Migratierecht: lesnotities
Inhoudsopgave
1 INLEIDING 3
1.1 HET BEGRIP ‘MIGRATIERECHT’ ..................................................................................................................... 3
1.2 MIGRATIE IS/WAS ZAAK VAN NATIONALE STAATSSOEVEREINITEIT? ...................................................................... 3
1.3 THE ZZ-CASE: DES DÉFIS PROCÉDURAUX........................................................................................................ 5
2 WIE IS VREEMDELING? 8
2.1 VOORAFGAAND…EEN EIGEN JURIDISCH JARGON.............................................................................................. 8
2.2 WIE IS VREEMDELING?............................................................................................................................... 9
2.3 WIE IS BELG? ........................................................................................................................................ 11
2.4 BU- DERDELANDER ALS FUNDAMENTEEL ONDERSCHEID ................................................................................. 23
2.5 ANDERE ONDERSCHEIDEN ONDER VREEMDELINGEN ....................................................................................... 27
3 DE BRONNEN 32
3.1 INTERNATIONALE EN EUROPESE BRONNEN ................................................................................................... 32
3.2 NATIONALE BRONNEN ............................................................................................................................. 39
4 DE BEVOEGDHEIDSVERDELING IN BE 41
5 DE TOEGANG EN HET KORT VERBLIJF 43
5.1 ALGEMEEN: TOEGANG <> VERBLIJF ............................................................................................................ 43
5.2 TOEGANG? ............................................................................................................................................ 44
5.2.1 Principes inzake toegang qua personen 44
5.2.2 Toegang is unierecht: Schengenacquis 44
5.2.3 Toegangsvoorwaarden voor derdelanders 46
5.2.4 Toegangsvoorwaarden voor BU en hun familieleden-derdelanders 54
5.2.5 Regelmatige binnenkomst en aanmelding 56
5.3 KORT VERBLIJF?...................................................................................................................................... 56
5.3.1 Toegang = kort verblijf 56
5.3.2 Administratieve verplichtingen 56
5.3.3 Duur van het kort verblijf 56
5.4 TOPICS RECHTSBESCHERMING ................................................................................................................... 58
6 HET LANG VERBLIJF 59
6.1 EEN BASISBEGRIP: ONDERSCHEID VERBLIJFSRECHT – VERBLIJFSTITEL .................................................................. 59
6.2 HET VERBLIJF VAN DE DERDELANDER ........................................................................................................... 60
6.2.1 Basisonderscheid tussen machtiging en toelating inzake het wettig verblijf 60
6.2.2 De (procedure tot de) machtiging tot verblijf (art. 9 ev Vw) 61
6.2.3 De toelating tot verblijf 70
6.3 HET VERBLIJF VAN DE BU + FAM .............................................................................................................. 70
6.4 HET VERBLIJF VAN DE FAM BE ................................................................................................................... 71
7 DE VESTIGING 74
7.1 CONCEPTEN........................................................................................................................................... 74
7.2 REGELING.............................................................................................................................................. 74
7.3 VERSCHILLEN EN RECHTSBESCHERMING? ..................................................................................................... 75
8 INTERNATIONALE BESCHERMING EN TIJDELIJK STATUUT ONTHEEMDE 76
8.1 ALGEMEENHEDEN EN BEGRIPPEN ............................................................................................................... 76
8.1.1 Algemeenheden 76
1
, 8.1.2 Begrip vluchteling 77
8.1.3 Verzoeker om internationale bescherming (voorheen: asielzoeker) 78
8.1.4 Vreemdeling die subsidiaire rechtsbescherming (SB) geniet 78
8.1.5 Verhouding vluchtelingenstatus – SBS 78
8.2 ERKENNINGSCRITERIA VLUCHTELINGEN........................................................................................................ 79
8.3 VOORWAARDEN SUBSIDIAIRE BESCHERMING (SB) ......................................................................................... 85
8.4 EEN BIJZONDER STATUUT: DE ONTHEEMDEN ................................................................................................ 86
8.5 PALESTIJNEN EN GAZA – ASIEL .................................................................................................................. 87
8.6 RUSLAND EN OEKRAÏNE – ASIEL ................................................................................................................ 89
9 RECHTSBESCHERMING 92
10 CRIMMIGRATIE: BEGRIP EN CONCEPT 95
10.1 BEGRIP ................................................................................................................................................. 95
10.2 CRIMINALISERING VAN HET MIGRATIERECHT ................................................................................................. 95
10.3 “MIGRATIONALISERING” VAN HET STRAFRECHT .......................................................................................... 100
2
, 1 Inleiding
1.1 Het begrip ‘migratierecht’
Traditioneel onderscheid:
- Migratierecht of verblijfsrecht
o = geheel van rechtsregels die het verblijfsrechtelijk statuut van een vreemdeling in BE
beheersen
▪ Regelt beweging van vreemdelingen over (nationale)grenzen heen
o Toegang, verblijf, vestiging, verwijdering
- Migrantenrecht
o = geheel van rechtsregels die de rechtssituatie van migranten regelt binnen het gastland
(BE)
o Omvat rechtsregels uit verschillende rechtsdomeinen
▪ Bv. toegang tot arbeidsmarkt, arbeids- en sociale zekerheid, opvang,
inburgering, enz.
