[TITEL VAN DOCUMENT]
[Ondertitel van document]
[DATUM]
[BEDRIJFSNAAM]
[Bedrijfsadres]
,H0: INLEIDING
Leerresultaten:
Je kent de basisbegrippen en theorieën uit het vakgebied en kan aangeven waarom deze
relevant zijn bij het analyseren van gedrag in een arbeids- en organisatiecontext;
Je kan de relevante basisbegrippen en theorieën in hun historische context plaatsen;
Je kan die basisconcepten en theorieën kritisch evalueren alsook het onderzoek waaruit ze
voortkomen;
Je kan op basis van de basisbegrippen en theorieën uitleg geven over het samenspel van
enerzijds de differentiële sterkten en zwakten van werknemers en anderzijds enkele formele
en informele organisatiekenmerken;
Je kan praktische toepassingen van de basisconcepten en theorieën herkennen en duiden.
Overzicht cursus – verschillende hoofdstukken:
Inleiding en situering
Basisdeterminanten van gedrag
Diversiteit op het werk
Arbeidsmotivatie- en satisfactie
Autonome werksystemen en jobdesign
Leiderschap
Werving en selectie
Pagina | 1
, H1: INLEIDING EN SITUERING
1. A FBA KE NING
Werknemer Organisatie
Werknemer: In de arbeids- en organisatiepsychologie starten we met de focus op de werknemer en
we gaan kijken hoe het gedrag, de gedachten en emoties van die persoon een effect hebben op zijn
prestaties en het werk (de organisatie). De werknemer staat dus centraal in A&O-psychologie.
Organisatie: Deze werknemer werkt natuurlijk binnen een bepaalde organisatiestructuur. Daarom
gaan we ook kijken hoe bepaalde zaken die de organisatie op touw zet, een bepaalde invloed hebben
op de werknemer.
Het gaat in essentie dus over de interactie tussen werknemer en organisatie. Initiatieven vanuit de
organisatie, maar ook initiatieven vanuit de werknemer en hoe deze gaan interageren.
2. HI STO RISCHE E N MAAT SCHA PPE LI JKE EVO LUTIE S
We weten nu waarover we het gaan hebben binnen A&O psychologie. Nu gaan we verder met de
geschiedenis. Hoe zijn we gekomen op het punt waar we vandaag zijn. Een grote invloed hierop zijn
de filosofen.
2.1 FI LO SO FIE
Plato:
Beschrijft ideale Staat als plaats waar individuen die taken toegewezen krijgen waarvoor best geschikt.
Plato zei dat niet alle mensen op dezelfde manier geboren. Mensen verschillen qua natuurlijke
begaafdheden en hebben verschillende vaardigheden die meer of minder aanleunen bij een bepaalde
rol.
Hij had het idee van een ideale staat waarin 3 belangrijke rollen waren voor de mensen.
Het werkvolk: de gewone mensen die moesten werken en doen wat hen gezegd werd.
De wachters: dit was een soort politie. Hun taak was om orde binnen de staat te bewaren.
De politiekers: dat was hij zelf. Deze mensen hadden het voor het zeggen.
Stelt militaire geschiktheidstests op om soldaten van ideale Staat te selecteren
Juan de Dios Huarte y Navarro :
Hij had een beetje hetzelfde idee als Plato, namelijk verschillende jobs vereisen verschillende
vaardigheden. Je hebt heel veel verschillen in wat mensen kunnen en wat ze niet kunnen. De staat
moet een goede testing doen zodat ze kunnen zien wie in welk domein moet verder gaan.
Pagina | 2
, Zijn voorstel aan de staat was dus dat mensen aan de hand van een professionele diagnostiek verplicht
moesten worden om het domein dat uit de test kwam te gaan bestuderen. Dit was een voordeel voor
het individu dat niet meer moest nadenken over wat hij/zij wou doen, maar ook een voordeel voor de
staat aangezien de juiste mensen op de juiste plaats terecht komen.
2.2 NAT UURWETE NSCHA PPE LI JKE METHOD E
Een tweede factor dat een grote impact heeft gehad om te geraken op het punt waar we nu zijn voor
de psychologie als een wetenschap, is de natuurwetenschappelijke methode.
Je gaat bepaalde fenomenen op een systematische manier analyseren.
