook interventies die erop
gericht zijn om onze huidige maatschappij inclusiever te maken.
De 4e aanbeveling: opgezet binnen authentieke contexten en met levensechte taken.
HOE KOMEN WE TOT EEN SUCCESVOL GELETTERDHEIDSBELEID
, o Door Structureel samen te werken en een horizontaal geletterdheidsbeleid te voeren
o Door efficiënte inzet van middelen
o Door te sensibiliseren en informeren
o Door helder en toegankelijk te communiceren
o Door geletterdheid te integreren en contextualiseren
o Door in te zetten op professionalisering
o Door in te zetten op onderzoek
SAMENVATTING AANVANKELIJK LEZEN
- Letters klanken (visueel, via ogen)
- Klanken letters (auditief, via oren)
ALGEMEEN
Kinderen met leesmoeilijkheden is in de Westerse landen bijna verdubbeld.
Nochtans is het lezen een noodzaak omdat we leven in een kenniseconomie, ook is dit goed voor je zelfvertrouwen.
Onderzoek toont ook aan dat de basis voor goed leren lezen voor alle kinderen hetzelfde is.
Niet goed kunnen lezen leidt vaak tot het niet graag lezen, verlies van interesse
Kinderen leren lezen is een kerntaak van ons onderwijs.
DOELSTELLINGEN
• Inzicht verwerven in wat lezen is
• Welke de basisvoorwaarden zijn om tot lezen te komen
• Hoe leren lezen opgebouwd wordt
• Waar het kan fout gaan
WAT IS LEZEN?
een complex, doelgericht, sociaal en cognitief proces waarin lezers tegelijkertijd hun kennis van gesproken en geschreven taal,
hun kennis over het onderwerp van de tekst en hun culturele kennis gebruiken om betekenis te verlenen aan wat ze lezen.
- Lezen is een ontwikkelingsproces dat levenslang doorgaat
o Gaat minstens door tot 20 jaar.
- eindpunt = volwassen lezer die met gemak een grote verscheidenheid van teksten om uiteenlopende redenen kan lezen en zelfs
moeilijke of slecht geschreven teksten en teksten waarin hij niet geïnteresseerd is, begrijpt
- Afnemende leesvaardigheid functioneel analfabetisme
o wanneer zijn leesniveau zo laag is dat hij zich niet kan redden in een geletterde maatschappij
o je kan wel lezen maar niet functioneel lezen
Betekent dat de leerlingen niet moeten lezen omdat jij het oplegt, maar omdat ze in een situatie worden
geplaatst die het lezen noodzakelijk maakt
- Gevoelige periode en onderzoeksresultaten
, LEZEN EN SCHOOL
Technisch lezen als doelstelling staat niet in de ET vermeld
Er staat niet dat ze bv: avi 9 moeten behalen.
Overdoen van een leerjaar heeft bijna altijd te maken met achterblijvende leesprestaties (7,5 % valt uit bij aanvankelijk lezen, 9%
tot 16% van de kinderen haalt eindniveau voor technisch lezen niet.)
48% leesmoeilijkheden te verklaren door gebrekkige instructie zwakke leerprestaties.
Rol directie = niet te onderschatten
Als de directie het belangrijk vindt om lezen te integreren in de klas dan zal dit meer aan bot komen in de klas.
Hoge verwachtingen stellen = selffulfilling prophecy.
Als je op stage komt en de leerkracht zegt (die is flink, die let niet op) zal je dat meepakken naar de volgende dag. – niet
doen!
Kindje in klas wil aan bot komen en staat hevig te springen, duidt niet aan en zeg ik heb je gezien – dat kalmeert en hij
zal het waarschijnlijk niet meer doen. (selffulfilling prophecy gestopt)
In klas van 30 lln mag je verwachten dat +/- 4 lln moeite hebben met lezen.
In elke klas zit er altijd wel iemand dat minder makkelijk tot lezen komt.
ONDERWIJS IN LEZEN
LEZEN IN HET LEVEN (DEEL 1)
Lezen als hobby en lezen als noodzaak voor maatschappelijke deelname
Lezen in onze MIJ = functionele vaardigheid ≠ je maakt je lezen eigen in het dagelijkse leven
Lezen = de belangrijkste instrumentele vaardigheid die de school L bijbrengt (+/- 110 min/week aan leesonderwijs)
Stelling: Lezen op school is niet enkel een functionele taalactiviteit maar ook een
ondersteunende taalactiviteit. Waar zit het verschil?
Lezen als ondersteunende taalactiviteit: doelstelling van leesvaardigheid vergroten
o Het biedt steun aan het verwerven van het leren lezen
Lezen als functionele taalactiviteit: doelstelling van leesvaardigheid toepassen
o Je moet je leesvaardigheid gebruiken, je zal het in functie van een ander probleem inzetten.
Altijd examenvraag: !!!! Is dit een ondersteunende taalactiviteit of een functionele?
Voorbeeld:
• Een kind leest hier staat een wegomlegging op dat bord – functioneel lezen
• Je leest het sms’je van de bibliothecaris – functioneel lezen
• De kinderen lezen 15 minuten in het boek dat ze gekozen hebben – ondersteunend lezen
• Jij wil vanavond verder lezen in je nieuwe boek – functioneel lezen
• als jij leest omdat je het leuk vind, in functie van je hobby functioneel
• Marie leest het bordje toilet – functioneel lezen
Naast lezen in functie van schoolsucces en maatschappelijke zelfredzaamheid telt ook het leesplezier mee!