1.2 Migratie is/was zaak van nationale staatssoevereiniteit?
Klassieke zienswijze
- Domein waar nationale staatssoevereiniteit speelt = beleidsvrijheid
o Machtiging tot verblijf <> toelating tot verblijf
▪ Machtiging: discretionaire bevoegdheid van minister
▪ Toelating: subjectief recht
o Specifieke aard Rt op verblijf: politiek subjectief recht in de zin van 145 Gw (GwH
81/2008, B.18.2)
▪ Impact rechtsbescherming
▪ Art. 145 Gw:
• Politieke rechten
o Bv. toegang grondgebied
o Bv. asiel
o Stem- en kiesrecht
• 5 grondwettelijke principes
o Alleen hoven en rechtbanken zijn bevoegd om geschillen
inzake burgerlijke rechten te beoordelen
o Inzake geschillen over politieke rechten zijn de hoven &
rechtbanken bevoegd
o Wetgever kan de bevoegdheid beoordelen politiek rechten
toekennen aan adm rc (Bv. RvV → asiel)
- Beslissing tot verwijdering: RvV
- Beslissing tot vasthouding: burgerlijke rechtbanken (raadkamer)
- Zeker dualisme nog van toepassing
Evolutie naar internationalisering
- Rechtstreeks: rechtstreekse werking/omzetting internationaal/unie-recht in BE recht + in
administratieve praktijk
o EU – Veordeningen (bv. Visumcode, SGC)
o EU – richtlijnen (bv. 2004/38, RL 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001 (ontheemden))
o Rechtstreeks werkende bepalingen internationale verdragen (bv. EVRM)
3
Inhoudsopgave
1 INLEIDING 3
1.1 HET BEGRIP ‘MIGRATIERECHT’ ..................................................................................................................... 3
1.2 MIGRATIE IS/WAS ZAAK VAN NATIONALE STAATSSOEVEREINITEIT? ...................................................................... 3
1.3 THE ZZ-CASE: DES DÉFIS PROCÉDURAUX........................................................................................................ 5
2 WIE IS VREEMDELING? 8
2.1 VOORAFGAAND…EEN EIGEN JURIDISCH JARGON.............................................................................................. 8
2.2 WIE IS VREEMDELING?............................................................................................................................... 9
2.3 WIE IS BELG? ........................................................................................................................................ 11
2.4 BU- DERDELANDER ALS FUNDAMENTEEL ONDERSCHEID ................................................................................. 23
2.5 ANDERE ONDERSCHEIDEN ONDER VREEMDELINGEN ....................................................................................... 27
3 DE BRONNEN 32
3.1 INTERNATIONALE EN EUROPESE BRONNEN ................................................................................................... 32
3.2 NATIONALE BRONNEN ............................................................................................................................. 39
4 DE BEVOEGDHEIDSVERDELING IN BE 41
5 DE TOEGANG EN HET KORT VERBLIJF 43
5.1 ALGEMEEN: TOEGANG <> VERBLIJF ............................................................................................................ 43
5.2 TOEGANG? ............................................................................................................................................ 44
5.2.1 Principes inzake toegang qua personen 44
5.2.2 Toegang is unierecht: Schengenacquis 44
5.2.3 Toegangsvoorwaarden voor derdelanders 46
5.2.4 Toegangsvoorwaarden voor BU en hun familieleden-derdelanders 54
5.2.5 Regelmatige binnenkomst en aanmelding 56
5.3 KORT VERBLIJF?...................................................................................................................................... 56
5.3.1 Toegang = kort verblijf 56
5.3.2 Administratieve verplichtingen 56
5.3.3 Duur van het kort verblijf 56
5.4 TOPICS RECHTSBESCHERMING ................................................................................................................... 58
6 HET LANG VERBLIJF 59
6.1 EEN BASISBEGRIP: ONDERSCHEID VERBLIJFSRECHT – VERBLIJFSTITEL .................................................................. 59
6.2 HET VERBLIJF VAN DE DERDELANDER ........................................................................................................... 60
6.2.1 Basisonderscheid tussen machtiging en toelating inzake het wettig verblijf 60
6.2.2 De (procedure tot de) machtiging tot verblijf (art. 9 ev Vw) 61
6.2.3 De toelating tot verblijf 70