De cyclus van de natuurwetenschappelijke methode is dat je iets gaat observeren in de
realiteit. Over deze observatie ga je een hypothese maken. Deze ga je bijgevolg systematisch
toetsen en dat leidt tot verwerping of aanvaarding van de hypothese.
Verwerpen/aanvaarding
Observatie Hypothese Toesting
hypothese
Voorbeeld: Milgram experiment. Het onderzocht de neiging van mensen om autoriteitsfiguren te
gehoorzamen, zelfs als dat inging tegen hun eigen morele overtuigingen. Deelnemers kregen de
opdracht elektrische schokken toe te dienen aan een 'leerling' (die eigenlijk een acteur was), en
ondanks het horen van geschreeuw en protesten, volgden velen de instructies van de autoriteit om
door te gaan met het toedienen van schokken zelfs tot de dodelijke grens. De schokken waren
natuurlijk niet echt.
2.3 MA ATSCHA PPE LIJKE O NTWI KKE LI NG / SOCIA LE INV LOE DEN
We zijn gegaan van jagers en verzamelaars (hier was er geen nood aan kennis over de mens en
psychologie) naar de evolutie naar steden en industrie. Vanaf dan was er wel nood om te weten wat
mensen motiveert en waardoor mensen beter of juist minder goed presteren.
We zijn nu zelfs zo hard aan het evolueren dat AI en dergelijke repetitieve taken kan overnemen. Zo
staat er op de slide een artikel over dat de taak van een copiloot om de piloot bij te staan ook vervangen
kan worden door AI of andere technologie. (Hfdstk 1 – dia 28)
2.4 H UMA NI SME
Dit is een periode waarin er veel meer aandacht werd geschonken aan de mens in het hier en nu.
Voordien was dat een christelijke traditie, waarin mensen hun hemel wouden verdienen. De focus lag
dus eigenlijk op de dingen die achteraf zouden gebeuren. Het humanisme heeft er dus voor gezorgd
dat er veel meer focus werd gelegd op het hedendaagse.
2.5 EE RSTE ACADE MISC HE O NTWI KKELI NGEN
Wilhelm Wundt (1876) had het eerste psychologisch labo gestart. Ze konden voor de eerste keer de
natuurwetenschappelijke methode uitvoeren om menselijke fenomenen te bestuderen.
Pagina | 3
[Ondertitel van document]
[DATUM]
[BEDRIJFSNAAM]
[Bedrijfsadres]
,H0: INLEIDING
Leerresultaten:
Je kent de basisbegrippen en theorieën uit het vakgebied en kan aangeven waarom deze
relevant zijn bij het analyseren van gedrag in een arbeids- en organisatiecontext;
Je kan de relevante basisbegrippen en theorieën in hun historische context plaatsen;
Je kan die basisconcepten en theorieën kritisch evalueren alsook het onderzoek waaruit ze
voortkomen;
Je kan op basis van de basisbegrippen en theorieën uitleg geven over het samenspel van
enerzijds de differentiële sterkten en zwakten van werknemers en anderzijds enkele formele
en informele organisatiekenmerken;
Je kan praktische toepassingen van de basisconcepten en theorieën herkennen en duiden.
Overzicht cursus – verschillende hoofdstukken:
Inleiding en situering
Basisdeterminanten van gedrag
Diversiteit op het werk
Arbeidsmotivatie- en satisfactie
Autonome werksystemen en jobdesign
Leiderschap
Werving en selectie
Pagina | 1
, H1: INLEIDING EN SITUERING
1. A FBA KE NING
Werknemer Organisatie
Werknemer: In de arbeids- en organisatiepsychologie starten we met de focus op de werknemer en
we gaan kijken hoe het gedrag, de gedachten en emoties van die persoon een effect hebben op zijn
prestaties en het werk (de organisatie). De werknemer staat dus centraal in A&O-psychologie.
Organisatie: Deze werknemer werkt natuurlijk binnen een bepaalde organisatiestructuur. Daarom
gaan we ook kijken hoe bepaalde zaken die de organisatie op touw zet, een bepaalde invloed hebben
op de werknemer.
Het gaat in essentie dus over de interactie tussen werknemer en organisatie. Initiatieven vanuit de
organisatie, maar ook initiatieven vanuit de werknemer en hoe deze gaan interageren.
2. HI STO RISCHE E N MAAT SCHA PPE LI JKE EVO LUTIE S
We weten nu waarover we het gaan hebben binnen A&O psychologie. Nu gaan we verder met de
geschiedenis. Hoe zijn we gekomen op het punt waar we vandaag zijn. Een grote invloed hierop zijn
de filosofen.
