Samenvatting sociologie semester 1 HOGent

SOCIOLOGIE –
SEMESTER 1

,INHOUDSOPGAVE




We zijn verbonden met elkaar, staan in verbinding met elkaar




Wat bestudeert de sociologie?
Sociologie = ‘samenlevingskunde’
Sociologen interesse in:
1. Hoe leven mensen samen in allerhanden sociale verbanden?
2. Wat zijn de kenmerken van die samenlevingsverbanden?
3. Door welke wetmatigheden worden ze gestuurd?
Sociale interactie en handelen binnen samenleving

H1: OP ONTDEKKINGSTOCHT DOOR
BEKEND GEBIED?
1. HET DAGELIJKSE LEVEN DOOR DE BRIL VAN DE
SOCIOLOOG
Dagelijkse waarnemingen  sociologische bril nodig: structuur + betekenis
geven aan wat we zien
Sociologische verbeelding is het bewustzijn dat onze individuele ervarings- en
beleveniswereld verband houdt met de brede samenleving (Mills, 1959)

,Observeren te beperkt  verder kijken: begrijpen & betekenis geven, kijken wat
er achter zit  socioloog heeft sociologische verbeelding nodig: loskomen van je
standpunt maar naar een alternatief standpunt kijken, socioloog moet afstand
nemen, loskomen van zijn eigen ideeën/referentiekader
 3 componenten van sociologische verbeelding (Mills, 1959)
1) Biografie: alles wat mensen meemaken in het leven
° keuzes maken
°gebeurtenissen die je niet in de hand hebt
2) Geschiedenis heb je nodig om het groter geheel te begrijpen
(verzorgingsstaat)
3) Sociale structuur: de situatie waarin je je bevindt (Belgische
samenleving)
Voorbeeld: student: je kiest wat je studeert, je gaat aan de slag door je opleiding
in de samenleving, de geschiedenis zorgt ervoor dat je loon bepaald wordt &
welke positie je inneemt in de samenleving

1.1 OVER ETEN EN DRINKEN


Vegan worden: je beslist wat je consumeert, verbonden aan de relaties die je
hebt (klimaatverandering, vrienden), geschiedenis: de historische evolutie (meer
kookboeken, focus op gezond eten, focus op klimaat)

1.2 OVER SPORT
Statussymbool: een teken dat niet functioneel wordt gebruikt = materiële dingen
die aantonen wat je bezit, verwijzing naar rijkdom, macht, prestige

1.3 OVER LIFESTYLE EN LEVENSSTIJL
Levensstijl: je wordt beïnvloedt door omgeving waardoor je keuze wordt
beïnvloedt, geschiedenis: historische evolutie

1.4 OVER LIEFDE
 Verliefdheid mag blind zijn, partnerkeuze veel minder.
 Mensen huwen binnen hetzelfde sociale milieu (religieuze overtuiging,
etnische herkomst, opleiding)
- Veel gemeenschappelijkheden
- Minder risico op conflicten
- Sociale druk
Liefde: beïnvloedt worden door sociaal netwerk: veel gemeenschappelijkheden,
minder risico op conflicten, sociale druk = hetzelfde sociale milieu

1.5 “ALLES IS CONTIGENT, MAAR NIET ARBITRAIR”
Alles is contigent: het is wat het is maar alles had anders kunnen zijn dan wat het
is, er zijn goede redenen geweest om onze samenleving te organiseren
 Contingent:
– Alles had anders kunnen zijn dan het nu is.

, – Toch is ons leven NIET arbitrair, willekeurig of louter toevallig. Het is
niet omdat een bepaald gebruik anders had kunnen zijn dat er geen
goede reden bestaat waarom het nu zo is
 Socioloog gaat kijken naar deze ‘format’ van samenleven
– Niet los van het verleden

2. EEN STAP VERDER: EEN SOCIOLOGISCHE BLIK DOET
BETER BEGRIJPEN
Het zoeken (en vinden) van antwoorden op de vraag naar het ‘waarom’ van
sociale verschijnselen en het ontdekken van algemene regels (‘wetten’) nu net
datgene zijn waar de sociologie naar streeft.

2.1 ECHTSCHEIDING
Sociologen gaan na hoe het geconnecteerd is met onze samenleving
Vroeger  kerngezin maar revolutie  veel verschillende samenlevingsvormen:
gevolgen voor de samenleving
Sociologen gaan opzoek naar patronen
Echtscheidingen:
 Actor: persoonlijke redenen – psychologische gevolgen
 Factor: maatschappelijke oorzaken & gevolgen: armoede,
schoolachterstand bij kinderen, complexere samenlevingsvormen,
huisvesting, …
 Echtscheidingsfenomenen:
- Tweeverdienersgezin – economische onafhankelijkheid, sociale
contacten buiten gezin
- Verminderde sociale druk om samen te blijven vanwege kinderen
- Verminderde sociale controle op privéleven door kerk en familie
- Langere levensverwachting
- Inkorting echtscheidingsprocedure
- Homohuwelijk…
 Maatschappelijke gevolgen

2.2 ZIEKTE EN DOOD
Samenleving  heel veel ongelijkheid op basis van gezondheid
 Onderzoek naar levensverwachting & gezonde levensjaren per
opleidingsniveau toont grote ongelijkheid
 Verklaringen voor de maatschappelijke inbedding van die ongelijke
levensverwachting:
- Sociaaleconomische status (SES) = indicator die iemands (hogere of
lagere) plaats in de samenleving aanduidt & die wordt gemeten adhv
het onderwijsniveau, het beroep & het inkomen
° hoge sociale status = langer leven
° lage sociale status = groter risico op ziekte, sterfte
- SES als verklaring, invloed verloopt meestal niet rechtstreeks, maar via
tal van tussenliggende factoren, bv. leef-, woon- en