6.3 HET VERBLIJF VAN DE BU + FAM .............................................................................................................. 70
6.4 HET VERBLIJF VAN DE FAM BE ................................................................................................................... 71
7 DE VESTIGING 74
7.1 CONCEPTEN........................................................................................................................................... 74
7.2 REGELING.............................................................................................................................................. 74
7.3 VERSCHILLEN EN RECHTSBESCHERMING? ..................................................................................................... 75
8 INTERNATIONALE BESCHERMING EN TIJDELIJK STATUUT ONTHEEMDE 76
8.1 ALGEMEENHEDEN EN BEGRIPPEN ............................................................................................................... 76
8.1.1 Algemeenheden 76
1
, 8.1.2 Begrip vluchteling 77
8.1.3 Verzoeker om internationale bescherming (voorheen: asielzoeker) 78
8.1.4 Vreemdeling die subsidiaire rechtsbescherming (SB) geniet 78
8.1.5 Verhouding vluchtelingenstatus – SBS 78
8.2 ERKENNINGSCRITERIA VLUCHTELINGEN........................................................................................................ 79
8.3 VOORWAARDEN SUBSIDIAIRE BESCHERMING (SB) ......................................................................................... 85
8.4 EEN BIJZONDER STATUUT: DE ONTHEEMDEN ................................................................................................ 86
8.5 PALESTIJNEN EN GAZA – ASIEL .................................................................................................................. 87
8.6 RUSLAND EN OEKRAÏNE – ASIEL ................................................................................................................ 89
9 RECHTSBESCHERMING 92
10 CRIMMIGRATIE: BEGRIP EN CONCEPT 95
10.1 BEGRIP ................................................................................................................................................. 95
10.2 CRIMINALISERING VAN HET MIGRATIERECHT ................................................................................................. 95
10.3 “MIGRATIONALISERING” VAN HET STRAFRECHT .......................................................................................... 100
2
, 1 Inleiding
1.1 Het begrip ‘migratierecht’
Traditioneel onderscheid:
- Migratierecht of verblijfsrecht
o = geheel van rechtsregels die het verblijfsrechtelijk statuut van een vreemdeling in BE
beheersen
▪ Regelt beweging van vreemdelingen over (nationale)grenzen heen
o Toegang, verblijf, vestiging, verwijdering
- Migrantenrecht
o = geheel van rechtsregels die de rechtssituatie van migranten regelt binnen het gastland
(BE)
o Omvat rechtsregels uit verschillende rechtsdomeinen
▪ Bv. toegang tot arbeidsmarkt, arbeids- en sociale zekerheid, opvang,
inburgering, enz.
1.2 Migratie is/was zaak van nationale staatssoevereiniteit?
Klassieke zienswijze
- Domein waar nationale staatssoevereiniteit speelt = beleidsvrijheid
o Machtiging tot verblijf <> toelating tot verblijf
▪ Machtiging: discretionaire bevoegdheid van minister
▪ Toelating: subjectief recht
o Specifieke aard Rt op verblijf: politiek subjectief recht in de zin van 145 Gw (GwH
81/2008, B.18.2)
▪ Impact rechtsbescherming
▪ Art. 145 Gw:
• Politieke rechten
o Bv. toegang grondgebied
o Bv. asiel
o Stem- en kiesrecht
• 5 grondwettelijke principes
o Alleen hoven en rechtbanken zijn bevoegd om geschillen
inzake burgerlijke rechten te beoordelen
o Inzake geschillen over politieke rechten zijn de hoven &
rechtbanken bevoegd
o Wetgever kan de bevoegdheid beoordelen politiek rechten
toekennen aan adm rc (Bv. RvV → asiel)
- Beslissing tot verwijdering: RvV
- Beslissing tot vasthouding: burgerlijke rechtbanken (raadkamer)
- Zeker dualisme nog van toepassing
Evolutie naar internationalisering
- Rechtstreeks: rechtstreekse werking/omzetting internationaal/unie-recht in BE recht + in
administratieve praktijk
o EU – Veordeningen (bv. Visumcode, SGC)
o EU – richtlijnen (bv. 2004/38, RL 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001 (ontheemden))
o Rechtstreeks werkende bepalingen internationale verdragen (bv. EVRM)
3