2.1 FI LO SO FIE
Plato:
Beschrijft ideale Staat als plaats waar individuen die taken toegewezen krijgen waarvoor best geschikt.
Plato zei dat niet alle mensen op dezelfde manier geboren. Mensen verschillen qua natuurlijke
begaafdheden en hebben verschillende vaardigheden die meer of minder aanleunen bij een bepaalde
rol.
Hij had het idee van een ideale staat waarin 3 belangrijke rollen waren voor de mensen.
Het werkvolk: de gewone mensen die moesten werken en doen wat hen gezegd werd.
De wachters: dit was een soort politie. Hun taak was om orde binnen de staat te bewaren.
De politiekers: dat was hij zelf. Deze mensen hadden het voor het zeggen.
Stelt militaire geschiktheidstests op om soldaten van ideale Staat te selecteren
Juan de Dios Huarte y Navarro :
Hij had een beetje hetzelfde idee als Plato, namelijk verschillende jobs vereisen verschillende
vaardigheden. Je hebt heel veel verschillen in wat mensen kunnen en wat ze niet kunnen. De staat
moet een goede testing doen zodat ze kunnen zien wie in welk domein moet verder gaan.
Pagina | 2
, Zijn voorstel aan de staat was dus dat mensen aan de hand van een professionele diagnostiek verplicht
moesten worden om het domein dat uit de test kwam te gaan bestuderen. Dit was een voordeel voor
het individu dat niet meer moest nadenken over wat hij/zij wou doen, maar ook een voordeel voor de
staat aangezien de juiste mensen op de juiste plaats terecht komen.
2.2 NAT UURWETE NSCHA PPE LI JKE METHOD E
Een tweede factor dat een grote impact heeft gehad om te geraken op het punt waar we nu zijn voor
de psychologie als een wetenschap, is de natuurwetenschappelijke methode.
Je gaat bepaalde fenomenen op een systematische manier analyseren.
De cyclus van de natuurwetenschappelijke methode is dat je iets gaat observeren in de
realiteit. Over deze observatie ga je een hypothese maken. Deze ga je bijgevolg systematisch
toetsen en dat leidt tot verwerping of aanvaarding van de hypothese.
Verwerpen/aanvaarding
Observatie Hypothese Toesting
hypothese
Voorbeeld: Milgram experiment. Het onderzocht de neiging van mensen om autoriteitsfiguren te
gehoorzamen, zelfs als dat inging tegen hun eigen morele overtuigingen. Deelnemers kregen de
opdracht elektrische schokken toe te dienen aan een 'leerling' (die eigenlijk een acteur was), en
ondanks het horen van geschreeuw en protesten, volgden velen de instructies van de autoriteit om
door te gaan met het toedienen van schokken zelfs tot de dodelijke grens. De schokken waren
natuurlijk niet echt.
2.3 MA ATSCHA PPE LIJKE O NTWI KKE LI NG / SOCIA LE INV LOE DEN
We zijn gegaan van jagers en verzamelaars (hier was er geen nood aan kennis over de mens en
psychologie) naar de evolutie naar steden en industrie. Vanaf dan was er wel nood om te weten wat
mensen motiveert en waardoor mensen beter of juist minder goed presteren.
We zijn nu zelfs zo hard aan het evolueren dat AI en dergelijke repetitieve taken kan overnemen. Zo
staat er op de slide een artikel over dat de taak van een copiloot om de piloot bij te staan ook vervangen
kan worden door AI of andere technologie. (Hfdstk 1 – dia 28)
2.4 H UMA NI SME
Dit is een periode waarin er veel meer aandacht werd geschonken aan de mens in het hier en nu.
Voordien was dat een christelijke traditie, waarin mensen hun hemel wouden verdienen. De focus lag
dus eigenlijk op de dingen die achteraf zouden gebeuren. Het humanisme heeft er dus voor gezorgd
dat er veel meer focus werd gelegd op het hedendaagse.
2.5 EE RSTE ACADE MISC HE O NTWI KKELI NGEN
Wilhelm Wundt (1876) had het eerste psychologisch labo gestart. Ze konden voor de eerste keer de
natuurwetenschappelijke methode uitvoeren om menselijke fenomenen te bestuderen.
Pagina | 3
